Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Serbët aspironin të shtrijnë territoret e tyre në Durrës, qëllimi kryesor i tyre ishte të kenë dalje në
Detin Adriatik dhe të kenë një skele detare. “Mbasi Durrësi nuk mund të futej në kallëpin e Serbis së
Vjetër (Stara Serbia), qeveria e Belgradit vuri përpara argumenta ekonomike, tue thanë se kishte
nevojë me eksportue derrat përmes detit për të shpëtue nga monopoli tregtar i Austro-Hungarisë”. 356
Kjo ishte vetëm një farsë fallco e qeverisë serbe.
Mali i Zi dëshironte t’i shtinte në dorë ato territore të cilat nuk kishte arritur t’i merrte në vitin 1878, si
Hotin, Grudën, Plavën, Gusinë. Kësaj radhe shkoi edhe më larg me ambicie. Kralj Nikolla e kërkoi
Shkodrën. Argumenti i tij për këtë ishte i pabazë dhe qesharak. Ai thoshte se në Shkodër qenë varrosë
paraardhësit e tij. “Kjo ishte një rrenë me bisht mbase dihet mirëfilli se familja Petroviç kishte ardhur
prej Hercegovine”. 357
Konferenca e Ambasadorëve
Lufta e Parë Ballkanike nxori mjaft probleme për diplomacinë botërore. Për të shqyrtuar këto
probleme politike që nxorën ngjarjet e Ballkanit, gjashtë Fuqitë e Mëdha (Anglia, Franca, Gjermania,
Austro-Hungaria, Rusia dhe Italia) u morën vesh për të mbajtur në Londër një konferencë në nivel
ambasadorësh.
“E ardhmja e Shqipërisë u diskutua ne Konferencën e ambasadorëve të mbledhur në ngut në Londër
në dhjetor 1912. Konferenca e cila u kryesua nga ministri i jashtëm britanik Eduard Grej (Edward
Grey), diskutoi tri çështje kryesore: statusin ndërkombëtar të Shqipërisë; organizimin e një shteti të ri
shqiptar; si dhe vendosjen e kufijve të pranuar ndërkombëtarisht”. 358
Statusi ndërkombëtar i Shqipërisë
Çështja shqiptare u mor në shqyrtim që në seancën e parë të Konferencës së Ambasadorëve në Londër
më 17 dhjetor 1912. Kjo ndodhi për shkak të ngatërrimit keqas të kontradiktave të Fuqive të Mëdha e
bashkë me to edhe lakmitë e fqinjëve, e jo nga kujdesi i diplomacisë evropiane për të zgjidhur të
vetmen çështje kombëtare që mbetej pezull në Ballkan në fillim të shek.XX. 359
Eduard Grej në cilësinë e kryetarit të Konferencës, më 20 dhjetor e dha komunikatën për shtyp me sa
vijon: “Ambasadorët u rekomanduan qeverive të tyre, dhe këto e pranuan, parimin e autonomisë
shqiptare, si dhe propozimin për t’i garantuar Serbisë një dalje tregtare në Adriatik. Të gjashtë
qeveritë ranë dakord për këto dy pika. 360
Rreth statusit të Shqipërisë Ambasadorët vendosën që në këtë mbledhje “të krijohej” një Shqipëri
“autonome, e aftë për të jetuar”, “nën sovranitetin apo suzerenitetin e Sulltanit”. 361
“Lidhur me statusin e Shqipërisë, në mbledhjen e parë të Konferencës së Londrës u prek edhe një
çështje tjetër, e cila në komunikatën e 20 dhjetorit nuk është pasqyruar fare. Është fjala për statusin e
Shqipërisë në raport jo me Turqinë, por me fuqitë evropiane. Raportet e ambasadorëve janë unanime
kur thonë se ditën e parë të punimeve Konferenca vendosi që Shqipëria autonome të vihej “nën
garancinë dhe kontrollin e Fuqive” dhe të ishte “neutrale”. 362
Organizimi i brendshëm i Shqipërisë
Temë preokupimi e Ambasadorëve në Londër rreth çështjes shqiptare ishte organizimi i brendshëm i
Shqipërisë. Në seancën e parë të Konferencës së Ambasadorëve, atëherë kur u vendos që Shqipëria të
356
Tajar Zavalani, op.cit, p.226
357
Ibid, p.226
358
Miranada Vickers, Shqiptarët një histori moderne, Bota Shqiptare, Tiranë 2008, p.115
359
Arben Puto, op.cit., p.43
360
Brititish documents of the origins of the war (1818-1914), vol.IX part II, d.nr.403, pp.302-303
361 Arben Puto, op.cit., p.44
362 Ibid, p.47
~ 456 ~