Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
deriatëhershme të zhvillimit dhe mënyrën parazitare të qeverisjes së shtetit 323 . Duke mbrojtur
decentralizimin ato mbronin interest e veta dhe i shmangeshin ndikimit serb. Në këtë mes nuk duhet
përjashtuar edhe luftën për pushtet që realizohej brenda udhëheqësisë partiake e shtetëror
jugosllave 324 .
Krahu politik brenda Lidhjes Komuniste të Jugosllavisë që përfaqësonte idenë e ndryshimeve
përkrahej nga Tito dhe një grup i bashkëpunëtorëve të tij si Eduard Kardeli, që konsiderohej edhe
kreatori i sistemit të vetëqeverisjes jugosllave. Ky grup arriti që të imponoj mendimet e veta. Sistemi i
vetëqeverisjes, që u sanksionuar me ligjet federative, bazohej në bartjen e pushtetit tek”baza”
domethënë tek fabrikat apo organizatat themelore të punës së bashkuar dhe komunat. Kjo siguronte
një formë më të lirë të qeverisjes dhe konkurrencës, në sferën e ekonomisë 325 . Njëkohësisht me këtë,
shumë kompetenca barteshin tek republikat dhe krahinat federative duke fuqizuar rolin e tyre.
Por, kjo alarmoi grupin tjetër që përfaqësohej nga Aleksandër Rankoviçi, komunisti serb,
bashkëpunëtor i vjetër i Titos që në atë kohë mbante poste të rëndësishme si atë të sekretarit të
Komitetit Qendror të Lidhjes së Komunistëve të Jugosllavisë, ministrit të punëve të brendshme por
dhe atë të nënkryetarit të RSFJ-së. Ai dhe politikanët që kryesisht vinin nga dega e Lidhjesë
Komuniste të Serbisë, të përkrahur dhe nga qarqet akademike e të tjera serbe, shfaqën hapur reagimet
e tyre ndaj këtyre ndryshimeve. Qëndrimi refuzues i Rankoviçit dhe përkrahësve të tij i la të kuptonte
Titos se ai nuk mund ta kontrollonte më krahun ekstremist serb brenda partisë. Për ta shmangur
rrezikun që i kërcnohej pozitës së tij dhe balancit në mes të njësive federative, si kusht i domosdoshëm
i funksionimit të shtetit, ai vendosi të ndërmarrë masa të shpejta ndaj këtij grupi.
Në Plenumin e IV të Komitetit Qendror të Lidhjes së Komunistëve të Jugosllavisë, që u
mbajt në korrik të vitit 1966, në Ishujt e Brioneve, Aleksandër Rankoviçi dhe bashkëpunëtorët e tij u
akuzuan për keqpërdorim të pozitës së tyre. Ata fajsoheshin dhe konsideroheshin përgjegjës për atë se
kishin tentuar të fusnin nën kontroll dhe përgjim njerëzit e thjeshtë por edhe nivelet më të larta
udhëheqëse politike, duke përfshirë edhe vet J.B. Titon. Si rrjedhojë ish udhëheqësi i UDB-së
famkeqe u detyrua të jepte dorëheqje dhe të largohej nga të gjitha funksionet e tija partiake e
shtetërore.
Largimi i Aleksandër Rankoviçit dhe i forcave ekstremiste serbe ishte një lajm i mirë për
popullsinë shqiptare të Jugosllavisë dhe për të gjithë ata që ishin shtypur dhe maltretuar pamëshirshëm
nga sigurim i fshehtë shtetëror, UDB-ja. Por, në anën tjetër kjo kishte acaruar në maksimum forcat
ekstremiste serbe tek të cilat po grumbullohej një inat revanshist që nuk guxonte të shfaqej hapur, por
jepte sinjale se priste rastin e vet për hakmarrje. Dobrica Qosiq, një nga eksponentët e nacionalizmit
ekstrem serb i shkruante Titos në atë kohë “mos e ngucni Rankoviçin,ose kjo do të kuptohet si goditje
mbi tërë Serbinë” 326
Megjithatë përpjekjet për decentralizim vazhduan edhe më tutje. Një fazë e re që njihej si
decentralizimi i natyrës burokratike filloi pas vitit 1966 327 . Kjo në radhë të parë lidhej me ekonominë
por, gjithsesi se prekte edhe sferën e politikës. Duke u përpjekur që në këtë fushatë të përfshinin sa më
shumë kundërshtar të frymës centraliste vet Tito kishte interes që në këtë kohë të përkrahte avancimin
e të drejtave të popullsisë shqiptare në Kosovë. Në këtë mënyrë mund të zgjeronte rrethin e
përkrahësve të tij në luftën për mbajtjen e balanceve politike.
Në rrethanat e krijuara përfituan edhe udhëheqësit politik kosovar që shfrytëzuan rastin të
denonconin padrejtësitë dhe keqtrajtimet e ndryshme që u ishin bërë shqiptarëve gjatë dekadave të
kaluara. Ata kërkonin edhe avancimin kushtetues të të drejtave të popullit shqiptar por edhe të statusit
të Krahinës së Kosovës.
323 Enver Hasani, Vetëvendosja … vep. e. cit. fq.146
324 Mehmet Kraja, Identiteti kosovar, Prishtinë, 2011, fq.141
325 Ana Lalaj, Kosova rrugë e gjatë drejt vetëvendosjes (1948-1981), Tiranë,2000, fq.136-137
326 Kovanje Antijugoslovenske zavere, Knjiga 1, (Uredila I priredila:Sonja Biserko),Beograd 2006, fq,85
327 Enver Hasani, Vetëvendosja, Integriteti…vep. e cit. fq.146
~ 444 ~