Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
PKSH, e ti kritikonte rreptë ato. Sipas Liri Belishovës kritikat dhe synimet e Nako Spirut dhe Sejfulla
Maleshovës ishin të drejta dhe jo në të njejtat shina, apo me të njejtat synime me ato të jugosllavëve e
të Koçi Xoxes, kështu që nuk mund të akuzohen si bashkëpunetorë të tyre. “Këtë, e vërtetoi historia”.
301
Ai i takon asaj pjese të elitës së re politike që nuk nguroi t’i shprehte pikpamjet edhe kur ato binin
ndesh me të tjerët, veçanërisht me pikpamjet e emisarëve jugosllavë, që qëndronin pranë PKSH.
Kështu, Nako i shkruajti Miladin Popoviçit se “përpiqej t’i tërhiqte të gjithë nga hunda”. Për këtë ai u
etiketua si njeri që “vuante nga sëmundja e pakënaqësisë”, kurse Miladini u detyrua të pohojë se duhej
pasur kujdes prej tij “se pastaj del me fakte në dorë”. 302
Nako Spiru theksoi se Komiteti Qëndror u zgjodh nga Miladin Popoviçi, i cili synonte ta
komandonte vetë atë, se KQ nuk kishte funksionuar si duhej dhe kjo frymëzohej nga Miladini, i
mbështetur nga Enver Hoxha. Sipas Nakos ishte një vijë në PKSH e drejtuar nga ky i fundit, që të mos
bëheshin mbledhje e të mos sheshoheshin problemet. Në diskutimet e veta Nako ngarkonte me
përgjegjësi Miladinin, që “mund të ndërronte edhe dy Komitete Qëndrore në ditë po të qe nevoja” 303
Nako Spiru u dallua si një nga elementët më aktivë që kërkuan të përpunojnë në forume dhe jo në
kulisa vijën e partisë, larg sektarizmit e terrorizmit. Ai shtroi nevojën e një udhëheqje kolegjiale në
parti dhe për forcimin e rolit aktiv të çdo anëtari e forumi, nevojën e përpunimit të një politike më
realiste, duke llogaritur të gjithë aleatët e mundshëm për çlirim. 304
Nga diskutimet u vlerësua se PKSH ishte udhëhequr nga Miladini, me krah të djathtë Enverin. Sejfulla
Malëshova e karakterizoi Enver Hoxhën si shëmbëlltyrën e të gjitha gabimeve gjatë luftës, si tipin që
krijoi klika. 305
Nga ana tjetër rezulton se Miladini e ka vlerësuar Nakon si një njeri tepër të zgjuar dhe shumë
frytdhënës, por më pas kishte ndërruar mendje kur kishte vërejtur prirjet e Nakos, të cilat binin ndesh
me politikën e tij.
Këtë fakt e evidenton dhe historiania ruse Nina Smirnova. Sipas saj Nako Spiru ishte njeri i punës dhe
i pregatitur ideo-politikisht, por e pengonte mbështetja jugosllave. 306
Më tej Nako Spiru analizonte punën dhe dobësitë e Frontit Antifashist Nacionalçlirimtar pas daljes
së Ballit Kombetar, duke u ndalur në gabimet që kishte bërë PKSH në qëndrimin ndaj tij. Puna e
dobët e saj çoi në bashkimin me BK të shumë elementëve, që nuk ishin të ndërgjegjshëm për rrugën
që duhej të ndiqnin. Ai tërhiqte vëmendjen lidhur me shprehjen “bolshevizmi i partisë”, kur sipas tij
përpara qëndronte detyra e çlirimit. Në Panarit thuhej se partia po bëhej bolshevike, për këte duhej
bërë autokritikë. Nako goditi parullen “O me ne, o kundër nesh”; keshtu “futej përçarja në popull”. Në
këto kushte partia në vend që ta bashkonte popullin, e përçante atë.
Nako Spiru nuk ishte dakort me vrasjet e kundërshtarëve, duke dënuar rënde vrasjet politike.
Dyshonte për vrasjen e Zaho Kokës dhe kundërshtoi atentatin ndaj Bari Omarit. Ai akuzoi se, këto
akte ishin kryer nën ndikimin e jugosllavëve, duke iu referuar drejtpërdrejt Enver Hoxhës si fajtor për
vrasjen e Mustafa Gjinishit. 307
Gjithashtu Nako nuk ishte për popullarizimin e emrave të veçantë si p.sh. të Enver Hoxhës, por për
popullarizimin e LANÇ. “Deri dje as që kish dale ndonje emer. Sot edhe në një listë gjellësh do të
gjesh emrin e Enverit. Në një gazetë është shkruar se faktori kryesor në luftë është Enveri; gje që
s’thuhet as per Marksin e Leninin” – do të shprehej ai në diskutim. 308
301
Kujtime verbale dhënë autorit nga L. Belishova, datë 5 korrik 2011
302
Lefter Nasi, Aspekte nga jeta dhe veprimtaria e Nako Spirut në vitet 1943-1947, Studime Historike, Tiranë:
1998, Nr. 1,2, f.205
303
Ndreçi Plasari, Luan Malltezi, Politika antikombetare e Enver Hoxhës, Tiranë: Eurorilindja, f.70
304
L. Nasi, “Aspekte nga jeta dhe veprimtaria e Nako Spirut në vitet 1943-1947”, vepër e cituar f.206
305
N. Plasari, L. Malltezi, Politika antikombëtare e Enver Hoxhës, vepër e cituar, f.76
306
Nina Smirnova, Historia e Shqipërisë shek.XX, Tiranë: Ideart, 2004, f.317
307
Uran Butka, Lufta civile në Shqipëri 1943-1944, Tiranë: Drier, 2006, f.128,131,137
308
U. Butka, Lufta civile në Shqipëri 1943-1944, vepër e cituar, f.123
~ 436 ~