Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Partisë Demokrate, i cili përvijon një drejtim të ri, një proces politiko – shoqëror me përmbajtje e
synime demokratike, që i hapte rrugën zhvillimit të kapitalizmit dhe mënjanimit të mbeturinave të
feudalizmit që ende ekzistonin e vepronin në jetën e Shqipërisë në ato vite.
Vështruar e vlerësuar në këtë rrafsh programi që shqyrtojmë shënon dhe përfaqëson një platformë
politike për forcat demokratike e përparimtare antifeudale dhe për tërë lëvizjen politiko – shoqërore që
përpiqej për vendosjen e rendit demokratik në Shqipëri. Këtij synimi i shërbente edhe programi i
“Partisë Demokrate„. Gjykuar në këto rrafshe dhe në synimet e misionin, ai i bënte një shërbim shumë
të madh vendit, popullit dhe Atdheut, sepse i jepte përgjigje pyetjes se si duhej ndërtuar shteti, ç`rrugë
duhej ndjekur për forcimin e fuqizimin e tij, ç`pamje dhe ç`përmbajtje duhet të kishin institucionet dhe
veprimtaria shtetërore etj. Prandaj, kjo është arsyeja që na detyron të pohojmë se më këtë program
Hoxha Kadri Prishtina i bënte një shërbim të madh gjithë lëvizjes demokratike shqiptare që nisi më
1920.
Le të vazhdojmë më tej me parashtrimin dhe analizën e programit.
Vëmendja e “Partisë Demokrate„ do të përqendrohej edhe në fushën e politikës së jashtme, si një
ndër fushat me prioritare të veprimtarisë shtetërore. Koncepti i Partisë për këtë fushë mbante parasysh
dhe mbronte interesat kombëtare dhe shtetërore. “Qëllimi themelor i politikës së përjashtme – thuhet
në program-asht me u mundue për naltësimin e shvillimit të Shqyptarit në Ballkan për t`a ba një
element përparimtar„. Këtë synim të lartë e të shenjtë Partia do ta arrinte pa “Shkelë e drejta asnjij
mbretnije e kombi„, pra duke i respektuar shtetet dhe kombet fqinje. “Për me sigurue e fitue
mëmvetësien kombtare e besimin e përjashtem Partija do të përpiqej me themelue nji mardhënie të
mirë me shtete qi kemi të bajmë (t`interesuem) dhe si mbas dobinave të nalta me disa mbretnie do të
zgjidhet një udhë e fuqieshme besimtare„.
Parimet e politikës së jashtme ishin parime të marrëdhënieve miqësore e të fqinjësisë së mirë me
shtetet fqinjë, të respektit reciprok, të barazisë e të mosndërhyrjes në punët e brendshme, mirëkuptimit
mes shteteve e popujve të ndryshëm. Shqipëria, Shtet i pavarur dhe sovran me politikën e saj të
jashtme, të bëhej faktor i rëndësishёm në marrëdhëniet ndërballkanike, pa bërë asnjë lëshim në dëm të
interesave kombëtare dhe shtetërore.
Parimet e politikës së jashtme udhëhiqeshin nga mbrojtja e interesave kombëtare.
Përderisa, siç theksuam më lart, qëllimi themelor i politikës së jashtme ishte përpjekja për lartësimin e
zhvillimit të shqiptarit në Ballkan, për ta bërë atë një element përparimtar, duke respektuar të drejtat e
kombeve e të shteteve të tjera “Partia Demokrate„ angazhohej të përforconte më tej tiparet kombëtare
të politikës së jashtme të Shtetit Shqiptar dhe u jepte mesazhe miqësie e fqinjësie të mirë, shteteve e
kombeve të tjera të gadishullit dhe u përgjigjej drejtpërsëdrejti atyre qarqeve antishqiptare që ende
udhëhiqeshin nga psikoza e naciona-lizmave e shovinizmave në dëm të Shqipërisë e shqiptarëve,
madje, edhe të atyre klikave reaksionare antikombëtare, të cilat në një mënyrë a tjetër flirtonin me
armiqtë shekullorё të Kombit tonë.
Këto koncepte ishin zhvillim i mëtejshëm i ideve të rilindësve për bashkëpunim e miqësi e fqinjësi
të mirë midis popujve të Ballkanit. Kjo politikë ishte në shërbim të zhvillimit e të konsolidimit të
Shtetit të saporiformuar shqiptar dhe lejonte gjithë forcat politike e sociale të vendit t`i
përkushtoheshin zgjidhjes së problemeve të brendshme. Kjo ishte edhe kërkesё e tyre. Prandaj, mund
të themi se, gjykuar nga peshorja e historisë, programi i “Partisë Demokrate„ u përgjigjej detyrave
historike të atij momenti që kalonte Shqipëria asokohe dhe zgjidhjen e tyre e përcaktonte me mjete,
rrugë e mënyra demokratike.
Ndër fushat ku programi ndalej me detaje dhe jepte hollësira për mënyrën e organizimit ishte fusha
e arsimit, për të cilin, nga sa shihet në program Partia kishte koncepte mjaft të përparuara dhe e
vlerёsonte atë si sektorin e përgatitjes së bazave të zhvillimit politik e të përparimit ekonomiko –
shoqëror të vendit. Sistemi arsimor ishte i plotë, i gjerë, me shtrirje në tërë vendin etj. Arsimi “filluer
do të jetë i doemosshëm„, pohohej në program dhe në vartësi nga ky parim Partia zotohej të plotësonte
këtë nevojë, duke hapur shkolla fillore në qendra të krahinave, në fshatra (2000) banorësh apo në mes
të fshatrave të tjera, që i kishin shtëpiat të përhapura. Madje, për realizimin e detyrimit shkollor në
ciklin fillor Partia parashikonte që: “në vende ku do të shifej nevojë do të hapeshin edhe nga nji
~ 433 ~