Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
kemi pasur në përdorim në gjuhën shqipe më parë. Për të gjitha këto fjalë (të emërtuara si
koncepte) janë dhënë shpjegime, pra është bërë një përkufizim përshkrues i kuptimit të tyre
në këtë dokument të rëndësishëm. Në disa raste, për to janë dhënë edhe konceptet
ekuivalente për to, për të saktësuar kuptimet e tyre.
Këto koncepte të reja, të shënuara me një ose më tepër fjalë të huaja, do të jenë në
fokusin e shqyrtimit tonë të mëtejmë 32 . Kjo vlen edhe për fjalët e reja, të huazuara nga gjuhë
të huaja, që janë përfshirë në listën e plotë të këtyre koncepteve dhe shpjegimeve të tyre.
Përveç fjalëve të huazuara, të përfshira në pjesën e Fjalorthit, ne kemi nxjerrë edhe
fjalët e huazuara nga gjuhë të huaja, të përfshira në tërë tekstin e Kornizës së Kurrikulës.
Natyrisht, fjalën e kemi për fjalët e reja (huazimet), të bëra gjatë viteve të pasluftës dhe të
përfshira në këtë dokument. Edhe këtu janë përfshirë një numër i konsiderueshëm fjalësh të
huazuara rishtas dhe të cilat nuk ishin në përdorim në fjalorin e shqipes të fushës së arsimit
në Kosovë deri në fund të viteve të nëntëdhjeta. Për arsye praktike, fjalët e huazuara, të
përfshira në Kornizën e Kurrikulës, do t`i shqyrtojmë bashkarisht, duke përgatitur një listë të
përgjithshme dhe duke përdorur një qasje të njejtë për trajtimin e tyre.
Lista e zgjeruar 33 e fjalëve të ndryshme, të përdorura në Kornizën e Kurrikulës,
përmbajnë kryesisht një fjalë të huaj, të huazuar nga gjuha e huaj (kryesisht nga gjuha
angleze). Disa prej fjalëve të huazuara janë përdorur në një ose në më shumë se një fjalë,
prandaj numri i tyre është më i vogël se ai i fjalëve në të cilat ato janë përdorur 34 .
Struktura gramatikore e fjalëve të huazuara është e larmishme: numri më i madh i
tyre, siç ndodhë zakonisht, janë emra të përgjithshëm, por në mesin e tyre ka edhe mbiemra.
Zëvendësimi i fjalëve të huazuara në një gjuhë, me fjalë semantikisht të
barasvlershme të saj, është një çështje komplekse për dy arsye: e para - pasi kjo çështje nuk
është thjesht një problem gjuhësor (leksikor) dhe e dyta - pasi është vështirë, pothuaj e
pamundur që, përnjëherë, të gjenden zëvendësimet adekuate të gjitha fjalët e huazuara. Për
këto arsye, në këtë rast nuk do të merremi me çështjen e zëvendësimit eventual të fjalëve të
huazuara me fjalë shqipe, pasi ky do të jetë objekt i një shqyrtimi të mëvonshëm 35 .
Në vazhdim, ja lista e gjerë e këtyre fjalëve, të përfshira në tekstin e Kornizës së
Kurrikulës, në cilëndo nga pjesët e saj, të shënuara në trajtën e përdorur në të, në të cilën
hyjnë edhe fjalët e huazuara 36 , të shënuara me italik dhe të ndara nga grupet e fjalëve
(fusnota 12).
31 Me termin fjalë do të nënkuptojmë fjalët e vetme ose grupet e fjalëve që janë përdorur në Kornizën
e Kurrikulës.
32 Për arsye të vetëkuptueshme, ne nuk do të mirremi me konceptet e reja që shënohen me fjalë
shqipe.
33 Lista e zgjeruar përmban rreth 120 togfjalësh (formulime gjuhësore të ndryshme).
34 Fjalët e huazuara do të shënohen vetëm një here, pra nuk do të përsëritën.
35 Kjo do të bëhet në një artikull përmbledhës, pas artikujve kushtuar huazimeve të shqipes në fushën
e arsimit.
36 Administrim, akreditim, alokim, aplikativ (aplikim, aplikues, aplikuar i), asistent, balancuar (i), CV
(sivi / seve),
~ 39 ~