Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
vazhdueshme të numrit të mjeteve motorike, sasisë së lëndës djegëse e harxhuar dhe numrave të
kilometrave të kaluar emitohet emisioni i rëndësishëm i ndotëseve prej të cilëve janë ma më rëndësi:
monoksidi i karbonit CO, hidrokarburet e padjegur CxHy, bashkëdyzimet organike te avullueshme jo
metanikë NMVOC, oksidet e azotit NOx, grimcat dhe dyoksidi i karbonit CO2.
Ne Prishtinë situata ka ndryshua pas luftës së fundit në Kosove, ku përveç termoelektranave të
Kosovës nuk kemi me industri që do të merr pjesë në ndotjen e mjedisit në regjionin e Prishtinës. Në
kohen e fundit si ndotës mund të definohen automjetet motorike, sistemi i nxehjes së qytetit si dhe
termoelektranat e Kosovës. Duke anashkaluar termoelektranat si dhe sistemin e nxehjes në vazhdim të
punimit janë prezantua rezultatet me të cilët definohet pasqyra ekologjike në regjionit te Prishtinës për
vitin 2009 si dhe mundësia e zvogëlimit të ndotjes në mjediset urbane.
2. Analiza e emisionit të ndotëseve sipas burimit dhe kategorive të mjeteve motorike
Për nga burim i krijimit të ndotësit në atmosferë ndarja do të mund të kryhet në sektorin e transportit,
industrisë, instalimeve të fuqisë, përdorimit komercial etj..
Sipas figurës 1, që paraqet analizën e komponentëve ndotëse siç janë CO, NOx, CxHy dhe CO2 sipas
burimit të krijimit, është evidente se në botë si burim kryesor i ndotjes konsiderohet sektori i
transportit me 89 % CO, 44% CxHy, 52% NOx dhe 29% CO2 nga emisioni i tërësishëm i të gjithë
burimeve.
Fig. 1. Emisioni i komponentëve ndotës sipas burimit të ndotjes [1]
Zbërthimi i mëtutjeshëm i sektorit të transportit sipas llojit të mjeteve motorike, siç është treguar në
figurën 2, tregon se përdorimi i mjeteve motorike për udhëtarë, në radhë të parë në mjediset urbane
dhe në relacionet e shkurta i kontribuon pjesës me te madhe të emisionit të komponentëve ndotëse CO
(91%), CxHy (77%) dhe CO2 (53%), ndërsa mjetet motorike të transportit kanë pjesëmarrjen më të
madhe në emisionin e NOx (56,5%). Emisioni i mbetur bie në motoçikleta si kategori e mjeteve
motorike që në kohen e fundit është duke u popullarizua, dhe të cilës deri me tash shumë pak i është
kushtua vëmendja.
~ 384 ~