Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Naser SAHITI, Sabit GASHI, Skënder ISUFI: POTENCIALI I KOSOVËS PËR
HULUMTIME SHKENCORE DHE ZHVILLIMORE NË FUSHËN E ENERGJISË
Abstrakti
Sigurimi i furnizimit të qëndrueshëm me energji elektrike në Kosovë mund të arrihet duke
shfrytëzuar në mënyrë racionale kapacitetet ekzistuese gjeneruese si dhe, paralelisht, duke
bërë ngritjen e kapaciteteve të reja të bazuar në teknologji moderne. Ngritja e kapaciteteve të
reja të cilat sigurojnë një zhvillim të qëndrueshëm të sektorit energjetik dhe në pajtim me
normat evropiane në lidhje me çështjet mjedisore, mund të arrihet vetëm nëse paraprakisht
ekzistojnë studime të mirëfillta shkencore dhe zhvillimore në këtë fushë. Hulumtimi i
nevojave dhe potencialit për hulumtime shkencore dhe zhvillimore të Kosovës në fushën e
energjisë janë në fokus të punimit në fjalë i cili është realizuar në kuadër të projektit WEB-
INCO.NET të përkrahur nga fondet e BE-së. Në punim është vlerësuar gjithashtu niveli i
integrimit në fushën evropiane të hulumtimeve si dhe është vlerësuar përputhja e prioriteteve
të vendit tonë me prioritetet e vendeve të rajonit.
1. Sistemi i shkencës dhe teknologjisë në fushën e Energjisë në Kosovë
Me futjen e punës hulumtuese në kuadër të prioriteteve qeveritare, viteve të fundit është
shënuar një progres i kufizuar në drejtim të krijimit të një sistemi të qëndrueshëm të
hulumtimeve shkencore dhe zhvillimore. Këshilli Kombëtar i Shkencës (KKSH) i themeluar
në vitin 2007, ka hartuar draftin e Programit Kombëtar të Shkencës (PKSH) i cili është
aprovuar nga Parlamenti në vitin 2010. Hulumtimi në fushën e Energjisë është identifikuar si
një nga prioritetet kryesore të programit. Megjithatë, sa i përket punës hulumtuese dhe
kërkimore, edhe më tej ekzistojnë një mori barrierash të cilat pengojnë zhvillimin e
aktiviteteve hulumtuese në bazë të prioriteteve tashmë të definuara. Edhe pse Qeveria
fillimisht kishte ndarë një buxhet prej 1 Milion € për financimin e projekteve nga 6 fushat
prioritare, të identifikuara në PKSH, për shkak të zhvendosjeve buxhetore vetëm 0.4 Milion
janë investuar për financimin e projekteve hulumtuese. Në anën tjetër, pjesëmarrja në
Programin e Kornizës Evropiane të Hulumtuese (FP7) ka shënuar një ngritje të lehtë sa i
përket aplikimeve por edhe më tej është shumë e kufizuar sa i përket projekteve të
financuara. Në lidhje me kontributin e institucioneve vendore për përkrahjen e projekteve
hulumtuese mund të konstatohet që janë përkrahur disa projekte të vogla hulumtuese me
karakter zhvillimor të cilat kanë për qëllim primar zhvillimin e sektorit të energjisë. Në
përgjithësi, puna shkencore edhe më tutje në masë të madhe është e bazuar në iniciativa
individuale, me financim vetjak dhe me një ndërlidhje fare të vogël me aktivitetet
ekonomike.
Gjendja e përgjithshme në sektorin e energjisë
Korniza institucionale dhe ligjore
~ 373 ~