Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

10
5.8
8
5.53
3
KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
5.1
Sasia e hidrogjenit (ml)
Vlera e pH
12.5
6.05
13.8
Fig. 4 Varshmëria ndërmjet vlerave te pH dhe sasisë se prodhuar te hidrogjenit
5.85
12.7
5.72
Diskutimi
Një nga aspektet më të komplikuara dhe më të rëndësishme të bioteknologjisë dhe
mikrobiologjisë industriale është transferimi i procesit nga pajisjet me përmasa të vogla
laboratorike në pajisje komerciale me përmasa të mëdha e cila procedurë quhet proces i
ngritjes. Kjo ka rendësi sepse rrallë ndodh që proceset mikorbiale të zhvillohen njësoj në
fermentor të mëdhenj sikurse që zhvillohen në pajisje të vogla laboratorike. Procedura e
transferimit të një procesi nga fermentori laboratorik në fermentor komercial kalon nëpër
këto etapa :
1. Etapa e parë – përfshin eksperimentet të cilat japin indikacionet e para se procesi me
interes komercial është i mundshëm. Eksperimentet realizohen në enë të vogla
laboratorike.
2. Etapa e dytë – eksperimentet realizohen në fermentor me madhësi prej 5 deri në 10
litra, në të cilin rast bëhen përpjekjet e para të procesit të ngritjes.
3. Etapa e tretë – hulumtimet bëhen në fermentor të mëdhenj (300 deri 3000 l) të
ashtuquajtur pilot fermentor. Në këto pajisje kushtet e zhvillimit të procesit
pothuajse iu afrohen plotësisht kushteve që ekzistojnë në fermentor komercial.
4. Etapa e katërt – procesi kalon në fermentor komercial me përmasa 10000 deri në
50000 l.
Nga kjo shihet se hulumtimi ynë gjendet në mes të etapës së dyte dhe të trete. Gjatë
hulumtimit tonë janë bërë eksperimentet e para me të cilat është vërtetuar mundësia e
prodhimit biologjik të hidrogjenit në reaktor me përmasa të mëdha, në mënyrë që në të
ardhmen procesi i prodhimit biologjik të hidrogjenit të mund të komercializohet.
Procesi i prodhimit të hidrogjenit është shumë kompleks dhe varet prej shumë faktorëve, një
prej tyre është edhe vlera e pH. Shikuar nga ky aspekt rezultatet tona përputhen me rezultatet
e Kumar N. dhe Das D. (1999). Autorët në fjalë konstatuan se prodhimi maksimal i
hidrogjenit është arritur në vlerat e pH 6, kjo tregon se kushtet acidike janë të favorshme për
prodhim të hidrogjenit. Prodhimin e hidrogjenit në kushte të kontrolluara të vlerave të pH e
kanë hulumtuar edhe Tanisho S. , Suzuki Y. dhe Wakao N.(1980), të cilët konstatuan se
~ 365 ~
7.2
5.45
6.8
6.34
4
6.2