Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
një metode të re organizative në praktikat e biznesit, organizimi i vendit të punës apo dhe i
marrëdhënieve me jashtë”. Gjithashtu në Manualin e Oslos propozohet një klasifikim i
përshkallëzuar i risive në inovacion, të cilat mund të jenë: risi për kompaninë, risi për tregun
apo risi për të gjithë botën. Inovacioni sot shikohet në dimensione më të gjera, ai lind i
nxitur prej mjedisit të jashtëm, zhvillohet brenda sipërmarrjes dhe jep efektin e tij në të gjithë
ekonominë dhe mirëqënien e vendit. Në publikimin e fundit të Komisionit Europian në lidhje
me inovacionin “Innovation Union Scoreboard” (shkurt 2012), inovacioni është analizuar
gjatë dhe është matur përmes një indeksi, që përcaktohet nga tre indikatorë kryesorë që
përfshijnë tetë dimensione të inovacionit, ku këta të fundit përbëhen nga nën-indikatorë të
tjerë (fig.1).
1. Mundësuesit – janë nxitësit kryesorë të performancës në inovacion, zhvillohen jashtë
sipërmarrjeve dhe ndahen në tre dimensione të cilat janë: burimet njerëzore, nënkuptuar si
dimensioni që vlerëson aftësitë dhe nivelin e forcës punëtore; sistemet e kërkimit, nënkuptuar
si dimensioni që vlerëson nivelin e punës shkencore dhe mbështetja financiare, nënkuptuar
si dimensioni që vlerëson mbështetjen e qeverisë në kërkime dhe aktivitete innovative.
2. Aktiviteti i organizatës – vlerëson përpjekjet e vetë sipërmarrjeve për të zhvilluar
inovacionin dhe përmban tre dimensione: investimet e firmës, nënkuptuar si dimensioni që i
referohet investimeve në R&D (kërkim-zhvillim) dhe jo vetëm, që sipërmarrja kryen për të
gjeneruar inovacionin; bashkëpunime, nënkuptuar si dimensioni që vlerëson përpjekjet për
bashkëpunim mes firmave të ndryshme apo me sektorin publik dhe asete intelektuale,
nënkuptuar si dimensioni që mat format e ndryshme të së drejtës së pronësisë intelektuale të
gjeneruara prej procesit të inovacionit.
3. Output-i – mat efektet e aktivitetit të inovacionit të sipërmarrjeve duke e parë në dy
dimensione: inovatorët, vlerëson numrin e sipërmarrjeve që kanë futur inovacione në treg
apo në organizatën e tyre dhe efektet ekonomike, nënkuptuar si dimensioni që vlerëson
suksesin ekonomik të inovacionit në punësim, eksport dhe shitje si pasojë e aktivitetit të
inovacionit.
Kur mundësuesit janë aktivë (niveli i arsimimit i lartë, botimet shkencore dhe numri i
studentëve të diplomuar jashtë i lartë apo në rritje, mbështetje financiare nga ana e qeverisë)
krijohen kushtet e përshtashme që çojnë në zhvillimin e inovacionit brenda sipërmarrjeve.
Më pas janë vetë sipërmarrjet që gjenerojnë inovacionin nëpërmjet shpenzime për R&D dhe
jo R&D, bashkëpunime në sektorin publik dhe me sipërmarrje të tjera, si dhe mbrojtja me
patenta. Më tej vijnë rezultatet (output-i) që pasqyrohen fillimisht në rritjen e numrit të
sipërmarrjeve që fusin produkte, shërbime, strukturë dhe marketing inovativ dhe së dyti në
aspektin ekonomik duke rritur punësimin e punëtorëve të dijes, eksportuar produkte të
teknologjisë së mesme dhe të lartë, eksportuar shërbime të dijes dhe duke rritur të ardhurat si
pasojë e nxjerrjes jashtë (shitjes) të liçencave dhe teknologjive inovative.
II. Performanca në inovacion e vendeve europiane
Bazuar në indeksin kompleks të inovacionit, është vlerësuar për vendet e BE-së dhe 7 vende
të tjera, performanca në inovacion, (fig.2) dhe është bërë klasifikimi i tyre në 4 grupe:
inovatorët lider, inovatorët ndjekës, inovatorët e moderuar dhe inovatorët modestë (KE,
2012; fq.4)
~ 356 ~