Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Dr. Elindë RAMADANI-DIBRA: LUIGJ GURAKUQI PËR PAVARËSINË DHE
ARSIMIN SHQIPTAR
“Është pionier i qytetërimit përëndimor në Shqipëri, një nga shqiptarët e flaket që thithi
me themele kulturën e Përëndimit dhe si njeriun që punoi më gjate e më shumë se kushdo
tjetër për të mbjellur farën e saj në Shqipëri.”,
Fan Noli .
Në këtë 100 vjetor të Pavarësisë së Shqipërisë, është me vend që të kujtojmë dhe të risjellim
ndër ne, kontributin e vyer të personaliteteve Shqiptare, që mundësuan me përkushtimin dhe
guximin e tyre këtë ngjarje madhore në historinë e kombit tonë. Vitet e para të 1900-tës,
sollën në Shqipëri një lëvizje të gjerë për liri e zhvillim kombëtar. Një sërë ngjarjesh dhe
zhvillimesh i paraprinë ngjarjes madhore të Shqipërisë, 12 Nëntorit të vitit 1912. Me bindje
mund të flitet për një Pavarësi pararendëse, atë të realizuar në shtypin e kohës, ndër veprat
letrare, në tekstet shkollore, si dhe me miratimin e alfabetit 1 dhe hapjen e Normales së
Elbasanit e të mjaft shkollave të tjera. Kjo lëvizje në bashkërendim me veprimtarinë
diplomatike dhe me forcën e armëve të kryengritjeve të viteve 1910, 1911 dhe 1912, nën
nxitjet “dritë e diturisë përpara do na shpjerë si dhe me pushkë e penë për mëmëdhenë”,
mundësuan plot një shekull më parë Pavarësinë e Shqipërisë.
Lufta për gjuhën e shkollën shqipe nuk ishte thjeshtë një lëvizje kulturore. Ajo mori
një karakter të theksuar politik e patriotik. Rilindësit shpallën me forcë se nuk mund
të ketë Shqipëri pa shqiptarë, se nuk mund të ketë shqiptarë pa gjuhë shqipe, se nuk mund
të ketë gjuhë shqipe pa shkronja shqipe e shkolla kombëtare, ku të mësohej shqipja. 4
Në këtë fazë të rëndësishme të lëvizjes sonë kombëtare historia thirri në skenë baballarët e
mendjes, një brez të ri luftëtarësh e udhëheqësish, të cilët, me në krye Ismail Qemalin,
realizuan idealet e rilindësve, ëndrrën e hershme të shqiptarëve Dhe ndër më të shquarit prej
tyre, paraqitet personaliteti i Luigj Gurakuqit, si krijues, studiues, drejtues i arsimit, hartues
tekstesh, e mbi të gjitha si mendje e ndritur e patriot i shquar që kontribuoi fuqishëm për
lirinë e Shqipërisë. Është cilësuar si:” ndër më të mëdhenjtë e atyre që mbyllën me sukses
një etapë të historisë dhe të arsimit tonë kombëtar, Rilindjen, dhe të atyre që vunë gur
themeli për etapën pasardhëse, Pavarësinë. 2 Në propagandimin e traditave luftarake,
patriotike e liridashëse të popullit tonë, Gurakuqi kishte një synim të madh: shqiptarët të
njohin vlerën e vet, të mos hidhen në zjarr e të mos vriten për fitimin e të tjerëve e humbjen e
vet, të njohin e të çmojnë vlerën e gjakut të tyre. Gurakuqi është organizator dhe figurë
qëndrore e “Kongresit të Manastirit” dhe i “Komisisë Letrare Shqipe” në Shkodër, drejtori i
parë i Shkollës Normale të Elbasanit, ministri i parë i Arsimit Shqiptar (1912), hartues
tekstesh dhe librave ndihmës me qëllim zhvillimin e kulturës kombëtare ndër të cilët
veçojmë në renditje:
Abetare për Msoitore Filltare t’Shqypniis, Libri i parë, Napoli, 1905.
Knimè t’para për Msoitorè Filltarè t’Shcypnis, Libri i dytë, Napoli, 1905.
~ 31 ~