Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Dr. Irena GJONI 1 : NDËRTIMI I ARKETIPIT TË MITIT PËR PËRBINDËSHAT
DRAGOI DHE KUÇEDRA NË BREGDETIN E JONIT SHQIPTAR
1
Departamenti: Letërsi shqipe
Universiteti i Tiranës Filiali i Sarandës
Përmbledhje
Objekti i këtij studimi është ndërtimi hipotetik i arketipit të mitit për përbindëshat
Dragoi dhe Kuçedra në Bregdetin e Jonit shqiptar. Mbështetur në rekonstruimin e teksteve të
shenjta e të fragmenteve të tyre, të cilët flasin për ndeshjen (agon) kozmike midis Dragoit
(Indra) dhe Kuçedrës, është e mundshme të rekonstruohet legjenda e Bregdetit Jonian.
Në ballafaqimin e atributeve të Kuçedrës me Dragoin në studimet etnologjike
shqiptare, duke i bërë jehonë pozitivizmit historik dhe sidomos teorisë e bartjes e të huazimit
të motiveve, bëhen përpjekje që këto dy figura mitike në koordinatën vertikale historike të
paraqiten sikur njëra ndjek tjetrën, domethënë Dragoi ndjek Kuçedrën dhe kështu krijohet
përfytyrimi sikur kemi të bëjmë me një figurë mitike, por të paraqitur me dy emra dhe që i
përkasin dy periudhave historike: Kuçedrën e një periudhe më të lashtë e ka zëvendësuar
Dragoi i një periudhe më të vonë. Duke ballafaquar Alojz Shmausin, Albert Lordin e
studiuesit rus, përqafohet pikëpamja se këtu kemi të bëjmë me një hyjni të një rendi më të ri,
që asgjëson një hyjni të një rendi më të vjetër.
Rekonstruimin e panteonit mitik të Bregdetit Jonian mbështetur në gjurmët e
hulumtimeve simiotiko-filologjike e semiologjiko-etimologjike (të Lambercit e Çabejt) dhe
etnologjiko-filologjike (hermeneutike të Paplekës), mund të sjellë supozimin se në legjendën
mitike të Dragoit Jonian, bëhet fjalë për heronjtë kryesorë të dramës kozmike mitike nga miti
protoilir, pra edhe protoshqiptar, ku Dragoi e ka zëvendësuar alopersonazhin –
(vetëtimsjellësin, vetëtimëmbajtësin), ndërkaq Kuçedra (si sunduese e botës nëntokësore),
botën mitike të pranverës së përhershme. Në të vërtetë Dragoi dhe Kuçedra janë të vetmit
perëndi parashqiptare e protoilire.
Për të mbërritur në përfundimin se këtu nuk kemi të bëjmë me shtresëzime të
atributeve të këtyre përbindshave nëpër periuadha të ndryshme historike, por me dy hyjni, të
cilat pikëtakohen, ndeshen në qiell, në një zonë të ndërmjetme midis diellit e tokës. Dhe në
këtë pikë arrijnë vertikalisht nga drejtime të kundërta: Kuçedra nga nëntoka, kurse Dragoi
nga Qielli.
Dragoi
↓
Toka
↑
Kuçedra
~ 289 ~