Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
mënyrë energjike, i sulmoi metodat universale në filozofi, në estetikë ose në teorinë e shoqërisë.
Diskutimet e tij për gjendjen postmoderne paraqesin një tërmet në zhvillimin e
mendimit perëndimor.
Linda Haçion, pranon mendimin e Piter Blejk-ut shprehur në librin e tij “Forma
ndjek fiaskon” (1977), sipas së cilit postmodernizmi është rezultat i rishqyrtimeve që vetë
autorët modernë i bënë modernizmit. Mjaft teoreticientë e përcaktojnë postmodernizmin si
gjendje të botës post - iluministe, post - humaniste, post - frojdiste.
Julia Kristeva mendon se postmoderniteti paraqitet në “çaste të krizës”, kur diçka po
rrënohet, por kur edhe paraqiten burime të reja. Linda Haçion (Haçon, 1996), bën dallim mes
nocionit postmodernizëm dhe postmodernia dhe shprehet se nocioni postmodernizëm ka
kuptim më të ngushtë se nocioni postmodernie dhe shënjon fazën e parë të kohës, në të cilën
jetojmë.
Mihail Epshtejn (1998: 31), mendon se arti bashkëkohor gjakon pas teorisë, kështu
që nga faza e fundit e modernies, e veçmas në fazën e postmodernies, krijuesit gjithnjë e më
shumë e kanë shtypur sferën vetanake të artit letrar dhe pushtetin autorial e kanë zëvendësuar
më atë të kritikut.
Për dallim nga J. Habermans, sipas së cilit postmodernia paraqet kthim prapa, sipas
Liotar-it postmodernia nuk është lëvizje e kthimit “Came back”, por është proces i “ana”:
analizës, anamnezës, analogjisë, anamorfozës që e elaboron “harresën fillestare”.
Brajan Mekhejl (Brian Mc Hale, 2007: 197), si edhe te drejtimet tjera, ashtu edhe te
postmodernnizmi dallon më tepër konstrukcione të tij, prej të cilave asnjëri nuk është më pak
“i vërtetë” ose “fiktiv” në raport me tjerët, meqë të gjithë së bashku janë përfundimisht
fiksione.
Karakteristikat e postmodernies / postmodernizmit
Lindja e postmodernies/postmodernizmit, fundja si edhe lindja e drejtimeve
paraprake letrare, është ngushtë e lidhur me rrethanat aktuale shoqërore, gjegjësisht me
zhvillimin e shpejtë të teknologjisë, sidomos të shkencave të informatikës, të cilat arritën deri
në një shkallë të lartë të përsosjes që të ofrojnë pasqyrë të tillë të realitetit që, në të vërtetë,
duket më real se sa që është vet realiteti, pra paraqitet dukuria e simulacionit, të cilës i
kushton kujdes shumë të madh Zhan Bodrijar (Bodrijar, 2001 ), njëri nga studiuesit më të
njohur amerikan të postmodernies.
Varësisht prej hapësirave ku paraqitet, postmodernia, si edhe drejtimet tjera, ka
dallime dhe specificitete të veta, sado që në fazën e postmodernies, komunikimi masovik ka
bërë që këto dallime të zbutem. Fakt është se paraqitja e postmodernizmit, varet edhe nga
stadi i zhvillimit të kodit modernistik. Në pjesën më të madhe të këtyre letërsivë,
postmodernizmi paraqitet në vitet 70 - 80 të shek. XX. Në vendet e ish bllokut socialist,
paraqitja e postmodernizmit është e lidhur me periudhën e rënies së sistemit komunist.
Prandaj, në raste me të shpeshta, në letërsitë e këtyre popujve, dominojnë tema traumatike.
Sipas Živan Filippi, ndoshta karakteristika më e rëndësishme e postmodernies, që
është e përbashkët edhe për letërsinë modernie, është kritika e saj radikale artit mimetik dhe
gjakimi për risi në përmbajtje dhe në formë. Ashtu si arti modern që shpesh është kthyer dhe
i ka parodizuar modelet mitologjike dhe letrare, arti postmodern po të njëjtën gjë e bën me
modernien. “Te postmodernistët fortë është kristalizuar vetëdija se është e pamundur që në
tekstin prozaik ose atë poetik të vendosen sende dhe njerëz nga jeta reale, për dallim prej
modernistëve, në radhë të parë Xhojsit, të cilët, edhe pse kritik ndaj realizmit tradicional dhe
~ 263 ~