Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
MirlindA KRIFCA-BEQIRI: QUO VADIS, LETËRSI ? (POSTMODERNIA DHE
PAS SAJ. . .)
Hyrje
Ekzistojnë një mori përkufizimesh në lidhje me atë se çfarë paraqet postmodernia /
postmodernizmi, aq më tepër meqë, përkufizimet e tilla pretendojnë të shënojnë, jo vetëm
veçori të letërsisë dhe artit, por njëherit edhe ta përshkruajnë epokën në të cilën jetojmë.
Sipas Linda Haçion ”iniciativën e re kulturore, siç duket, duhet ta quajmë posmodernia”
(Hucheon, 1995: 8). Duke filluar nga vitet `90, ky nocion filloi të fitojë shtrirje shumë
më të gjerë dhe për të të diskutohet jo vetëm në studimet teorike letrare.
Nocioni postmodern është nocion i papërshtatshëm, madje në aspektin semantik
është paradoksal dhe i pamundur (Muhiç, 1988: 56), ashtu siç është paradoksal edhe nocioni
modern, meqë ky nocion nuk paraqet karakteristikat e një epoke të caktuar, por paraqitet
diçka që është e re, që është në modë. Po e njëjta gjë ndodh edhe me nocionin postmodern /
postmodernizëm, ku huti shkakton sidomos prefiksi “post”, që shënon diçka që lidhet me të
ardhmen.
Është e pamundur të përcaktohet saktësisht koha e paraqitjes së postmodernies, edhe
pse ajo lidhet me emra të njohur si: Borhes, Nobakov, Beket etj. Në kërkim të rrënjëve të
posmodernies /postmodenizmit si fenomen, kategoria “postmodern” shumë është kthyer pas.
Sipas U. Eko-s: “...në fillim dukej se u përshtatej disa shkrimtarëve e artistëve që kanë
shkruar gjatë njëzet vjetëve të fundit, pastaj ca e nga ca shkoi deri andej nga fillimi i shekullit,
pastaj edhe më tej, dhe marshimi vazhdon, e prite kur të arrijë kategoria e postmodernes
deri te Homeri” (Eko, 472).
Është e njohur se çdo lëvizje e re letrare i kundërvihet lëvizjes paraprake, gjegjësisht
mëton ta deformojë ideogramin e saj, duke e konsideruar atë si të vjetëruar dhe të harxhuar
dhe mundohet të ngrejë një ideogram të ri, që do t`ju përgjigjet kërkesave të kohës së re.
Në esenë “Letërsia e shterimit” të Xh. Bart-it, që konsiderohet si manifest i postmodernies,
autori shprehet “Shkrimtari im ideal post-modern nuk irriton e nuk përbuz as
prindërit e vet të Nëntëqintës e as gjyshërit e vet të Tetëqintës. E ka bluajtur mirë
modernizmin por nuk e mban
në kurriz si ndonjë barrë. . .” (Eko, 474).
~ 261 ~