Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
nga studentët nuk e lexon shtypin. Asnjëherë nuk kam qenë në Shkodër. Në këto raste kemi
mohim të elementeve të veçanta: referent dhe fragment hapësiror (vend). Mohimi madje
mund të paraqitet në më shumë pozicione sintaksore Askush nuk tha asnjë fjalë asnjëherë.
Një situatë pak më të komplikuar në raport me mohimin kemi te përemrat si të gjthë,
çdokush...: Jo të gjithë nuk dëgjonin. Në këtë rast sikur kemi të bëjmë me ndonjë reagim ndaj
ndonjë vërejtje të dhënë më parë prej dikujt tjetër.
Me disa struktura të mohimit emërtohet ajo që sipas folësit paraqet informatë të
vërtetë si zëvendësim, alternativë për atë që mohohet: Artani nuk e pastron oborrin, vetëm e
ujit barin. Parafrazimi i kësaj fjalie do të kishte qenë: ‘Nuk është e vërtetë se p, e vërtetë q’.
Mohimi i porosive për botën virtuale në fakt paraqet mohim të argumentëve të
kallëzuesve virtualë të rangut të dytë. Këta kallëzues janë joverbalë, nuk janë të ekspozuar në
tekst. Këtu argument i parë, pikënisja është njeriu, mendimet, deklaratat, vlerësimet e të cilit
paraqesin brendinë e argumentit të dytë i cili është propozicional. Kështu p.sh. fjalinë Nuk do
ta jap librin, varësisht nga konteksti i përdorimit do ta interpretojmë (Vendosa se) nuk do
ta..., (Mendoj se) nuk do ta....
Në disa fjali të mohimit, folësi mund të shprehë distancë nga porosia, në kuptim të
asaj se nuk do të marrë përgjegjësi për vërtetësinë e asaj që thuhet (porosinë e ka dëgjuar nga
dikush tjetër ose porosia është produkt i dedukcionit mbi bazë të fakteve të njohura): Ata nuk
qenkan mbledhur për të diskutuar apo informatën e marrë ta vlerësojë si pak të mundshme,
të befasohet, të habitet, ta ironizojë: Ai nuk qenka banor i Shkupit?!. Në rastin e parë
interpretimi i mohimit bëhet me parafrazimet: ‘Nuk di nëse është e vërtetë se....’ , si dhe ‘Nuk
jam i sigurt nëse...’, ‘Më duket se...’, ‘Kam dëgjuer se...’, kurse në rastin e dytë ‘Nuk më
besohet se është e vërtetë se ....’, si dhe ‘Më befason...’, ‘Nuk besoj se është e mundur...’ etj.
Mohimi në strukturat që hapin mundësinë e paraqitjes së dyshimit për sigurinë e
realizimit të ndonjë veprimi mund të parafrazohet si ‘X supozon se nuk është e vërtetë/nuk do
të bëhet e vërtetë p’: Ajo nuk do të arrijë në kohë, Megjithatë nesër nuk do të shkoj në
Tetovë.
Në fjalitë ku ka tregues gramatikorë të modalitetit deontik (mënyra dëshirore dhe
urdhërore) faktori pragmatik luan rol të rëndësishëm. Këtu elementi i ngërthyer në
parafrazimin/interpretimin e strukturave të mohimit do të kishte qenë folja dua, përkatësisht
nuk dua – ‘nuk dua të bëhet e vërtetë...’. Konteksti mund të lejojë që kjo parafrazë të lexohet
edhe si ‘ndaloj, anuloj, nuk lejoj...’: Mos pafsh ditë të keqe! Mos qoftë! Mos fol! Mos të të
shoh më këtu! Mos kini merak! Siç shihet me këto struktura mund të shprehen urime,
mallkime, urdhëra, qortime, kërcënime, paralajmërime, këshilla, lutje, kërkesa etj.
Në dilogun e drejtpërdrejtë treguesit e mohimit janë shpesh të paparashikueshëm,
shumë pragmatikë dhe të motivuar emocionalisht: Do të vijnë? Vetëm po të vdes unë!
Siç shihet variacionet e interpretimit të mohimit varen nga konteksti semantik dhe
pragmatik. Në fund dua të them se qëllimi i parashtrimit të çështjes së mohimit nga aspekti
semantik i interpretimit të tekstit është vetëm të prezantojë një model të mundshëm të qasjes.
~ 255 ~
Recenzentë: Prof.dr. Mirushe Hoxha
Prof.dr. Asllan Hamiti