Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
1. përmes zbërthimit konotativ të së shprehurës dhe
2. me anë të indeksikalitetit joverbal që nënkupton “gjuhën” e trupit (gjer. Korpersprache).
Në çdo komunikim duhet të shihen intensioni dhe ekstensioni, si dy faktorë përbërës të
komunikimit.
Studiuesi Peter Ernst me të drejtë komunikimin e trajton të lidhur ngushtë me stilin. Ai
shkruan: “Stil ist ein Phenomen der Kommunikation, ist Ziel, Resultat und Element
kommunikativen Handelns.” 1)
Stili është mjet i zbatimit të komunikimit. Ky mjet mbështetet në dy parime kryesore:
3
1. seleksionimi dhe
2. kombinimi. Këto parime themelore, tok me përbërës të tjerë, duhet të mbahen parasysh
përherë me qëllim të realizimit të komunikimit pragmatik, andaj komunikimi duhet të ndiqet
edhe nga stilistika, të cilën Sharl Bali 2) e futi në linguistikë si dije që heton intensionin
afektiv të komunikimit.
Interes hulumtimi paraqesin edhe disa deiktikë të komunikimit si p.sh. intonacioni,
koherenca tekstore, kohezioni, përsëritja funksionale, sociofonetika, metaforika, paralelizmi,
inversioni, sinonimia, aspekti fonostilistik i komunikimit, pasuria leksikore, shprehësia e
stilit, komunikimi si shprehje e kulturës, polisemia etj.
Nga ky kënd vështrimi, studimi i këtyre treguesve është me rëndësi të veçantë për
veprimtarinë gjuhësore siç e quante Sharl Bali të folurit.
Është meritë e Sosyrit që fonetikës i dha dimension të ri: atë e quajti “shkencë e të folurit” 3)
për të cilin emërtim ai kishte përdorur shprehjen “linguistikë e të folurit”. Nga kjo pikëpamje
Bali e vëzhgoi termin “intonacion” si element të domosdoshëm të realizimit të të folurit dhe
si tërësi vlerash të variantit të folur të gjuhës. Ai e vuri re drejt dallimin midis nyjëtimit dhe
intonacionit-këtyre dy treguesve të realizimit të komunikimit. Nyjëtimi, që mund të jetë
dialektor, patologjik etj., dëfton folësin, por jo përmbajtjen e të folurit, bartës i së cilës është
intonacioni.
Gjuha është pjesë përbërëse e kulturës, andaj faktorët relevantë të komunikimit i përkasin
kulturës. Studimi i simbiozës specifike gjuhë-kulturë, në hulumtimet e gjermanistikës, solli
konstituimin e një subdisipline të re që u quajt linguistikë interkulturore, por edhe
komunikim interkulturor.
Komunikimi duhet të vështrohet në bashkërendim me kulturën. Helmut Glyk vë re se gjuha
dhe komunikimi janë pjesë të kulturës.
Komunikimi ndërkulturor është degë e linguistikës interkulturore. Ai nuk duhet të jetë vetëm
interesim i studiuesve, por edhe i politikës së institucioneve shtetërore. Gjuha e pakicave
nacionale duhet të përligjet edhe në përdorimin zyrtar duke krijuar mundësi më të favorshme
integrimi. Madje, për këtë qëllim, në shumë shtete si p. sh. në Kanada, Belgjikë, Francë etj.
janë themeluar komisione të veçanta në kuadër të ministrive, të cilave u vihet si detyrë që të
merren me planifikimin gjuhësor dhe me komunikimin ndërkulturor, komunikim ky që, sipas
të dhënave empirike, është një variant i linguistikës konstrastive.
Hulumtimi i komunikimit ndërkulturor është me shumë interes edhe për mënjanimin e
konflikteve të ndryshme brendaetnike dhe ndëretnike.
~ 249 ~