Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Prof. dr. Zeqirja NEZIRI: STUDIMET BUZUKJANE NË PRAGSHEKULLIN E
DYTË TË PAVARËSISË KOMBËTARE: BASHKËKOHËSITË E MESHARIT
Hyrje
Në kontekst të leximit të veprës së shkruar të një autori që është aktualizuar nga
Umberto Eko në studimin e tij Eco lupus historiografia letrare shqiptare disponon me të
dhëna se libri i Buzukut gjatë gjithë historisë së jetesës së tij gati pesëshekullore vazhdimisht
ka tërhequr vëmendjen e lexuesve dhe studiuesve dhe gjithmonë ka qenë në epiqendër të
interesimit shkencor. Me ndërprerje deri më 1910 përmendet disa herë. Ka qenë në heshtje
dhe askush nuk e ka përmendur deri më 1743. Përsëri tërhiqet në harresë deri më 1853, kur e
përmend Zef Krispi dhe, prapë harrohet deri te Pal Skiroi, më 1910 kur gjallërisht nisë të
jetojë dhe të frymojë midis studiuesve.
Në kontekst të bashkëkohësisë dhe të jetesës së Mesharit, nga koha e bërjes publike
dhe e pranisë së tij në mjedisin e lexuesve historiografia e tekstologjisë shqiptare mund të
flasë për pesë bashkëkohësi, të cilat, në kohë, janë të shpërndara dhe shtrihen në tri periudha
të gjata historike.
(1) për një bashkëkohësi të mjegulluar (të heshtur) deri në vitin 1743;
(2) për një bashkëkohësi dritëdhënëse deri në vitin 1910;
(3) për një bashkëkohësi rrezatuese deri në vitin 1929;
(4) për një bashkëkohësi frytdhënëse (vlerësuese) deri në fund të shekullit të 20 – të; dhe
(5) për një bashkëkohësi sfiduese, e cila i përket fillimit të shekullit XXI.
Të gjitha këto udhëtime të jetës së Mesharit nëpër periudha të ndryshme e të gjata të
këtij gjysmëmijëvjeçari shenjojnë udhët nëpër të cilat kanë shkelur dhe kanë ecur lexuesit e
rëndomtë e kurreshtarë dhe studiuesit e përkushtuar të Mesharit. Secila prej këtyre
bashkëkohësive ka karakteristikat e veta dhe secila bart me vete njohuri shumë të vlefshme
dhe jashtëzakonisht të rëndësishme për shkencën shqiptare.
(1) Bashkëkohësia e mjegulluar
Bashkëkohësia e mjegulluar i përket kohës së të qenmes së heshtur, të mjegulluar
dhe të tërthortë të Mesharit, është koha e jetesës së tij në heshtje dhe të mbyllur brenda një
numri shumë të kufizuar lexuesish të klerit katolik shqiptar. Dijmë se në shekujt vijues, deri
më 1743, nuk përmendet askund dhe prej askujt. Janë të heshtur të gjithë pasuesit e Buzukut,
në shekullin e tij dhe në atë vijues, duke nisur nga Lekë Matranga e Pjetër Budi, si të një
brezi më të afërt, pastaj duke vazhduar me Marin Bicin e Pjetër Mazrekun, Frang Bardhin e
Pjetër Bogdanin si të një brezi të dytë, paksa më të largët.
Përkundër tyre, aty janë anëshkrimet mbi Meshar, për të cilat mund të dyshohet në
i kanë bërë nxënësit e Kolegjit të Propagandës Fide në Romë, apo janë të priftërinjve për të
~ 241 ~