Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Në tabelën në vazhdim jepen shembuj për modelet krijimit të neologjizmave
antonime me pa-, të klasifikuara sipas kategorisë leksiko-gramatikore të cilat janë rrënjë.
pa + emër pa- + mbiemër pa-+një emër = mbiemër pa -+ ndajfolje
Pagjumë padëmtueshëm(i,e) parrënjë( i,e) Paburrërish
pafutshëm (i,e) pasy (i,e)
pathithsh/ëm-me (i,e)
Tabela 3. Neologjizmat antonime me parashtesën pa-
4. Neologjizmat-antonime me parashtesën mos-
Nga pikëpamja semantike parashtesa mos- është sinonim me parashtesë pa-. Ky
element shërben për të kundërshtuar a mohuar veprimin a gjendjen e shprehur nga folja, për
të mohuar një emër apo një mbiemër, por ky nuk është një mohim i një shkalle shumë të
lartë, p.sh. mosdashuri, që ka kuptimin : mungesë ndjenjash të fuqishme dhe të thella për
dikë; nuk është urrejtje, por thjesht mungese dashurie; mosdashje), mosdashuri nuk është
urrejtje, mosgëzim: mungesë e plotë gëzimi; ndjenjë që nuk është as gëzim e as hidhërim,
vetëm mungesë gëzimi), mosgëzim nuk ka kuptimin e hidhërimit. Nga fjalët që do të
renditim më poshtë do të merret vesh se Kadareja këtë parashtesë e ka bashkuar kryesisht me
tema fjalëformuese të brumit të shqipes, më së shumti tema emërore ose tema emërore
prejfoljore dhe më rrallë me ndonjë mbiemër.
P.sh. mosdukja ( mungesë e dukjes së diçkaje, humbje për një kohë te gjatë e dikujt a
e diçkaje); mosepsh ( mungese e plotë epshi, mungesë e dëshirës për kënaqësi trupore;
ftohtësi seksuale ); mosgjë ( mungesë absolute e gjithçkaje; gjendja kur s’ka asgjë; zbrazëti e
plotë; hiç absolut ); mosgjuhë ( një gjuhë që nuk mund të jetë; gjuhë e përçudnuar, gjuha e
zhdukjes); mosjetë ( mosqenia në jetë, mungesa e të qenit në jetë e dikujt a e diçkaje;
mosjetesë, mosrrojtje); moskrim ( krim që nuk është, një krim i paqenë, diçka që merret si
krim pa qenë në të vërtetë i tillë; pafajësi ); mosmendje ( mungesa e arsyes; çmendje e
padëmshme dhe e bukur ); mosvarësi ( mungesë e plotë e varësisë; mungesë kushtëzimi nga
rrethanat; pavarësi); mossy ( sy që nuk kanë tiparet ose pamjen e syve normalë; sy të
frikshëm); mosshkak ( mungesa e shkakut, një shkak që në të vërtetë nuk është shkak, një
shkak i paqenë); mosdurim ( mungesë durimi ose aftësie për të duruar apo për të përballuar
vështirësitë, shqetësimet, vuajtjet, fatkeqësitë; Kadareja e përdor në vend të fjalës intolerancë
); mosfolje ( mungesa e foljes; paaftësia për të folur a për të thënë diçka; heshtje, memecëri);
mosgëzim ( mungesë e plotë gëzimi; ndjenjë që nuk është as gëzim e as hidhërim, vetëm
mungesë gëzimi); moskapërcim ( mungesa e kapërcimit, paaftësia për të kapërcyer diçka,
qoftë pengesë apo jo); moskufizim ( mungesë e plotë kufizimi, mospasje kufijsh; liri e plotë
veprimi ose mendimi ); mosndodhje ( mungesa e të qenët diku, mosqenie në një vend të
caktuar);mosparje ( mungesë e plotë e të parit; paaftësi shikimi; verbëri); mospërkim (
~ 238 ~