Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
2. Neologjizmat- antonime me parashtesën anti-
Një ndër qëllimet kryesor gjatë krijimit te fjalëve te reja te Kadareja është pastrimi
dhe pasurimi i gjuhës, mirëpo, te neologjizmat e tij gjendet edhe parashtesa e huaj anti- e
cila, sipas studiuesve te gjuhës, duhet të lidhet kryesisht në termat ndërkombëtarë, tema e të
cilave nuk gjenden në gjuhën shqipe të pavarura. Kadareja e përdor me ngjyrime
stilistikore-emocionale krahas përgjigjes së saj në shqip kundër-, ai ua shton këtë
parashtesë edhe emrave të përveçëm, pra emrave shqip. p.sh.: antikrisht, antigjergj,
antibuzëqeshje, antifestiv, antijetë, antijugosllavizëm, antimodë ,antinënëterezist ,antinjeri,
antiolimp, antipartenon, antireklamë antishekspir antiurë, antivështrim, antivjeshtë etj.
Meqenëse për shumicën nga këta neologjizma tashmë ka sqarime, duket më se e tepërt që në
këtë punim sërish t’i jepet hapësirë sqarimit të tyre. Në tabelën 2 vazhdim jepen shembuj për
modelet krijimit të neologjizmave antonime me anti-, të klasifikuara sipas kategorisë
leksiko-gramatikore të cilat paraqiten si rrënjë.
anti- + emër = anti- + emër= neologjizmi
neologjizmi
Antibuzëqeshje Antiolimp
Antijetë
Antireklamë
Antipartenon
Antijugosllavizëm Antishekspir
Antimodë Antiurë
Antinënterezist Antvështim
Antinjeri Antivjeshtë
Antigjergj Antikrisht
Tabela 2. Neologjizmat antonime me parashtesën anti-
3. Neologjizmat-antonime me parashtesën pa-
Parashtesa pa- përputhet fonetikisht me parafjalën pa. Përdorimi i këtij elementi si
parashtesë është relativisht i ri dhe ka marrë një përhapje gjithsesi jo të vogël, sidomos vitet e
fundit. Nga pikëpamje semantike njësitë e reja leksikore që krijohen me këtë element
tregojnë mungesën e asaj që shënon tema fjalëformuese ose e përjashtojnë atë. Te Kadareja
këtë element e gjejmë të përdorur te fjalët: pagjumë ( mungesë gjumi a fjetjeje; gjendje e
njeriut që nuk ka fjetur fare a që nuk është ngopur me gjumë); padëmtueshëm(i,e) (që nuk
mund të dëmtohet, që nuk mund të prishet); pafutshëm (i,e) ( që nuk mund të futet dhe të
zërë vend); pathithsh/ëm-me (i,e) ( që është i tillë që nuk mund të thithet); parrënjë( i,e) ( që
nuk ka rrënjë; që nuk i dihen rrënjët; i pabazë); pasy (i,e) ( që nuk ka sy ngaqë i janë nxjerrë
përdhunshëm, që i mungon njëri ose të dy sytë); paburrërisht ( jo me guxim por si
frikacakët, ashtu si nuk u ngjan burrave ).
~ 237 ~