Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Prof.dr.bahtijar KRYEZIU 1 : FJALË E TERMA TË HUAJ NË FUSHËN E ARSIMIT
1
Fakulteti i Edukimit
Prishtinë
"Me e përmbajtun gjuhën të thjeshtë e të dlirtë nuk asht nji rregull arti për njerinë e diçëm e
të qytetnuem, por asht nji nevojë e nji detyrë që rrjedh nga ndjenja e naltë e fisnike e
kombsis"
Prof. Aleksandër Xhuvani
Çështja e përdorimit të fjalëve të huaja dhe e leksikut terminologjik e profesional në fushën e
arsimit, është çështje që duhet të shtrohet për diskutim në institucionet arsimore e shkencore
të vendit, në sesione e konferenca shkencore të filologëve, pedagogëve, juristëve e pse jo
edhe të ekspertëve të mjekësisë, ekonomisë, informatikës, teknikës etj. Sigurisht se kërkesa
bëhet edhe më e ngutshme sot, në ditët tona, kur gjuha shqipe është hapur, madje më tepër se
që do të duhej, përballë gjuhëve të huaja. Kjo shpirtgjerësi, thënë më së buti kështu, shprehet
sidomos ndaj anglishtes e ndër emigrantët tanë edhe karshi gjermanishtes, frëngjishtes etj.,
ndërkaq tek emigrantët nga Shqipëria, sidomos ndaj italishtes e greqishtes, prej të cilave
gjuhë shqipja edhe më herët ka marrë e do të marrë edhe në të ardhmen, fjalë që nuk i ka, por
jo edhe fjalë që merren për “pasurimin” e saj, në të vërtetë, për të treguar kinse një dije e
kulturë më të lartë tonën, e ne do të thoshim, për të shprehur atë shkallë snobizmi që sot na
ka mbërthyer më shumë se kurrë më parë.
Shumë fjalëterma të fushës së informatikës, të financave, të ekonomisë së tregut, të biznesit,
të arteve moderne, po edhe të shkencave shoqërore-humanitare etj., që sot kanë marrë
zhvillim të veçantë, vijnë në shqipe bashkë me konceptet që shprehin dhe mbushin zbrazëtitë
e leksikut. Pa dyshim se këto kanë vlerën e tyre pasuruese, e bëjnë gjuhën më funksionale,
po kur huazimet e tilla, shprehje të huaja a kalke nga më të ndryshmet që mund t’i ndeshim,
pushtojnë pa farë kandari edhe fushën e arsimit, kur këto përfshijnë shkollën shqipe, vendin
ku edhe duhet të herren si egjra nga gruri i bukës, atëherë shqetësimi ynë duhet të jetë edhe
më i madh. Këtu dhe ndoshta gjen vendin më të mirë mendimi i një gjuhëtarit tonë, kur
gjendjen e tashme të shqipes e përshkruan me fjalët: “Në këto shtjella të mëdha gjuhësh e
civilizimesh, me mbisundim të elementit anglo-amerikan, gjuha shqipe e përdorur mishmash,
me frymë (model) e me fjalor të huaj, rrezikohet të bëhet edhe kjo si kanadishtja, gjuhë me
gramatikë angleze e me fjalor amerikan, apo si anglishtja e përkthyer në gjuhën shqipe” 1 .
~ 230 ~