Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Në fjalët e përbëra emërore ka shumë grupe të pasura, mirëpo këtu po i theksojmë disa prej
tyre nga emrat e njerëzve, të veglave të punës, profesionit etj., ku gjymtyra e dytë është
temë e një emri vepruesi, si bregdet (breg det) em; bregdetas (breg detas) em.;
kryeministri (krye ministër) em.; vendbanim (vend banim); vendburim; pikëpamje
(pikë pamje) etj.
Emrat me kuptim të ndryshëm që janë formuar me ndihmën e zanores lidhëse a, si zanafillë,
dashamirë, bjerrafat e ndonjë tjetër, të cilit, janë një grup i vogël krijimesh të vjetra
popullore, mirëpo, me anë të kësaj lidhëse nuk janë shumë prodhimtare.
Një nëntip tjetër emër + mbiemër që ka dhënë emër si bisht + i gjatë = bishtgjatë, bisht +
i madh = bishtmadh; bisht + i kuq = bishtkuq; kokë + e madhe = kokëmadhe; kokë +
vogël = kokëvogël, krye + i lartë = kryelarti etj.
Nëntip tjetër që është prodhimtar, nga emër + emër = emër si krye + vendi = kryevendi;
krye + oxhaku e ndonjë tjetër.
Në këtë studim paraqitem dy mundësi:
a. Historikun e gjenerativizmit, i cili ka lindur në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Kjo
rrymë bëri hapin e parë të kalimit nga strukturalizmi në gjenerativizëm. Andaj, autorët e
cituar me lartë janë plotësisht themelues të gjuhësisë gjenerative. Por, a janë idedhënës dhe
themelues edhe të gjenerativizmit shqiptar? Kjo pyetje le të mbetet e hapur për dashamirësit
e gjuhësisë shqiptare se janë apo nuk janë themelues.
b. Në vazhdim kemi paraqitur disa fjalë të përbëra, të cilat mund i kemi gjeneruar në
diagramit. Ky lloj studimi mund të bëhet edhe për fjalë përgjithësi), fjali (të thjeshta apo të
përbëra.
Nëse, ky koncept studimi do të respektohet në tekste të ndryshme shkollore, atëherë
studentëve dhe nxënësve do t’u lehtësohet rruga për ta mësuar e njësuar si duhet.
~ 211 ~
Recenzentë:
Prof.dr. Asllan Hamiti
Prof. dr, Ismat Osmani