Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

Perspektivat dhe nevojat
KUMTESA
Shuma e tërësishme e buxhetit që ndahet nga qeveria e Kosovës, për dy vjet
më radhë, është rreth 480 000 euro edhe pse, bazuar në Programin Kombëtar të
Shkencës, shtetit, për realizmin e prioriteteve dhe për të arrirë qëllimet e planifikuara,
i duhen, deri në vitin 2015, së paku, 16 milionë euro. Duke e marr parasysh se nga
FMN dhe institucionet ndërkombëtare financiare Kosova është e detyruar në ngrirjen
e buxhetit të saj, nuk mund të presim që, së paku deri më 2016, të ketë ndonjë ngritje
të buxhetit për shkencë. Gjithashtu, për shkak të strukturës shumë ekstensive të
industrisë dhe ekonomisë kosovare, për shumë vite që vijnë, nuk mund të presim
investime që mund të konsiderohen relevante në këtë fushë. Shpresohet që, në
ndërkohë, për shkak të procesit të integrimeve evropiane, Kosova të arrijë të përfitojë
donacione dhe investime të cilat do të mundësonin kalimin e hendekut të madh që ka
vendi ynë në këtë resor.
Çdo ecje përpara e një kombi në fushën e zhvillimit social dhe ekonomik
varet kryekëput se sa investon një popull në zhvillimin shkencor dhe të inovacioneve.
Pa një investim të tillë, prapambetja në zhvillim do të mbetet permanente dhe me
tendenca të thellimit të vazhdueshëm. Nëse institucionet kërkimore shkencore dhe
ekonomia e një vendi nuk aftësohet dhe nuk vetëdijesohen që të bashkëveprojnë në
funksion të zhvillimit të një vendi, e ardhmja e atij vendi është gjithmonë në
pikëpyetje. Nëse zhvillimet shkencore të një vendi nuk bëhen kompetitive dhe
kompatibile me zhvillimet botërore në shkencë dhe inovacion atëherë kemi të bëjmë
me një situate në të cilën një shtet nuk mund të llogarisë në të ardhme.
Investimet në shkencë nuk sjellin rezultate të menjëhershme. Duhet të kalojnë
5 deri 20 vjet kur një investim fillon të prodhojë zhvillim ekonomik dhe prosperitet.
Nga studimi i Bankës Botërore lidhur me investimet në shkencë të disa vendeve
bazuar në agjendën e Lisbonës për investime në masën 3% të Bruto-prodhimit
kombëtar në hulumtim dhe inovacion del se Kroacia, Rumania, Bullgaria dhe disa
vende nga ish Evropa Lindore nëse fillojnë që ta ndajnë një investim të tillë, i njëjti
do të ndikojë që në vitin 2025 këto vende të kenë nivel të rritjes së BPK dhe eksportit
në përqindjet sipas tabelës që do të paraqesim më poshtë:
Efektet e Agjendës së Lisbonës nëse marrim si cak vitin 2025 10
Rritja e GDP në (%) Rritja e eksporteve në (%)
Bullgaria 13.1 8.3
Kroacia 6.0 12.9
Hungaria 6.4 8.0
Polonia 5.5 8.5
Rumania 13.1 13.5
Sllovakia 8.9 10.4
Sllovenia 6.9 10.5
Shënim: Simulim i bazuar në WorldScan Model. Numrat paraqesin ndërrime kumulative nëse arrihet
qëllimi i investimit 3% në shkencë, zhvillim dhe inovacion
10
World Bank (2009): Croatia’s EU Convergence Report: Reaching and Sustaining Higher Rates of Economic
Growth. Report No. 48879- HR
~ 20 ~