Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
hartuesit e ligjeve qëllimisht iu kanë shmangur emërtimit gjuhë shqipe, duke përdorur
shprehjen perifrastike “gjuha që e flasin mbi 20% e qytetarëve”.
Tani, dokumentet personale të qytetarëve shqiptarë (letërnjoftimi, pasaporta)
jepen në maqedonisht e anglisht, me kërkesën e palës edhe në shqip. Por, shqipja kufizohet
në përdorim, përkatësisht maqedonishtja ka shtrirje të përgjithshme, ndërsa shqipja mund të
përdoret vetëm në institucionet e pushtetit vendor ku ka mbi 20% shqiptarë. Kjo në zbatimin
praktik do të thotë se në ato bashki ku shqiptarët nuk arrijnë 20% nuk e gëzojnë të drejtën që
me organet bashkiake të komunikojnë në gjuhën shqipe. Fjala vjen, në qytetin e Shkupit,
përveç maqedonishtes si e domosdoshme, vetëm në komunën e Çairit lejohet përdorimi
publik i shqipes në institucionet e pushtetit vendor, në mbishkrime rrugësh, firmash etj. Nga
ana tjetër, maqedonishtja mbrohet me ligj, me gjoba të parapara prej 2500 deri më 3 000
euro për thyerjen e normave të saja, ndërsa shqipja nuk mbrohet me ligj e as që ndëshkohet
shkelja e normave.
Padrejtësi në zgjedhjet dhe në format e tjera të deklarimit të drejtpërdrejtë
të qytetarëve
Në ç’gjuhë shkruhet fletëvotimi? Fletëvotimi shkruhet në gjuhën maqedonase
dhe alfabetin e saj cirilik. Në komunat ku së paku 20% e qytetarëve flasin shqip, fletëvotimet
shtypen në maqedonisht e në shqip.
Me këto dispozita nuk u mundësohet shqiptarëve të deklarohen në gjuhën amtare
në ata vendbanime ku përqindja e tyre në numrin e përgjithshëm të banorëve sipas
përkatësisë etnike nuk arrin 20 për qindëshin. Për shembull, fletëvotimi për zgjedhjet
parlamentare në komunën e Strugës, do të shkruhet maqedonisht e shqip, por në komunat
fqinje të Ohrit dhe Vevçanit vetëm në gjuhën maqedonase edhe pse në këto vendbanime
numri i shqiptarëve mund të arrijë në 19%.
Si është rregulluar përdorimi i gjuhëve në pushtetin vendor? 221
Rregulli kryesor – në komunat dhe qytetin e Shkupit, gjuhë zyrtare është gjuha
maqedonase dhe alfabeti i saj cirilik.
Gjuhë tjetër zyrtare – gjuhë zyrtare në komunat dhe qytetin e Shkupit, krahas
gjuhës maqedonase me alfabetin e saj cirilik, është edhe gjuha dhe alfabeti të cilën e përdorin
së paku 20% e banorëve të asaj komune.
221 Vetadministrimi lokal është mënyrë e organizimit të pushtetit në nivel lokal. Në vetadministrimin
lokal, pushtetin e realizojnë qytetarët në mënyrë të drejtpërdrejtë ose nëpërmjet të zgjedhurve të tyre.
Me anë të së drejtës për vetadministrim lokal, qytetarëve u mundësohet pjesëmarrje në vendimmarrje
për çështje në interes të tyre lokal. Në këtë mënyrë, te qytetarët krijohet ndjenjë e afërsisë më
pushtetin.
Tek ne, vetadministrimi lokal është i organizuar me komuna të cilat paraqesin bashkësi të banorëve të
një rajoni të caktuar territorial. Vetadministrimi lokal në Republikën e Maqedonisë është i organizuar
në komuna dhe qytetin e Shkupit si njësi e posaçme e vetadministrimit lokal. Një ndër specifikat e
vetadministrimit lokal është mekanizmi juridik për miratimin e dispozitave të cilat kanë të bëjnë me
kulturën, përdorimin e gjuhëve dhe alfabeteve të cilat i flasin më pak se 20% e qytetarëve në atë
komunë, dhe për përcaktimin e përdorimit të stemës dhe flamurit të komunës.
~ 188 ~