Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Standardizimi i toponimisë në ish-Jugosllavi dhe prova e parë në Maqedoni
Përpjekjet e para për formimin e komisioneve republikane dhe krahinore për standardizimin
e emërvendeve në Jugosllavi lidhen me Maqedoninë. Prej projekteve komisionit maqedonas,
prej qëllimeve të tij dhe prej rezultateve të para të tij, pavarësisht prej udhëzimeve dukshëm
më të arsyeshme nga Komisioni Federativ, nuk është vështirë të kuptohet se koncepti i tyre
ishte nxjerrë nga laboratori i vjetër i Beogradit, me qëllim të mënjanimit të toponimisë
tradicionale bilinge në trojet etnike shqiptare brenda Maqedonisë. Gjithashtu kjo sjellje e
Komisionit të administratës maqedone ishte vetëm një sinjal paraprak për rezultatet që duhej
të priteshin edhe në pjesën tjetër të toponimisë së arealit shqiptar në ish-Jugosllavi (Kosovë,
Serbi dhe Mal të Zi).
Sipas projektit të Komisionit Republikan të Maqedonisë, vendimet e të cilit shpejt do të
bëhen të ligjshme dhe të referueshme jo vetëm në administratën e përditshme, por edhe në
tekstet shkollore, toponimet shumëgjuhëshe në Maqedoni duhet të shkruheshin, duhet të
shqiptoheshin dhe duhet të përdoreshin vetëm në gjuhën, përkatësisht, në trajtën e gjuhës
maqedonase, si: Shkup: Skopje, Tetovë: Tetovo, Ohër: Ohrid, Kërçovë: Kiçevo, Dibër:
Debar, Manastir: Bitola etj. Nëse këto vendime merreshin dhe imponoheshin dhunshëm për
qytetet më të mëdha të vendit, për qytetet ku historikisht popullsia shumicë ishte popullsia
shqiptare, sot mund të merret me mend se çfarë vendimesh janë marrë apo do të merren më
vonë për hidroniminë, oroniminë, dhe mikrotoponimet e tjera anësore për opinionin, por të
thella dhe shumë të rëndësishme për historinë e gjuhës dhe të vendit (Gjendja: 1987; Baliu:
1997, 2004).
GJENDJA E TOPONIMISË NË SHQIPËRI
Standardizimi gjatë sistemit komunist
Pas Luftës së Dytë Botërore në Shqipëri janë bërë ndryshime të mbështetura kryesisht në
natyrën e zhvillimeve politike dhe ideologjike të kohës. Sot nuk mund të përjashtohet ndonjë
emërtim i ri i karakterit të trashëgimisë së antikitetit, si: Drilon (Volorekë) burim në afërsi të
Pogradecit; apo nga tradita historike, si: Bajram Curri (Kolgecaj), i cili në esencë është me
paradigmë politikë të brendshme dhe të jashtme (Bajram Curri ishte likuiduar nga qeveria e
Ahmet Zogut, paraadhësit politikë të Enver Hoxhës, ndërsa me vendosjen e emrit të tij në
kufi me Kosovën, politika e kohës donte të tregonte përkujdesje anësore të shtetit shqiptar
ndaj shqiptarëve të mbetur jashtë kufijve të Shqipërisë), dhe të paradigmës ideologjike:
Qyteti Stalin, Fshati i Ri, Përparim, Fitore etj.
Ndryshimet toponomastike në Shqipëri përgjithësisht kanë karakter të standardizuar, por nuk
mund të thuhet se janë përcjellë nga një indiferentizëm nacional e gjuhësor, pavarësisht nga
vija politike dhe ideologjike që i ka udhëhequr.
Në këtë rrjedhë mund të thuhet se janë ndryshuar toponimet, oronimet, hidronimet etj., pa
përjashtuar krahina të veçanta dhe pa përjashtuar besime, shtresa sociale, kulturore e
historike etj., duke ju përmbajtur disa paradigmave që në vija të trasha do të mund të
ndaheshin në: Toponimet me përmbajtje fetare; Toponimet me përmbajtje zbunuese;
Toponime me prejardhje feudale, pra të padëshireshme për sistemin politik të kohës;
~ 184 ~