Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Të gjitha këto sa u thanë më lartë, janë me përqindje që paraqesin dukuritë morfologjike në
të shkruar, po që ekzistojnë më shumë edhe në të folur.
2.1. Përdorim i gabueshëm në fushën e emrave
Kemi shkelje të normës në fushën e emrave në rastin e rasave të emrit,
të shumësit të emrit, të gjinisë etj. Në rastin e rasave të emrit kemi këto lloj gabimesh, p.sh.
parafjala në shpesh na del në rasën emërore në vend të rasës kallëzore. E hasim
në këtë formë: “Dje në ora 12 u mbajt...”, është dashur të thuhet “ Dje në orën 12 u
mbajt...”.Nuk e bëjnë dallimin në të shkruar të fjalës plak me plakë, p.sh. ne mediet tona “
...u gjet e vdekur një plakë...”, ku doli që kishte të bënte me një plak, pra të gjinisë
mashkullore. hkelje tjetër të rasave të emrit kemi rastin e rasës dhanore, ku gabimisht
përdoret emri me parafjalën te. P.sh. “... kërkoi që t’i kalojë kërkesa te Qeveria”, në vend të
“...kërkoi që t’i kalojë kërkesa Qeverisë”.
2.2 . Përdorim i gabueshëm në fushën e mbiemrave
Kemi shkelje te normës drejtshkrimore tek mbiemrat që i përcaktojnë emrat e gjinisë
mashkullore, që në shumës e ndërrojnë gjininë, apo si i quajmë ndryshe emrat ambigjenë, të
cilët në shumës i hasim po në formën e gjinisë mashkullore. Kjo mund të shihet nga
shembulli: “Njerëzit me karaktere të ndryshëm..,”, në vend: “Njerëzit me karaktere të
ndryshme…”, etj.
2.3 . Përdorim i gabueshëm në fushën e përemrave
Edhe në këtë fushë kemi shkelje të normës, sidomos te trajtat e shkurtëra të përemrit vetorë.
Si p.sh. “ Do t’iu them juve këtu që....” në vend të “ Do t’ju them juve këtu...” (trajta t’iu
them –ka të bëjë me veten e tretë të numrit shumës, e jo me kuptimin logjik për njerëzit që
janë prezent aty, me veten e dytë të numrit shumës, pra t’ju them juve këtu)”. Po ashtu
përemri pyetës cka përdoret pa kuptim në vend të përemrit lidhor që, si në të trajtën e folur
ashtu edhe në të folur, p.sh. “ Atë cka dua të them është se...”, në vend të “Atë që dua të
them është se...”.Kemi rastet e gabuara të përdorimit të nyjës së përparme përpara përemrave
pronorë të vetës së parë dhe të dytë njëjës dhe shumës, si
p.sh. “Vota e jonë shkoi huq”, në vend të “ Vota jonë shkoi huq” etj. Kemi shkelje të normës
edhe të përemrave pronorë, si p.sh. “Më tregoi shoqja e juaj që keni provim sot”, në vend të
“ Më tregoi shoqja juaj që keni provim sot”, pra s’ka nevojë për nyje të përparme“. “
Ardhmëria e Kosovës tonë varet nga rinia jonë”, në vend të “ Ardhmëria e Kosovës sonë
varet nga rinia jonë”, etj.
2.4. Përdorim i gabueshëm në fushën e parafjalëve
Po ashtu shkelje të normës drejtshkrimore kemi te parafjalët në dhe nën, ku zakonisht këto të
dyja i përziejnë në mes tyre edhe me parashtesën para. P.sh. “ Shkollën e ndërtuam nën ditët
e para të shtatorit” ( marrë nga RTV21 nga një politikan 2010), kuptimin logjik të saj e
kishin për parashtesën para, që kryesisht tregon tipar për
një kohë më të hershme, është dashur të jetë “ Shkollën e ndërtuam para ditëve të para të
shtatorit”, ose “Kënetat e dikurshme u shndërruan nën fusha pjellore”, në vend të “Kënetat e
dikurshme u shndërruan në fusha pjellore”, etj.
2.5. Përdorim i gabueshëm në fushën e nyjave
Shkeljet e normës drejtshkrimore i kemi gjithsesi edhe në fushën e nyjave. Shumë raste si në
trajtën e shkruar po edhe më shumë në trajtën e folur e kemi te nyjat e përparme të dhe së.
P.sh. “ 5 vjetori i vdekjes të dr. Ibrahim Rugovës”, në vend të “ 5 vjetori i
vdekjes së dr. Ibrahim Rugovës”, “Kosova është zhvilluar përmes të cilës…”, në vend të “
Kosova është zhvilluar përmes së cilës…”,
~ 178 ~