Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KUMTESA
Derisa situata me vendet e ish Jugosllavisë ishte e tillë, Shqipëria në vitet 90të
do të dalë si vendi më i varfët në Evropë me një ekonomi të rrënuar dhe me një
ikje të pariparueshme të popullsisë nga vendi. Në Shqipëri, pas një këndelljeje të
vogël në vitet 90-të, trazirat e 97-tës do ta shkatërrojnë edhe njëherë, gati tërësisht,
infrastrukturën e dobët e cila sa kishte filluar të ringritej.
Kosova, në anën tjetër, ka një histori të veçantë e cila mund të karakterizohet
si më e rënda në krahasim me të gjitha vendet për të cilat po flasim në këtë studim.
Në këtë vend, që nga viti 1981, fillojnë restrikcionet e përgjithshme ndërsa që fusha
më e dëmtuar nga të gjitha ishte hulumtimi shkencor. Dëme të parikoperushme,
pastaj, shkaktohen nga pushtimi klasik dhjetë vjeçar si pasojë e të cilit, me themel, do
të shkatërrohej e tërë infrastruktura e ngritur shkencore, ekonomike dhe industriale e
vendit. E përshkuar me një largim të madh të popullsisë, me vdekjen e kuadrove të
vjetra me kredo shkencore dhe me mospërsëritjen e këtij kuadri, Kosova do të mbesë
tepër mbas vendeve të rajonit të cilat pas përfundimit të luftërave dhe tranzicioneve
politike, kishin filluar të mëkëmbeshin. Edhe lufta e viteve 1998-99 do të ndikojë që
kjo bazë të shënojë një rënie të mëtutjeshme derisa as pas lufta, nën udhëheqjen e
UNMIK-ut, nuk do të arrijë që situatës t’i japë një kthesë pozitive. 1
Gjendja aktuale
Ndryshimet gjeopolitike që ndodhën në Ballkan gjatë viteve për të cilat po
flasim kanë qenë të ndryshme për vendet e ndryshme dhe, si të tilla, kanë ndikuar në
mënyrë të ndryshme në zhvillimin e secilit vend. Kjo ka bërë që disa vende të gjejnë
rrugë më të shpejta zhvillimi dhe, në njëfarë mënyrë, të gjejnë rrugën e duhur të
zhvillimit dhe disa të tjera, nëse nuk kanë shënuar rënie, kanë stagnuar në gjendjet e
e mëhershme.
Megjithatë, edhe pse ka mospërputhje shumë të mëdha në mes të shteteve në
rajon, ato nuk duken se dallojnë në një masë të madhe dhe karakterizohen me
kërkesë të ulët për hulumtim dhe zhvillim, ikjen e trurit, investime të dobëta të
ekonomisë në kërkim shkencor dhe shërbime të kufizuara të TIK. Një gjendje e tillë
ka bërë që, thuaja tërësisht, të gjitha vendet e Ballkanit të mbesim tepër më poshtë
nga mesatarja e BE-së në investimet për hulumtim shkencor, inovacion dhe zhvillim.
Më poshtë po e sjellim një grafik të përgatitur nga Banka Botërore 2 në të cilin shihet
niveli i investimeve (nga bruto prodhimi kombëtar , GDP) për shkencën në vende të
ndryshme të rajonit:
1
Duhet të ceket se deri në vitin 2010 Kosova nuk ka ndarë asnjë shumë buxhetore për kërkime dhe hulumtime
shkencore.
2
Këtij grafiku, në dokumentin origjinal, i mungon pjesa për Kosovën të cilin e kemi shtuar ne.
~ 16 ~