Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Dr. Elvira LUMI 1 : DEKONSTRUKSIONI I HISTORISË DHE I PUSHTETIT NË
PROZËN E ISMAIL KADARESË
~ 167 ~
1 Universiteti “Aleksandër Xhuvani”
Elbasan
Abstrakt:Kaosi ndërmjet historisë dhe pushtetit janë objekt interpretimi narrativ në veprën e
Kadaresë. Me gjuhën e një kodi simbolik dhe metaforik, autori bën kritikën dhe diferencën
midis historisë dhe pushtetit politik.Historia shfaqet si një konflikt midis pushtetit dhe
shoqërisë, midis ideologjisë dhe hierarkisë absolute të pushtetit, midis iluzionit si ëndërr
utopike e një realiteti historik të tjetërsuar dhe kaosit social.
Kur flasim për dekonstuksionin i referohemi teorisë së Jacques Derridas 164 , e cila lidhet me
kuptimin e veprave artistike dhe me elemente të strukturës së ndërtimit narrativ, elemente që
ndërtohen mbi diferenca semantike dhe prej një lënde të marrë nga një traditë e dhënë
kulturore.Në çdo rast veprat artistike nuk janë krijuar ex nihilo, por burimi, mënyra e
trajtimit, struktura narrative, shkalla e pranisë së lëndës historike dhe asaj imagjinare janë të
diskutueshme.
Fjalë kyçe:dekonstruksion, strukture, histori, utopi politike
Hyrje: Dekonstruksioni i historisë dhe i pushtetit në artin e Kadaresë lidhet me artifakte që
përbëjnë strukturën e veprave artistike, ku fikcioni ka elemente të romantizmit, realizmit dhe
surrealizmit dhe temat që shtjellohen janë historia shqipare, politika, mitologjia, etniciteti,
gjakmarra, semiautobiografia.
Historia shqiptare shfaqet si një ‘Vit i mbrapshtë’ ku fati i popullit shqiptar është poetizuar
si një histori tragjike, e viktimizuar dhe me probleme të mbetura pezull.
Shqiptarët duke e vendosur kahun e historisë “midis Perëndimit dhe Lindjes” 165 jetuan me
këtë simbiozë për shekuj me rradhë.Është kjo dilemë tragjike që gjithmonë ka ngritur pyetjen
se nga do shkonte Shqipëria në kohën që Perandoria Osmane po jepte shpirt.Viti 1913 e
përgjysmoi Shqipërinë dhe shqiptarët e paguan dyzimin e tyre me ‘vitin e
mbrapshtë’.Vendosja e Shqipërisë në kampin e Lindjes pas 1944 ishte një tjetër histori e
errët në jetën shqiptare, që do të bëhet objekt i veprave kadareane.Identiteti europian i
shqiptarëve është një temë që Kadareja do ta trajtojë si një sprovë në kohën e Demokracisë.
164 Derrida, J. [1967] (1978) Of Grammatology, trans. by Gayatri Chakravorty Spivak. Baltimore
and London: Johns Hopkins University Press : Deconstructionismi është një teori filozofike e kritikës
letrare dhe artistike. Ajo ka qenë përshkruar si "një tendencë për të shkatërruar ose për të zbërthyer
dhe për të analizuar tekste ekzistuese që kanë të bëjnë me kuptimin si dhe individualizimin."
165 Çabej.E, “Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes”, MÇM, Tiranë, 1994.