Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Kur Sadedinit iu duk se u futën në hije, ai i zgjati shishen të posanjohurit. Jeniçeri vështroi
njëherë rreth e rrotull dhe, pasi i ktheu shpinën rrugës, curi shishen në gojë.
~ 159 ~
(“Kështjella”, fq. 42)
Në rastin e mësipërm shihet se kemi shmangie nga emërtimi i drejtpërdrejtë, meqenëse
në fjalinë e dytë përdoret fjala që emërton mbajtësen në vend se të përdorej fjala që emërton
përmbajtjen.
1.5 Hiponimia është lloj i kohezionit leksikor, e cila nënkupton përfshirjen e një termi
të veçantë në një term më të përgjithshëm. Me fjalë të tjera, konceptet më të përgjithshme,
që i referohen një klase më të madhe apo më gjithëpërfshirëse, përfshijnë brenda vetes
konceptet më të veçanta.
P.sh.:
Në mbrëmje ushtria nuk kishte mbërritur akoma krejt. Ushtarët vazhdonin të arrinin
njëri pas tjetrit.
(“Kështjella”, fq.6 )
Këto njësi janë më të veçanta, dhe si të tilla kanë disa tipare më specifike, tipare këto
që nuk janë të përbashkëta për të gjitha njësitë. Prandaj, ato përdoren për të dhënë një shkallë
më të lartë informacioni.
1.6 Kolokimet janë mjete kohezive, të cilat krijojnë relacione leksiko-semantike midis
njësive leksikore. Marrëdhënia që krijohet përmes kolokimeve është “jo e drejtpërdrejtë,
më e vështirë për t’u definuar dhe mbështetet në asociacionet që krijohen në mendjen e
lexuesit.” 1 Kjo do të thotë se për interpretimin e tyre është i nevojshëm inventari i njohuri-
ve dhe i përvojave që kemi fituar nga jeta për një fushë të caktuar. Prandaj, sa më shumë që
kemi njohuri për ato fusha, aq më lehtë e kemi t’i definojmë marrëdhëniet në mes të njësive
gjuhësore.
P.sh.:
Në kampin e tyre ka rënë qetësia. Ushtarët gjithë ditën vijnë vërdallë ose merren me
rregullimin e kampit.
(“Kështjella”, fq. 91)
Recenzentë :
Prof .dr. Adem Hajdaraj
Prof. as. dr. Xheladin Zymberaj