Java e Shkencës 2012 - Universiteti i Prishtinës

KONFERENCA VJETORE E SHKENCËS ‘JAVA E SHKENCËS 2012
Dhembja, pendesa, shqetȅsimi qȅ ndjen kryepersonazhi , edhe nȅse mund tȅ kuptohen si njȅ
kthesȅ morale e psikologjike, nuk artikulojnȅ fuqishȅm sistemin e motivacionit, mbi tȅ cilin
ndȅrtohet qȅndrimi final i kryepersonazhit. Dritȅro Agolli, mbi tȅ gjitha, nȅ kȅtȅ dramȅ
satrike shquhet pȅr strukturȅn gjuhȅsore stilistike, me anȅ tȅ sȅ cilȅs artikulon personazhet e
tij. Mbi tȅ gjitha gjuha e personazhit ȅshtȅ njȅ gjuhȅ e motivuar, njȅ gjuhȅ qȅ megjithȅsȅ
ndȅrtohet, nȅ tȅ shumtȅn, mb tipin e ligjȅrimit politik e ideologjik, tȅ burokratit i cili
manovron me frazat dhe formulat e kohȅs, funksionon nȅ tȅ gjitha rrafshet e saj. Nȅ tȅ
vȅrtetȅ, besoj se autori, duke ndȅrtuar njȅ strukturȅ tȅ kȅtillȅ tȅ ligjȅrimit te kryepersonazhit
tȅ tij, ironizon e parodizon ligjȅrimin e burokratit tȅ kohȅs i cili manipulon, nȅ situate tȅ
ndryshme tȅ komunikimit edhe nȅ rrafsh gjuhe.
Drama “Mosha e bardhe”
Sapo mbaron sȅ lexuari rrȅfimin dramatiko-lirik “Mosha e bardhȅ” e Dritȅro Agollit,
ndeshesh pȅrnjȅherȅsh me atȅ thjeshtȅsinȅ e vȅrtetȅsisȅ, tȅ cilin ky autor e ka thuajse nȅ cdo
vepȅr tȅ tij. Duke qenȅ vȅzhgues i hollȅ i jetȅs qȅ na rrethon, ai e paraqet realitetin nȅ njȅ
tjetȅr dinamikȅ tȅ re. Njȅ grup studentȅsh pȅrgatiten tȅ festojnȅ mbarimin e studimeve
universitare, S’ka asnjȅ ceremoni tȅ jashtȅzakonshme. Emrat e tyre na skaliten nȅ mendje
menjȅherȅ.Tek drama “Mosha e bardhȅ” autoti rreh probleme tȅ mprehta shoqȅrore pȅrmes
marrȅdhȅnieve tȅ gjalla e komplekse tȅ personazheve. Kȅto probleme tingȅllojnȅ reale tȅ
vȅrteta, sepse ngjarjet e figurat artistike autori i zhvesh krejtȅsisht nga retorika e
deklamacionit e nga qȅndrimi melodramatic, psh pas njȅ shakaje plot kripȅ autori krijon
skena tȅ forta dramatike dhe pas momentesh tȅ acaruara, nuk nguron tȅ provokojȅ gazin mȅ
tȅ cmendur.
Tek drama “Mosha e bardhȅ” e Ditȅro Agollit, jeta paraqitet nȅ mȅnyrȅ komplekse dhe
njȅkhȅsisht shumȅ optimiste. Tȅ bȅjnȅ pȅrshtypje sidomos ato skena dhe tablo ku
marrȅdhȅniet mȅ tȅ acaruara tȅ personazheve zgjidhen me natyrshmȅrinȅ mȅ tȅ madhe.
Kȅshtu per shembull, nȅ filim tȅ dramȅs ku heronjtȅ tanȅ mblidhen pȅr tȅ festuar ndarjen,
nuk ndodh qȅ “ndarja” tȅ mbyllet me pȅrqafime sic na ȅstȅ bȅrȅ zakontȅ shohim ,po me
lindjen e njȅ konflikti tȅ ri u shfaqen disa koncepte tȅ ndryshme pȅr jetȅn.
Bota shpirtȅrore e heronjve tȅ dramȅs “Mosha e bardhȅ’ i ka themelet nȅ realitetin e ri
shoqȅror dhe ȅshtȅ e lidhur ngushtȅ me interersa tȅ gjȅra e tȅ pȅrparuara etike –shoqȅrore.
Dritȅro Agolli zbulon tek secili personazh tipare esenciale tȅ jetȅs sȅ njerȅzve tȅ tjerȅ qȅ na
rrethojnȅ. Por ai nuk i zbulon personazhet njȅherȅsh ,por me zhvillimin e veprimit
dramaturgjik, kȅrkon dhe gjen tipare tȅ reja tȅ kararkterit, qȅ e ngrejnȅ deri nȅ shkallȅn e
pȅrgjthȅsimit artistik psh figura e Ritȅs ȅshtȅ njȅ figurȅ qȅ pasurohet e formohet pareshtur si
karakter njerȅzor. Nȅ njȅ monolog tȅ saj del mirȅ nȅ pah bota e trazuar e trishtimi dhe
ndjenja e dashurisȅ sȅ fyer. Megjithatȅ ajo nuk tȅrhiqet
“Kantierin ,- thoȅ Rita nȅ njȅ vend,- mund ta ndȅrtsh brenda njȅ dite, pr njeriun nuk mund ta
ndȅrtosh brenda njȅ dite”
Pra lihet tȅ kuptohet qȅ Ritȅs do t’i duhet paskȅtaj njȅ luftȅ e mȅtejshme dhe mȅ e gjatȅ.Cdo
iluzion tjetȅr do tȅ ketȅ vlerȅn ideo- artistike tȅ dramȅs. E vecanta e dramȅs ȅshtȅ jo vetȅm
pasqyrimi me besnikȅri i realitetit shoqȅror,por nȅ tȅ njȅjtȅn kohȅ i bȅn kȅtij realiteti njȅ
vlerȅsim aktiv tȅ gjithanshȅm.
Dritȅro Agolli ,krahas paraqitjes sȅ fenomeneve dhe problemeve qȅ kanȅ tȅ bȅjnȅ me daljen
e rinisȅ nȅ jetȅ, pȅrcaktn edhe qȅndrimin e tij aktiv, ku pȅrmes njȅ gjuhe plot ngjyra e
zhdȅrvjelltȅsi, kritika e dramaturgut kalon deri nȅ satirȅ. Duke mbajtir njȅ qȅndrim aktiv ndaj
~ 143 ~