20.06.2013 Views

klikoni këtu.

klikoni këtu.

klikoni këtu.

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

STUDIM<br />

Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe<br />

perspektiva e zhvillimit te saj<br />

(PERMBLEDHJE)<br />

Tiranë, Nëntor 2009<br />

1


2<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

STUDIM<br />

“Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj”<br />

(PERMBLEDHJE)<br />

Botim i MBUMK<br />

Përgatitur nga Qendra e Transferimit të Teknologjive Bujqësore (QTTB) Vlorë.<br />

Paraqitja grafike nga Vignette Marketing Agency<br />

©MBUMK 2009.<br />

Të gjitha të drejtat të rezervuara nga autori.<br />

Tiranë, Nëntor 2009


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

PERMBAJTJA<br />

HYRJE .................................................................................................4<br />

I. GJENDJA E ULLISHTARISE ...............................................................5<br />

II. PERSPEKTIVA E NGRITJES SE ULLISHTEVE TE REJA ..................8<br />

III. STRUKTURA E KULTIVAREVE ........................................................44<br />

IV. TEKNOLOGJITE E REJA ..................................................................49<br />

V. PRODHIMI I FIDANAVE ....................................................................52<br />

VI. INDUSTRIA E PERPUNIMIT TE ULLIRIT .........................................54<br />

VII. PROGRAMI EKONOMIKO-FINANCIAR ...........................................59<br />

3


4<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

HYRJE<br />

Shqipëria klasifikohet si një ndër vendet e rëndësishme të kultivimit të ullirit, për<br />

faktin se ajo shtrihet në brezin mesdhetar, me kushte klimatiko-tokësore shumë të<br />

përshtatshme për këtë kulturë. Kultivimi i ullirit ka një shtrirje gjeografike kryesisht<br />

në pjesën perëndimore, përgjatë gjithë bregdetit të Jonit e Adriatikut, dhe ngjitet në<br />

terrene kodrinore në thellësi në drejtim të pjesës qëndrore duke u përhapur në nëntë<br />

qarqe dhe në disa komuna dhe fshatra të vendit.<br />

Prej vitesh ullishtaria është konsideruar si një sektor bazë i bujqësisë shqiptare dhe<br />

si i tillë, në këto vitet e fundit investimet në këtë sektor, në shtimin e sipërfaqeve të<br />

mbjella dhe industrinë përpunuese, kanë ardhur duke u rritur.<br />

Megjithatë ky sektor vazhdon të ballafaqohet me probleme sa i përket ritmeve të<br />

zhvillimit dhe aktualisht është akoma larg potencialeve që ofron klima, toka dhe<br />

kërkesat e tregut të brendshëm dhe atij të huaj. Krahasuar me vendet e tjera të<br />

Mesdheut Shqipëria vazhdon të ketë numrin më të vogël të ullinjve për frymë të<br />

popullsisë si dhe normën më të ulët të konsumit të vajit në rajon.<br />

Në këto kushte qeveria shqiptare ka ndërmarrë iniciativën për një transformim tërësor<br />

të këtij sektori me objektiv rritjen me 4-5 herë të numrit të rrënjëve, futjen e teknologjive<br />

moderne në kultivim, rritjen e ndjeshme të prodhimit të ullirit për konsum dhe për vaj si<br />

dhe shtimin e të ardhurave për fermerët që merren me kultivimin e ullirit.<br />

Në këtë kuadër MBUMK ndërmori kryerjen e këtij studimi të plotë për ullishtarinë i<br />

cili synon të japë një panoramë të plotë të gjendjes aktuale në këtë sektor si dhe<br />

perspektivën e zhvillimit të tij në dhjetëvjeçarin e ardhshëm.<br />

Studimi i paraqitur jep në mënyrë të detajuar sipërfaqet ekzistuese të ullishtave në<br />

çdo rajon, komune dhe fshat të vendit si dhe përcakton ndërhyrjet që do të bëhen për<br />

riaftësimin e tyre. Në studim përcaktohen sipërfaqet e reja që do të mbillen të ndara në<br />

disa kategori si ato superintensive, intensive dhe tradicionale.<br />

Në këtë studim paraqitet shumë qartë situata e fidanishteve në vend dhe nevojat për<br />

prodhimin e fidanëve të certifikuar me qëllim plotësimin e nevojave për mbjelljet e reja<br />

duke u përqëndruar kryesisht në llojet autoktone. Në këtë kontekst studimi përcakton<br />

edhe strukturën e kultivarëve të ullirit dhe rajonizimin e tyre në shkallë vendi<br />

Në pjesën e fundit studimi shoqërohet me një program ekonomiko-financiar duke bërë<br />

një analizë të hollësishme të kostove për të gjithë komponentët e programit siç janë:<br />

rehabilitimet në sipërfaqet ekzistuese, mbjelljet e reja, sistemi i rrugëve, infrastruktura e<br />

ujitjes, mekanizimi i ullishtave si dhe kostot për ndërhyrjet në industrinë përpunuese.<br />

Studimi është drejtuar nga Qëndra e Transferimit të Teknologjive Bujqësore Vlorë dhe<br />

në kryerjen e tij janë angazhuar një numër shumë i madh specialistësh nga i gjithë<br />

sistemi i bujqësisë në vend , nga Universiteti Bujqësor i Tiranës si dhe ekspert të huaj<br />

të cilët kanë kontribuar ndjeshëm me punën dhe mendimin shkencor të tyre, mjaft të<br />

kualifikuar, gjë për të cilën meritojnë të falënderohen.<br />

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

I. GJENDJA E ULLISHTARISE<br />

Shqipëria është një vend me kapacitet prodhues prej rreth 56 000 ton ulli në vit dhe rreth<br />

6000 ton vaj. Ullishtja zë 41 000 ha me 5 011 000 rrënjë të shpërdarndara në rreth 118<br />

000 ferma të vogla. Vlera e prodhimit bujqësor të sektorit të ullirit është rreth 30 milion €.<br />

Shpërndarja e ullishteve në shkallë vendi paraqitet sipas të dhënave të tabelës 1.<br />

Tabela 1. Shpërndarja territoriale e sipërfaqeve me ullishte<br />

Qarqet<br />

Sipërfaqe toke<br />

bujqësore 000/ha<br />

Sipërfaqe e<br />

ullishteve 000/ha<br />

Sipërfaqe ullishte<br />

ne % ndaj tokës<br />

bujqësore<br />

Berat 53,0 6,7 12,6<br />

Durrës 40,7 2,5 6,1<br />

Elbasan 73,0 2,9 3,9<br />

Fier 122,0 7,1 5,8<br />

Gjirokastër 45,0 1,2 2,6<br />

Lezhë 35,0 0,3 0,9<br />

Shkodër 50,6 1,1 2,2<br />

Tiranë 56,6 4,5 8,0<br />

Vlorë 63,0 14,7 23,3<br />

Totali 40,9 5,9<br />

Burimi: Vjetari Statistikor 2008, MBUMK (Për qarqet në të cilat kultivohet ulliri)<br />

Ne siperfaqen bujqesore ullishtja ze rreth 5,9% te tokes se punueshme ne shkalle<br />

vendi. Ky tregues është më i lartë në qarkun e Vlorës me 23,3% dhe të Beratit me<br />

12,6%, të cilat kanë dhe sipërfaqet më të mëdha, ndjekur nga qarku i Fierit dhe Tiranës.<br />

Në këto katër qarqe janë përqëndruar 84,7% e ullishteve.<br />

Tabela 2. Të dhënat për prodhimin sipas qarqeve.<br />

Qarqet Prodhimi 000/Ton Prodhimi në % ndaj ndaj totalit<br />

Berat 12,6 22,5<br />

Durrës 3,4 6,1<br />

Elbasan 7,7 13,7<br />

Fier 10,8 19,3<br />

Gjirokastër 0,9 1,6<br />

Lezhë 0,5 0,9<br />

Shkodër 1,3 2,2<br />

Tiranë 8,1 14,4<br />

Vlorë 10,8 19,3<br />

TOTALI 56,1 100,0<br />

Burimi: Vjetari Statistikor 2008, MBUMK<br />

5


6<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Sipas statistikave prodhimi i ullirit është luhatur nga 12 mijë ton në vit në vitet ‘50, në<br />

26.7 mijë ton/vit në vitet 81-85, ndërsa rendimenti lëviz sipas viteve nga 7 në 18,6 kg/<br />

rrënjë. Në vitin 2008 në shkallë vendi është arritur një rendiment prej 15,8 kg/rrënjë.<br />

Teknologjia e zbatuar është ajo tradicionale. Niveli i mirëmbajtjes në ullishte është<br />

i ulët, mungojnë krasitjet, plehrimet, trajtimet antiparazitare dhe ujitja. Janë të rralla<br />

ullishtet ku zbatohet teknologjia e përshtatshme dhe këto janë në përgjithësi ullishtet<br />

e reja të cilat janë të mekanizueshme dhe me sisteme ujitje me pika.<br />

Deri ne vitet ’90 vaji i ullirit i prodhuar ne Shqiperi nuk ka qene cilesor, kjo per shkak te tregut<br />

te mbyllur dhe kerkeses se ulet nga konsumatori. Pas viteve ’90 kerkesat per cilesine e<br />

vajit kane ardhur ne rritje dhe rezultatet e prodhimit nuk kane qene te kenaqshme.<br />

Fermat e vogla me ullishte, puna e krahut gati në 100 % të operacioneve, dhe si<br />

rezultat rritja e kostove, krijojnë vështirësi ekonomike për fermerët, të cilët, një pjesë<br />

kanë zgjedhur rrugën e shpenzimeve minimale, që e cojnë ullishten drejt degradimit,<br />

dhe një pjesë tjetër e kanë abandonuar atë.<br />

Nisur nga kjo gjendje e këtij sektori, Qeveria shqiptare prej tre vitesh po aplikon<br />

mbështetje të drejtpërdrejtë (subvencion) për shtimin e sipërfaqeve me ullishte, për<br />

mbrojtjen nga sëmundjet e dëmtuesit, si dhe për prodhimin e vajit cilësor të ullirit.<br />

Ndërhyrjet në ullishtarinë ekzistuese<br />

Për të kthyer rentabël një pjesë të ullishteve të degraduara, në studim është parashikuar<br />

rikonstruktimi i tyre në 10 000 ha me ripërtëritje të kurorave dhe 1700 ha me shkulje e<br />

rimbjellje të reja (Tabela 3).<br />

Tabela 3. Rehabilitimi i ullishteve ekzistuese<br />

Nr. Terreni Sipërfaqja në ha Rrënjë ulli për ha<br />

Rehabilitim ullishte me ripërtëritje të kurorës 10.000 135<br />

1 Ullishte 50 vjecare 7.000 150<br />

Ullishte shekullore 3.000 100<br />

Rehabilitim i ullishte me shkulje dhe rimbjellje 1.700 400<br />

2 Ullishte 50 vjecare 1.200 400<br />

Ullishte shekullore 500 400<br />

Sipërfaqe e rehabilituar gjithsej 11.700 400<br />

Janë parashikuar edhe ndërhyrje të tjera, të cilat kanë për qëllim rritjen në sasi dhe<br />

cilësi të prodhimit me anë të zbatimit të teknologjive bashkëkohore dhe në vecanti të<br />

mbrojtjes nga parazitët (Tabela 4).<br />

Tabela 4. Trajtimet e parashikuara në ullishtet ekzistuese<br />

Nr. Emërtimi Sasia rrënjë<br />

Trajtimi i mizës së ullirit 3 000 000<br />

1 Me insekticid 2 000 000<br />

Me ekotrape 1 000 000<br />

2 Trajtime për syrin e palloit 1 800 000


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Një pjesë e ullishtes me rreth 6500 ha është klasifikuar jo rentabël, për shkak të<br />

shtrirjes së tyre në zona të thella kodrinore e malore, pa mundësi mekanizimi dhe<br />

kosto e lartë prodhimi.<br />

Për këtë tip ullishte janë parashikuar masa rehabilituese, futja e mekanizimit të<br />

thjeshtë, mbështetje si zona me prodhime tipike dhe me vlera mjedisore.Pjesa tjetër do<br />

të mbetet një ullishtari tradicionale e përbërë nga ullishtja shumshëkullore dhe ullishtja<br />

50-60 vjeçare. Kjo është ullishte rentabël, terrenet lejojnë aplikimin e teknologjive të<br />

përparuara dhe mekanizim e gjysëm mekanizim.<br />

Potencialet prodhuese të ullishtes ekzsituese tradicionale janë mbi 15 mijë ton vaj/vit.<br />

7


8<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

II. PERSPEKTIVA E NGRITJES SE ULLISHTEVE TE REJA<br />

Në shkallë vendi parashikohet që brenda 4-5 viteve të ardhshme sipërfaqja me ullishte<br />

të shtohet me 60 000 ha ose 20 milion rrënjë ullinj. Në këtë mënyrë sipërfaqja me<br />

ullishte së bashku me ato ekzistuese arrin rreth 100 mijë ha ose 14,4% të totalit të<br />

tokës bujqësore në shkallë vendi. Sipërfaqe me ullishte të reja sipas tipit të ullishtes<br />

do të jetë:<br />

Sipërfaqe totale ha<br />

Tradicionale<br />

Tipi i ullishtes ha<br />

Intensive S/Intensive<br />

60000 6000 52800 1200<br />

Ullishtet tradicionale të reja me sipërfaqe të kufizuar do të shtrihen në zona të larta, të<br />

pjerrëta dhe strukturë varietore të mbështetur kryesisht në kultivarë autokton. Teknikat<br />

e kultivimit do të jenë gjysëm intensive.<br />

Ullishtet intensive, do të shtrihen në sipërfaqe kryesisht fushore dhe në kodra me<br />

pjerrësi të ulët, strukturë varietore të mbështetur në kultivarë autokton dhe të huaj.<br />

Ullishtet intensive për vaj parashikohen të kenë një rendiment deri 40 kv/ha, ndërsa<br />

ato për tavoline deri 60 kv/ha.<br />

Ullishtet superintensive, do të shtrihen tërësisht në zonë fushore, plotësisht të<br />

mekanizuar dhe me një strukturë varietore të mbështetur në kultivarë të huaj.


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Berat<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet të jetë 9500 ha. Tipet e ullishteve të reja do<br />

të jenë: tradicionale 1413 ha, intensive 7987 ha dhe superintensive 100 ha. Sipërfaqet<br />

me ullishte sipas komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

KUTALLI 985<br />

LUMAS 388<br />

VELABISHT 352<br />

OTLLAK 574<br />

POSHNJE 764<br />

BERAT<br />

ROSHNIK<br />

SINJE<br />

459<br />

450<br />

TERPAN 306<br />

URA VAJG 589<br />

VERTOP 825<br />

CUKALAT 1638<br />

BERAT 7330<br />

KOZARE 916<br />

KUCOVA PERONDI 584<br />

KUCOVA 1500<br />

BOGOVE 108<br />

COROVODE 42<br />

SKRAPAR QENDER 463<br />

VENDREZHE 63<br />

SKRAPAR 670<br />

QARKU BERAT 9500<br />

9


10<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

11


12<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Durrës<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 6500 ha, duke shkuar në 9000 ha sipërfaqja<br />

totale me ullishte ose 21.9 % e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipet e ullishteve të reja<br />

do të jenë: tradicionale 1227 ha, intensive 5173 ha dhe superintensive 100 ha<br />

Sipërfaqet me ullishte sipas komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

GJEPALAJ 1050<br />

ISHEM 671<br />

MAMINAS 872<br />

DURRES MANZE 742<br />

ROSHBULL 1020<br />

XHAFZOTAJ 365<br />

DURRES 4720<br />

BUBQ 673<br />

THUMANE 437<br />

KRUJE FUSH KRUJE 374<br />

KRUJE 296<br />

KRUJE 1780<br />

QARKU DURRES 6500<br />

13


14<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

15


16<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Elbasan<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 7600 ha, duke shkuar në 10440 ha sipërfaqja<br />

totale me ullishte ose 14.1% e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipet e ullishteve të<br />

reja do të jenë: tradicionale 347 ha, intensive 7153 ha dhe superintensive 100 ha.<br />

Sipërfaqet me ullishte sipas komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

BELSH 308<br />

BRADASHESH 334<br />

CERRIK 90<br />

ELBASAN 180<br />

GJEGJAN 206<br />

GOSTIM 245<br />

GRACEN 120<br />

GREKAN 154<br />

KAJAN 356<br />

ELBASAN KLOS 184<br />

LABINOT FUSHE 78<br />

MOLLAS 269<br />

PAPER 361<br />

RRASE 150<br />

SHALES 400<br />

SHIRGJAN 352<br />

SHUSHICE 34<br />

TREGAN 679<br />

ELBASAN 4500


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

GRAMSH<br />

LIBRAZHD<br />

PEQIN<br />

KODOVJAT 70<br />

KUSHOVE 100<br />

LENIE 150<br />

PISHAJ 200<br />

GRAMSH 520<br />

LIBRAZHD 50<br />

LIBRAZHD 50<br />

GJOCAJ 780<br />

KARINE 607<br />

PEQIN 380<br />

PERPARIM 240<br />

SHEZE 523<br />

PEQIN 2530<br />

QARKU ELBASAN 7600<br />

17


18<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

19


20<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Fier<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 14600 ha, duke shkuar në 21460 ha sipërfaqja<br />

totale me ullishte ose 17.7% e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipet e ullishteve të<br />

reja do të jenë: tradicionale 1547 ha, intensive 12653 ha dhe superintensive 400 ha.<br />

Sipërfaqet me ullishte sipas komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

CAKRAN 900<br />

DERMENAS 330<br />

FIER 130<br />

FRAKULL 870<br />

RUZHDIE 250<br />

KUMAN 450<br />

KURJAN 750<br />

LEVAN 350<br />

FIER<br />

LIBOFSH<br />

MBROSTAR<br />

580<br />

490<br />

PATOS 590<br />

PORTEZ 540<br />

QENDER 430<br />

ROSKOVEC 150<br />

STRUME 280<br />

TOPOJE 250<br />

ZHARREZ 110<br />

FIER 7600


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

LUSHNJE<br />

MALLAKASTËR<br />

ALLKAJ 300<br />

BALLAGAT 550<br />

BUBULLIM 300<br />

DIVJAK 350<br />

DUSHK 250<br />

FIER SHEGAN 490<br />

GOLEM 350<br />

GRABJAN 150<br />

GRADISHTE 400<br />

HYZGJOKAJ 400<br />

KARBUNARE 350<br />

KOLONJE 210<br />

KRUTJE 150<br />

LUSHNJE 350<br />

RREMAS 200<br />

TERBUFI 200<br />

LUSHNJE 5000<br />

ARANITAS 380<br />

BALLSH 20<br />

FRATAR 300<br />

GRESHICE 150<br />

HEKAL 290<br />

KUTE 300<br />

NGRACAN 110<br />

QENDER 300<br />

SELITE 150<br />

MALLAKASTËR 2000<br />

QARKU FIER 14600<br />

21


22<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

23


24<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Gjirokastër<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 1500 ha, duke shkuar në 2168 ha sipërfaqja<br />

totale me ullishte ose 6.3% e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipi i ullishteve të reja<br />

do të jetë intensive 1500 ha. Sipërfaqet me ullishte sipas komunave do të jenë si më<br />

poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

CEPO 34<br />

GJIROKASTER 164<br />

GJIROKASTER<br />

LUNXHERI<br />

ODRIE<br />

160<br />

15<br />

PICAR 16<br />

GJIROKASTER 369<br />

BALLABAN 12<br />

PERMET 44<br />

PERMET<br />

QENDER PISKOVE<br />

DISHNICE<br />

41<br />

10<br />

PETRAN 44<br />

PERMET 151<br />

FSHAT MEMALIAJ 120<br />

KRAHES 150<br />

LOPES 55<br />

TEPELENE LUFTINJE 220<br />

QENDER 350<br />

QESARAT 85<br />

TEPELENE 980<br />

QARKU GJIROKASTER 1500<br />

25


26<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

27


28<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Lezhë<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 2100 ha, duke shkuar në 2400 ha sipërfaqja<br />

totale me ullishte ose 6.8% e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipet e ullishteve të reja<br />

do të jenë: tradicionale 60 ha dhe intensive 2040 ha. Sipërfaqet me ullishte sipas<br />

komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

BLINISHT 474<br />

KALLMET I MADH 650<br />

LEZHË KOLC 45<br />

ZEJMEN 31<br />

LEZHË 1200<br />

LAÇ 268<br />

LAÇ<br />

MAMURRAS<br />

MILOT<br />

332<br />

300<br />

LAÇ 900<br />

QARKU LEZHË 2100<br />

29


30<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

31


32<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Shkodër<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 2000 ha, duke shkuar në 3100 ha sipërfaqja<br />

totale me ullishte ose 6.1% e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipet e ullishteve të reja do<br />

të jenë: tradicionale 100 ha, intensive 1700 ha dhe superintensive 200 ha. Sipërfaqet<br />

me ullishte sipas komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

ANA E MALIT 200<br />

BERDICE 50<br />

BUSHAT 40<br />

DAJC 20<br />

GUR I ZI 80<br />

SHKODËR<br />

HAJMEL<br />

VAU I DEJES<br />

100<br />

90<br />

POSTRIBE 120<br />

RRETHINA 76<br />

VELIPOJE 150<br />

VIG MNEL 74<br />

SHKODËR 1000<br />

GRUEMIRE 375<br />

KASTRAT 423<br />

KOPLIK KOPLIK 116<br />

QENDER 86<br />

KOPLIK 1000<br />

QARKU SHKODËR 2000<br />

33


34<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

35


36<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Tiranë<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 6100 ha, duke shkuar në 10600 ha sipërfaqja<br />

totale me ullishte ose 18.6% e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipet e ullishteve të reja<br />

do të jenë: tradicionale 687 ha dhe intensive 5413 ha. Sipërfaqet me ullishte sipas<br />

komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

BALDUSHK 352<br />

BERXULL 210<br />

BERZHITE 110<br />

DAJT 165<br />

KAMEZ 200<br />

KASHAR 200<br />

NDROQ 165<br />

TIRANË<br />

PETRELE<br />

PEZE<br />

358<br />

320<br />

PREZE 90<br />

FARKE 100<br />

VAQAR 200<br />

VORE 180<br />

ZALL BASTAR 100<br />

ZALL HERR 250<br />

TIRANË 3000<br />

GOLEM 661<br />

GOSE 425<br />

HELMES 328<br />

KRYEVIDH 236<br />

KAVAJË<br />

LEKAJ<br />

LUZ I VOGEL<br />

125<br />

420<br />

ROGOZHINE 510<br />

SINABALLAJ 205<br />

SYNEJ 190<br />

KAVAJË 3100<br />

QARKU TIRANË 6100<br />

37


38<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

39


40<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Sipërfaqet me ullishte të reja sipas qarqeve<br />

Qarku Vlorë<br />

Sipërfaqja me ullishte të reja parashikohet 10100 ha, duke shkuar në 24800 ha<br />

sipërfaqja totale me ullishte ose 39.3% e sipërfaqes së tokës bujqësore. Tipet e<br />

ullishteve të reja do të jenë: tradicionale 637 ha, intensive 9163 ha dhe superintensive<br />

300 ha. Sipërfaqet me ullishte sipas komunave do të jenë si më poshtë:<br />

RRETHI KOMUNA Siperfaqe ha<br />

BRATAJ 50<br />

HIMARE 1000<br />

KOTE 891<br />

NOVOSELE 500<br />

ORIKUM 2821<br />

QENDER 240<br />

VLORË SELENICE 662<br />

SEVASTER 783<br />

SHUSHICE 576<br />

VLLAHINE 744<br />

VRANISHT 13<br />

ARMEN 520<br />

VLORË 8800<br />

DHIVER 73<br />

KONISPOL 208<br />

LIVADHJA 11<br />

LUKOVE 377<br />

SARANDË SARANDE 50<br />

XARE 57<br />

ALIKO 169<br />

MARKAT 5<br />

SARANDË 950<br />

FINIQ 63<br />

DELVINA<br />

MESOPOTAM<br />

B DELVINE<br />

98<br />

189<br />

DELVINA 350<br />

QARKU VLORË 10100<br />

41


42<br />

MBUMK - QTTB Vlorë


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

43


44<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

III. STRUKTURA E KULTIVAREVE<br />

Në ullishtarine ekzistuese ka një dominim të kultivarit Kalinjot me rreth 50 % dhe<br />

Kokërmadh Berati me 20 % të numrit të përgjithshëm të rrënjëve. Nga kultivarët e huaj<br />

Frantoio zë 8% të rrënjëve. Pjesa tjetër janë Kokërmadh i Elbasanit 8%, Mixan 5%,<br />

Ulliri i badhë i Tiranës dhe Nisioti me 3% etj.(Shih grafikun nr.1)<br />

Grafiku 1. Struktura e kultivarëve në ullishtet ekzistuese<br />

Struktura në ullishtarinë e re.<br />

Në mbjelljet e reja planifikohet që kultivarët autoktonë të zënë 65.2 % të numrit ndërsa<br />

kultivarët e huaj 34,8 % .<br />

Në të gjitha zonat e ullirit është ruajtur një bërthamë e kultivarëve autoktonë për vaj në<br />

strukturën e të cilëve dominojnë : Kalinjoti me 50 %, ulliri i bardhë i Tiranës me 21,4%,<br />

Mixan me 10,6% të numrit.<br />

Pjesa më e madhe e kultivarëve të huaj janë të provuar në Shqipëri si Frantoio,<br />

Leccino, Coratina, Koroneiki, Chalkidiki, Kallamon etj. Ka kultivarë si Bianchera me<br />

origjinë nga Italia e veriut që është vendosur në zonat veriorë të vendit, ose Carolea<br />

me origjinë nga Kalabria e përshtatur për zona kodrinore e malore e vendosur në zonat<br />

jugore të Shqipërisë.<br />

Tabela 5. Struktura e kultivarëve autoktonë për ullishtet e reja<br />

Kultivarë autokton Numër rrënjë Sipërfaqe ha<br />

% në kultivar<br />

autokton<br />

% nr total<br />

Për vaj 13103000 39208 91 59,3<br />

Kalinjot 7209000 22734 50,0 32,6<br />

Ulliri i badhë i Tiranës 3083502 10295 21,4 13,9<br />

Mixan 1526000 4360 10,6 6,9<br />

Frëngu 167160 455 1,1 0,7


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Ulliri i bardhë i Krujës 100000 303 0,7 0,4<br />

Kotruvs 50000 151 0,3 0,2<br />

Nisiot 380000 950 2,6 1,7<br />

Kallmet 368600 1070 2,5 1,6<br />

Ulliri i zi 35898 112 0,2 0,1<br />

Kusha 132840 412 0,9 0,6<br />

Ulliri i hollë i Himarës 50000 166 0,3 0,2<br />

Për tryezë 1301000 3446 9,0 5,9<br />

Kokërmadh Berati 1200000 3125 8,3 5,4<br />

Krypsi i Krujës 51000 154 0,3 0,2<br />

Kokërmadh Elbasani 50000 167 0,3 0,2<br />

Totali 14404000 42654 100 65,2<br />

Në listën e kultivarëve të huaj dominon Leccino me 37,4%, Frantoio me 23%, dhe<br />

Arbequina me 22,8% të numrit.<br />

Tabela 6. Struktura e kultivarëve të huaj për ullishtet e reja<br />

Kultivarë të huaj Numër rrënjë Sipërfaqe ha<br />

% ndaj kultivar<br />

të huaj<br />

% nr total<br />

ullinj<br />

Për vaj 7365000 16304 95,7 33,3<br />

Frantoio 1804700 4944 23,4 8,1<br />

Leccino 2880600 7924 37,4 13,0<br />

Bianchera 227700 679 2,9 1,0<br />

Coratina 266000 779 3,4 1,2<br />

Carolea 266000 778 3,4 1,2<br />

Arbequina 1760000 1100 22,8 7,9<br />

Koroneiki 160000 100 2,0 0,7<br />

Për tryezë 331000 1042 4,3 1,5<br />

Manzanilla 50000 136 0,6 0,2<br />

Nocellara del Belice 50000 136 0,6 0,2<br />

Kallamon 101000 445 1,3 0,4<br />

Konservolia 100000 250 1,3 0,4<br />

Chalkidiki 30000 75 0,4 0,1<br />

TOTALI 7696000 17346 34,8<br />

Struktura e kultivarëve të tavolinës përbëhet nga 3 kultivarë autoktonë dhe 5 të huaj. Nga<br />

kultivarët e huaj Nocellara del Belice, me origjinë nga Sicilia, parashikohet për herë të parë.<br />

Në strukturën totale 5 kultivarët më me peshë janë: Kalinjoti me 32,6 %, Ulliri i bardhë<br />

i Tiranës 13,9 %, Mixani 6,9%, Leccino 13% dhe Frantoio 8,1%.<br />

45


46<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Struktura e kultivarëve e ullishteve të reja në bazë qarku.<br />

Grafiku 2. Struktura e kultivarëve qarku Berat<br />

Referuar grafikut 2, në qarkun e Beratit dominon kultivari Kalinjot me 40%, Kokërmadhi<br />

i Beratit me 26%, Frantoio me 18% të numrit të rrënjëve.<br />

Grafiku 3. Struktura e kultivarëve qarku Durrës<br />

Referuar grafikut 3, në qarkun e Durrësit dominon kultivari Ulliri i bardhë i Tiranës me<br />

54%, Leccino me 15%, Frantoio 13% të numrit të rrënjëve.<br />

Grafiku 4. Struktura e kultivarëve qarku Elbasan<br />

Referuar grafikut 4, në qarkun e Elbasanit dominon kultivari Mixan me 58%, Leccino<br />

me 15% dhe Frantoio me 11% të numrit të rrënjëve.


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Grafiku 5. Struktura e kultivarëve qarku Fier<br />

Referuar grafikut 5, në qarkun e Fierit dominon kultivari Kalinjot me 65% dhe Leccino 14%.<br />

Grafiku 6. Struktura e kultivarëve qarku Gjirokastër<br />

Referuar grafikut 6, në qarkun e Gjirokastrës dominon kultivari Kalinjot me 65% te<br />

numrit të rrënjëve.<br />

Grafiku 7. Struktura e kultivarëve qarku Lezhë<br />

Referuar grafikut 7, në qarkun e Lezhës dominon kultivari Kallmet me 40% dhe Ulliri i<br />

bardhë i Tiranës me 26% të numrit të rrënjëve.<br />

47


48<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Grafiku 8. Struktura e kultivarëve qarku Shkodër<br />

Referuar grafikut 8, në qarkun e Shkodrës dominon kultivari Ulliri i bardhë i Tiranës me<br />

31%, Kalinjoti me 23% të numrit të rrënjëve.<br />

Grafiku 9. Struktura e kultivarëve qarku Tiranë<br />

Referuar grafikut 9, në qarkun e Tiranës dominon kultivari Ulliri i bardhë i Tiranes me<br />

48%, Leccino 16%, Frantoio 14% të numrit të rrënjëve.<br />

Grafiku 10. Struktura e kultivarëve qarku Vlorë<br />

Referuar grafikut 10, në qarkun e Vlorës dominon kultivari Kalinjot me 72% te numrit të rrënjëve.


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

IV. TEKNOLOGJITE KULTIVIMIT TE ULLISHTEVE TE REJA<br />

Në mbjelljet e reja parashikohet të ngrihen tre tipe ullishtesh: tradicionale, intensive<br />

dhe superintensive.<br />

a. Ullishtja tradicionale.<br />

Kjo tip ullishte eshtë e përshtatshme për zonat kodrinore e malore ku mbillet me<br />

dendësi të ulët deri 250 rrënjë ulli/ha. Distancat e mbjelljes variojnë nga 7x6 m në 7x5<br />

m ose të tjera pa kaluar numrin e bimëve për ha të përmendur më sipër.<br />

Foto 1, 2. Ullishtja tradicionale<br />

1. Krasitje ripërtëritëse 2. Ullishte shekullore në Himarë<br />

Eshtë ullishte rentabël që prodhon rreth 30 kv/ha ulli dhe mbahet në kushte të mira<br />

agroteknike. Ka vlera për ullishtarinë e qëndrueshme për impaktin pozitiv ndaj mjedisit.<br />

Për këtë arësye kultivarët e kësaj ullishteje do të jenë autoktone. Cilësia e lartë dhe<br />

tipiciteti i vajit të ullirit do të jenë synimet kryesore të kësaj ullishteje.<br />

Në teknologjinë e këtij tipi ulllishte format e kurorës do të jenë të lira, kupore,<br />

shumkonëshe etj. Për të realizuar një prodhim konstant ka rëndësi që madhësia e<br />

kurorës të mos kalojë mbi 8000 m³/ha. Menaxhimi i tokës me mbulesë bimore, me<br />

punime të reduktuara ose pa punim toke, për të pakësuar errozionin e tokës. Aplikim<br />

i plehrave organike dhe plehrimi gjethor. Mbrojtja nga miza e ullirit me metodat e<br />

kapjeve masive, etj. Vjelje e ullirit gjysëm e mekanizuar, me shkundësa ose vjelësa të<br />

dorës me rendiment 30 kg/orë ulli.<br />

Mbjellja me dendësi më pak se 250 bimë/ha konceptohet për të realizuar një ullishte<br />

me jetëgjatësi shekullore. Ky tip ullishte do të aplikohet në 6000 ha kryesisht në terrene<br />

me pjerrësi mbi 25%.<br />

b. Ullishtja intensive<br />

Përbën një sistem kultural në gjendje të arrijë nivelet më të larta prodhuese, në nivele<br />

sasiore prodhimi, ruajtjen e cilësive, pakësimin e shpenzimeve. Eshtë përfaqësuesja e<br />

49


50<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

ullishtarisë së sotme. Numri i bimëve për ha varion nga 400, 600 deri në 800. Distancat<br />

e mbjelljeve që aplikohen janë 6x4 m, 7x3,5 m, 6x3m etj. duke preferuar perdorimin<br />

forma katërkëndëshe në mënyrë që të lehtësohet mekanizimi i vjeljes.<br />

Skice e distancave dhe menyrave te mbjelljes ne ullishtet intensive<br />

5 m<br />

5 m<br />

5 m<br />

5 m<br />

3.5 m<br />

3.5 m<br />

Këtë ullishte e dallon hyrja në prodhim për 4-5 vjet dhe arritjen e prodhimit të plotë e<br />

konstant në vitin e 7-8 me një periudhë ekonomike 40-50 vjet. Prodhimi mesatar është<br />

40-45 kv/ha dhe me ujitje arrin 50-60 kv/ha.<br />

Foto 3, 4. Ullishtja intensive. Mekanizimi i vjeljes dhe i krasitjes<br />

3. Vjelje e mekanizuar 4. Krasitje e mekanizuar<br />

Përdoren kultivarë të përshtatshëm për forma kurore intensive si ato kupore, sferike,<br />

me aks vertikal, palmetë, monokonike etj. Forma e kurorës i shërben mekanizimit<br />

të vjeljes dhe krasitjes.Ujitja bëhet me vëllime të pakta dhe e lokalizuar. Vjelja e<br />

mekanizuar kryhet me shkundësa me traktor që kanë rendiment 81 – 266 kg/ orë<br />

për një punëtor. Mekanizimi i vjeljes dhe krasitjes pakëson 50-60 % krahun e punës.<br />

Ky tip ullishte do të aplikohet në 42800 ha kryesisht në terrene fushore dhe pjerrësi të ulët.<br />

7 m<br />

7 m


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Foto 5, 6. Ullishtja intensive<br />

5. Ullishte intensive 6. Ullishte intensive<br />

c. Ullishtja superintensive<br />

Ullishtja superintesive parashikon mbjellje me 1500 – 2000 bimë/ha me një rendiment<br />

90 – 100 kv/ha, me kosto të ulët prodhimi dhe me një prodhim të cilësisë lartë. Fermeri që<br />

kërkon të zbatojë këtë tip kultivimi, duhet të bëjë llogaritë për një investim fillestar të lartë.<br />

Nuk ka shumë kultivar të përshtatshëm për këtë tip ullishte. Për kushtet e vendit<br />

tonë më të përshtatshëm konsiderohen Arbequina dhe Koroneiki. Ky i fundit është<br />

parashikuar për krijimin e ullishteve superintensive në zonën e jugut duke qënë më<br />

pak rezistent ndaj të ftohtit. Këta kultivarë hyjnë në prodhim që në vitin e tretë dhe në<br />

të pestin janë në prodhim të plotë<br />

Distancat e mbjelljes janë : 4 x 1,5 m = 1600 bimë/ha; 3,75 x 1,35 = 2000 bimë/ha<br />

Mekanizimi mbulon të gjitha shërbimet dhe redukton ndjeshëm koston e prodhimit dhe<br />

të vjeljes. Vjelja bëhet me kombajna të drejtuara nga një punëtor, gjë që nënkupton një<br />

pakësim i madh i nevojës për fuqi punëtore në vjelje, duke patur parasysh rendimentin<br />

e lartë. Një kombajnë e tillë mund të vjelë mbi 200 ha në 50 ditë.<br />

Foto 7, 8, 9. Ullishtja superintensive<br />

7. Mbjellje e fidanëve të ullirit në ullishten<br />

superintensive.<br />

8. Ullishte<br />

superintensive<br />

9. Vjelja me<br />

kombajna<br />

51


52<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

V. PRODHIMI I FIDANAVE<br />

Gjëndja aktuale e fidanishteve të ullirit<br />

Sistemi i prodhimit të fidanave në Shqipëri karakterizohet nga fidanishte me kapacitete të<br />

vogla, më tepër sisteme familiare, në të shumtën e rasteve pa strukturat e domosdoshme<br />

për të prodhuar fidan cilësor nga pikpamja gjenetike dhe fitosanitare. Rezultojnë rreth<br />

68 fidanishte që kanë prodhuar 200-300 mijë fidanë/vit. Kërkesa e fermerëve për fidanë<br />

ka qënë e madhe për mbi një milion në çdo vit. Të dhënat tregojnë se 20 % e fidanëve<br />

janë prodhuar me metodën e rrënjëzimit dhe pjesa tjetër me shartim.<br />

Me të meta rezultojnë edhe fidanët e importuar, veçanërishtë në drejtim të garancisë<br />

për pastërtinë varietore dhe fitosanitare.<br />

Struktura varietore e fidanëve të përdorur për krijimin e ullishteve të reja ka qenë jo e<br />

përshtatshme për zonën dhe destinacionin e prodhimit.<br />

Në mbjelljet e vitit 2008, 40% ka zënë materiali i prodhuar në vend dhe 60% materiali<br />

i furnizuar prej importit. Në strukturën e materialit bimor të tyre 12% ka zënë kultivari<br />

Kalinjot, Frantoio 48%, Kokërmadh Berati 11.6% , Leccino 24% etj. Fidanishtet e vendit<br />

kanë ushtruar aktivitetin në 11 rrethe dhe në përgjithësi ato kanë shtuar llojet autoktone.<br />

Në cdo vit të pesë vjecarit të fundit janë importuar 500-600 mijë fidanë. Gjatë vitit 2008<br />

janë importuar rreth 500 mijë fidanë ulliri nga 24 subjekte private. Ndër kultivarët e<br />

importuar kanë dominuar Frantoio dhe Leccino.<br />

Sistemi i kontrollit dhe çertifikimi<br />

Në kushtet e organizimit të fidanishteve të reja bëhet imperative rivlerësimi në aspektin<br />

gjenetik dhe sanitar i kultivarëve autoktonë dhe të huaj të cilët janë rajonizuar dhe<br />

do të jenë në strukturën varietore. Ndër problemet me shumë rëndësi në procesin e<br />

riorganizimit, janë ato gjenetike dhe fitopatogjene, neglizhenca ndaj të cilave do të<br />

mund të sjellë pasoja të pariparueshme në të ardhmen e rentabilitetit të ullishteve.<br />

Certifikimi i fidanave të ullirit do të bëhet konform ligjeve dhe standarteve nderkombetare<br />

ne fuqi. Ne kete kontekst eshte e domosdoshme te shihet legjislacioni vendas per<br />

materialin bimor mbjelles duke perfshire edhe prodhimin e certifikuar te fidaneve te ullirit.<br />

Nevojat për fidanë<br />

Në periudhën 2009 deri në 2014 gjithsej do të mbillen 22.1 milion fidanë ulliri nga të<br />

cilët 7.69 milion fidan do të sigurohen prej importit dhe 14.4 milion fidan prej aktivitetit<br />

prodhues të fidanishteve lokale në Shqipëri.<br />

Në periudhën nga viti 2010 deri në vitin 2014 duhen cdo vit 4,42 milion fidan për<br />

funizimin dhe krijimin e ullishtarisë së re. Nga këto do të jetë objekt i prodhimit të vendit<br />

2.88 milion fidanë në vit ndërsa 1.54 milion do të sigurohet nga importi.<br />

Me nebulizim do të shtohen 5 milion fidanë (34,7%) dhe me shartim 9,4 milion (85,3%).


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Tabela 7. Burimet e sigurimit dhe metodat e prodhimit të fidanëve<br />

Treguesi<br />

Vitet<br />

Totali 2010 2011 2012 2013 2014<br />

Prodhim 000/fidan 14404 2880 2880 2880 2880 2880<br />

Me shartim 000/fidan 9404 1880 1880 1880 1880 1880<br />

Me nebulizim (000rr) 5000 1000 1000 1000 1000 1000<br />

Importi 000/fidan 7696 1540 1540 1540 1540 1540<br />

Totali 000/rrënjë 22100 4420 4420 4420 4420 4420<br />

Prodhimi i fidanëve brënda vendit do të realizohet: 35%, nëpërmjet aktivitetit publik<br />

dhe 65% nëpërmjet fidanishteve private me metodën klasike të shumëzimit.<br />

Aktiviteti publik i fidanëve është planifikuar të realizohet në dy qëndrat më të<br />

specializuara shkencore të vendit, QTTB Vlorë dhe UBT, të cilët do të zotërojnë<br />

kapacitetet e nevojshme për të prodhuar secila 500 mijë fidanë ulliri në vit .<br />

Fidanishtet private do të prodhojnë 9.4 milion fidanë. Në këto fidanishte do të punohet<br />

njëkohësisht në disa drejtime:<br />

a. Ngritja e ullishteve mëmë me kultivarë autoktonë.<br />

b. Importimi në dy vitet e para i nënshartesave të ullinjve në sasinë rreth 3 milion në vit.<br />

c. Marrja e masave për të trajtuar si ullishte mëmë për furnizim me kalema blloqe me<br />

ullinj të përcaktuar më parë nëpërmjet ESHF.<br />

Importimi i fidanave me varietete të huaja do të bëhet sipas rregullave që do të vendosë<br />

MBUMK nëpërmjet ESHF.<br />

Figura 10. Planimetria e një fidanishte me kapacitet prodhimi 150-200 000 fidana në vit<br />

Koleksioni i bimëve mëmë<br />

1 ha<br />

Serrë rritje<br />

500 m²<br />

Zyra<br />

15 m²<br />

Parcelë<br />

mëmë<br />

0.5 ha<br />

Serrë shartimi<br />

500 m²<br />

Bankë rrënjëzimi 100 m²<br />

Pus uji<br />

Dherishte<br />

Farishte<br />

40 m²<br />

Hangar për<br />

mjete<br />

200 m²<br />

Stacion<br />

meteorologjik<br />

Nje fidanishte qe do te<br />

funksionoje brenda skemes<br />

se programit te ullirit do te<br />

kete ullishten “meme” per<br />

kalema (koleksion me 4-5<br />

kultivare), ullishten “meme”<br />

per fare 0,5 ha, farishte<br />

40 m², serre shartimi dhe<br />

serre rritje 500 m², bango<br />

rrenjezimi per prodhimin e<br />

fidaneve me vetrrenjezim.<br />

Do te kete edhe nje<br />

infrastrukture menaxhimi.<br />

53


54<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

VI. INDUSTRIA E PERPUNIMIT TE ULLIRIT<br />

Gjëndja aktuale<br />

Prodhimi aktual i industrisë së vajit të ullirit llogaritet rreth 6000 ton. Përpunimi i vajit të<br />

ullirit në vite jepet në grafikun nr.11.<br />

Grafiku 11. Sasia e vajit te perpunuar ne vite (ton)<br />

Përpunimi i vajit të ullirit ka luhatje si rezultat i prodhimit periodik të ullirit faktor negative<br />

ky për ecurinë e industrisë së vajit.<br />

Në shkallë vendi rezultojnë rreth 100 përpunues të ullirit për prodhim vaji të shpërndarë<br />

në të gjithë territorin e vendit.<br />

Grafiku 12. Shpërndarja e përpunuesve sipas qarqeve


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Grafiku 13. Raporti i tipit të linjave të përpunimit<br />

Fabrikat e vajit në Shqipëri janë të kapaciteteve të vogla 3,5-4 kv/orë dhe pak të<br />

kapaciteteve mesatare 9-12 kv/orë. Kapacitetet e instaluara janë shfrytëzuar rreth<br />

50% Nga pikëpamja e prodhimit cilësor: 30% janë fabrika të teknologjisë së re, 30%<br />

janë me presa dhe pjesa tjetër janë me nivel të lartë amortizimi.<br />

Grafiku 14. Sasia e vajit te eksportuar ne vite (ton)<br />

Eksporti i vajit të ullirit është simbolik. Përpjëkjet e përpunuesve për të eksportuar vajin<br />

e ullirit edhe në sasira të vogla është pozitive edhe pse nuk eksportohet me markë<br />

shqiptare.<br />

55


56<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Grafiku 15. Sasia e vajit te importuar ne vite (ton)<br />

Importi kryesisht këto vitet e fundit ka qënë nga vendet e BE-së dhe kryesisht nga<br />

Italia. Vihet re rritje në vite të importit të vajit dhe sasia maksimale është në vitin 2008<br />

me 1075 ton. Bazuar në të dhënat statistikore të prodhimit vendas dhe atij të importit<br />

rezulton se norma mesatare e konsumit të vajit në Shqipëri shkon 2-3 litra/frymë/vit .<br />

Rrugët e përmirësimit të gjendjes<br />

Me përmirësimin e gjëndjes në ullishtet ekzistuese dhe shtimin e sipërfaqeve të<br />

ullishteve parashikohet një rritje progresive e prodhimit të ullirit dhe vajit të ullirit. Në<br />

këtë mënyrë parashikohet që pas vitit 2020 të kemi një stabilizim të prodhimit deri në<br />

rreth 40.000 ton vaj ulliri.<br />

Grafiku 16. Parashikimi i prodhimit të vajit të ullirit në shkallë vendi


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Grafiku 17. Prodhimi i vajit sipas qarqeve viti 2010<br />

Grafiku 18. Prodhimi i vajit sipas qarqeve viti 2020<br />

Në vitin 2010 prodhimi i vajit është i përqëndruar në qarqet Vlorë me 42%, Fier<br />

me 23%, Tiranë me 12% etj. Ndërsa në vitin 2020 raporti i prodhimit sipas qarqeve<br />

ndryshon: qarku i Vlorës do të ketë 20% të prodhimit total të vajit, Fier 24%, Berat<br />

12%, Elbasan 12%, Tiranë 11%, Durrës 11% etj<br />

Në vitin 2020 prodhimi i vajit parashikohet të arrijë 13 litra/frymë/vit, shifër kjo që tregon<br />

për një rritje të lartë të konsumit të vajit dhe për mundësi të reja eksporti.<br />

Numri i fabrikave të reja që parashikohet për përpunimin e ullirit në shkallë vendi arrin<br />

në 151 në vitin 2020. (Grafiku) Numri total i fabrikave të industrisë së përpunimit deri<br />

në vitin 2020 parashikohet të jetë 210. Pra, me futjen e teknologjive të reja do të kemi<br />

zhvillim të industrisë përpunuese dhe rritje të cilësisë së vajit.<br />

57


58<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Grafiku 19.<br />

Numri i fabrikave të nevojshme të përpunimit të vajit në shkallë vendi 2010-2020<br />

Grafiku 20. Nevoja për fabrika të reja 2010-2020<br />

Për zhvillimin e industrisë përpunuese të ullirit ekspertët e industrisë së fabrikave sygjerojnë<br />

sistemet dyfazore dhe me kapacitete mesatare 1,4 T/orë. Duke ditur panoramën e tokave të<br />

Shqipërisë si kodrinore, fushore e malore do të organizohet një vendosje e fabrikave me<br />

shpërndarje jo më pak se 1000 ton ulli/sezon. Vend të dytë do të zënë fabrikat me kapacitet<br />

mesatar 600-700 kg/orë të cilat do të jenë efektive për zona me prodhim ulliri mesatar ose të ulët.<br />

Industria e përpunimit të ullirit të tavolinës.<br />

Qarqet prioritare të industrisë së ullirit të tavolinës parashikohen të jenë Berati 62%,<br />

Fieri 23%, Elbasani 11% dhe Durrësi me 4%. Në dy qarqet e parë do të ngrihen fabrika<br />

të mëdha të përpunimit të ullirit të tavolinës.<br />

Grafiku 21. Prodhimi i ullirit të tavolinës 2010-2020


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

VII. PROGRAMI EKONOMIKO-FINANCIAR<br />

1. Kostot totale dhe eficienca e realizimit te programit te ullirit.<br />

Kosto totale e programit llogaritet në vlerën 63170,9 milion lekë, ose 644,343,333 USD.Në<br />

këtë kosto është llogaritur vetëm investimi fillestar për zërat e paraqitura në tabelën<br />

8, më tepër se gjysmën e shpenzimeve e zënë mbjelljet e reja (34045,1 milion lekë).<br />

Investimet realizohen kryesisht pesë vitet e para, me përjashtim të kostove të industrisë<br />

përpunuese që fillojnë në vitin e V-të dhe përfundojnë në vitin e XI-të.<br />

Tabela 8. Shpenzime Totale për Programin e Ullirit.<br />

Nr Emertimi<br />

Njesia<br />

matese<br />

Sasia Kosto/njesi<br />

Shuma gjithsej<br />

leke<br />

Shuma<br />

gjithsej $<br />

USD<br />

1 Ndertim rruge Ha 50,000 60,000 3,000,000,000 30,600,000.0<br />

Te reja " 24,000 60,000 1,440,000,000 14,688,000.0<br />

Rikonstruksion<br />

rruge ekzistuese<br />

" 26,000 60,000 1,560,000,000 15,912,000.0<br />

2 Sistemi i ujitjes Ha 70,000 125,350 8,774,500,000 89,499,900.0<br />

Me pika " 55,000 145,900 8,024,500,000 81,849,900.0<br />

Tradicionale " 15,000 50,000 750,000,000 7,650,000.0<br />

3 Mbjellje te reja Ha 60,000 567,419 34,045,140,000 347,260,428.0<br />

4<br />

nga kjo: vlera e<br />

fidanit<br />

Nderhyrje<br />

ne ullishte<br />

ekzistuese<br />

4.1 Krasitje<br />

riperteritese<br />

4.2<br />

4.3<br />

5<br />

Rikonstruksion<br />

ullishte me<br />

shkulje dhe<br />

rimbjellje<br />

Mbrojtje nga<br />

semundje e<br />

demtues<br />

Makineri e<br />

pajisje<br />

rrenje 20,000,000 490 9,800,000,000 99,960,000.0<br />

Ha 17,700 316,193 5,596,610,000 57,085,422.0<br />

" 10,000 222,600 2,226,000,000 22,705,200.0<br />

" 1,700 1,429,771 2,430,610,000 24,792,222.0<br />

" 6,000 156,667 940,000,000 9,588,000.0<br />

komplet 1 8,502,065,000 8,502,065,000 86,721,063.0<br />

6 Fidanishte 400,400,000.0 4,084,080.0<br />

6.1 Sera cope 2 65,000,000 130,000,000 1,326,000.0<br />

6.2 Parcela meme Ha 20 2,000,000 40,000,000 408,000.0<br />

6.3 Fidanishte cope 20 11,520,000 230,400,000 2,350,080.0<br />

7<br />

Perpunimi<br />

(fabrikat)<br />

cope 159 17,938,365 2,852,200,000 29,092,440.0<br />

Totali 63,170,915,000 644,343,333.0<br />

59


60<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Tabela 9. Prodhimi dhe të ardhura nga ulliri në shkallë vendi.<br />

Nr Vitet 2010 2011 2012 2013 2014 2015<br />

1 Ton ulli per vaj 19,536 29,796 25,210 44,775 65,300 102,450<br />

2 Ton vaj 2,930 4,469 3,782 6,716 9,795 15,368<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

Te ardhura<br />

000/leke<br />

Te ardhura ne<br />

000/$<br />

Ton ulli per<br />

kripje<br />

Te ardhura<br />

000/leke<br />

Te ardhura ne<br />

000/$<br />

Totali i<br />

prodhimit te<br />

ullinjve<br />

Totali i te<br />

ardhura 000/<br />

leke<br />

Te ardhura ne<br />

000/$<br />

952,380 1,452,555 1,228,988 2,182,781 3,183,375 4,994,438<br />

9,714 14,816 12,536 22,264 32,470 50,943<br />

7,800 7,800 9,100 10,725 13,450 19,625<br />

916,000 2,004,000 1,070,000 6,660,000 1,465,000 2,165,000<br />

9,343 20,441 10,914 67,932 14,943 22,083<br />

27,336 37,596 34,310 55,500 78,750 122,075<br />

1,868,380 3,456,555 2,298,988 8,842,781 4,648,375 7,159,438<br />

19,057 35,257 23,450 90,196 47,413 73,026<br />

Nr Vitet 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022<br />

1<br />

Ton ulli per<br />

vaj<br />

126,450 179,800 236,320 255,400 270,200 281,200 290,400<br />

2 Ton vaj 18,968 26,970 35,448 38,310 40,530 42,180 43,560<br />

3<br />

Te ardhura<br />

000/leke<br />

6,164,438 8,765,250 11,520,600 12,450,750 13,172,250 13,708,500 14,157,000<br />

4<br />

Te ardhura<br />

ne 000/$<br />

62,877 89,406 117,510 126,998 134,357 139,827 144,401<br />

5<br />

Ton ulli per<br />

kripje<br />

23,350 27,700 30,400 31,900 38,200 38,200 38,200<br />

6<br />

Te ardhura<br />

000/leke<br />

2,565,000 3,795,000 3,156,000 3,285,000 21,510,000 21,524,000 21,504,000<br />

7<br />

Te ardhura<br />

ne 000/$<br />

Totali i<br />

26,163 38,709 32,191 33,507 219,402 219,545 219,341<br />

8 prodhimit<br />

te ullinjve<br />

Totali i te<br />

149,800 207,500 266,720 287,300 308,400 319,400 328,600<br />

9 ardhura<br />

000/leke<br />

8,729,438 12,560,250 14,676,600 15,735,750 34,682,250 35,232,500 35,661,000<br />

10<br />

Te ardhura<br />

ne 000/$<br />

89,040 128,115 149,701 160,505 353,759 359,372 363,742<br />

Të ardhurat stabilizohen pas vitit XI ( viti 2020) me vlerë 35232 milion lekë si rezultat<br />

i një prodhimi të qëndrueshëm te ullirit me 328.600 ton dhe vaj ulliri me rreth 40 mijë<br />

ton në vit.


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

Tabela 10. Pasqyra përmbledhëse e shlyerjes së investimeve sipas viteve<br />

Shperndarja e investimit ne vite<br />

Shuma gjithsej<br />

leke<br />

Nr Emertimi<br />

2010 2011 2012 2013 2014 2015<br />

1 Ndertim rruge 3,000,000,000 600,000,000 600,000,000 600,000,000 600,000,000 600,000,000<br />

2 Sistemi i ujitjes 8,774,500,000 1,754,900,000 1,754,900,000 1,754,900,000 1,754,900,000 1,754,900,000<br />

3 Mbjellje te reja 34,045,140,000 6,809,028,000 6,809,028,000 6,809,028,000 6,809,028,000 6,809,028,000<br />

Nderhyrje ne ullishte<br />

4<br />

5,596,610,000 1,119,322,000 1,119,322,000 1,119,322,000 1,119,322,000 1,119,322,000<br />

ekzistuese<br />

5 Makineri e pajisje 8,502,065,000 850,206,500 850,206,500 850,206,500 850,206,500 850,206,500 850,206,500<br />

6 Fidanishte 400,400,000 200,200,000 200,200,000<br />

7 Perpunimi (fabrikat) 2,852,200,000 205,400,000 513,500,000<br />

8 Totali i shpenzimeve 63,170,915,000 11,333,656,500 11,333,656,500 11,133,456,500 11,133,456,500 11,338,856,500 1,363,706,500<br />

Totali i shpenzimeve<br />

9<br />

63,170,915,000 11,333,656,500 22,667,313,000 33,800,769,500 44,934,226,000 56,273,082,500 57,636,789,000<br />

progresive<br />

10 Totali i te ardhurave 185,552,303,750 1,868,380,000 3,456,555,000 2,298,987,500 8,842,781,250 4,648,375,000 7,159,437,500<br />

185,552,303,750 1,868,380,000 5,324,935,000 7,623,922,500 16,466,703,750 21,115,078,750 28,274,516,250<br />

Totali te ardhurave<br />

progresive<br />

Afati i shlyerjes se<br />

investimit<br />

11<br />

12<br />

61


62<br />

MBUMK - QTTB Vlorë<br />

Tabela 10. Pasqyra përmbledhëse e shlyerjes së investimeve sipas viteve<br />

Shperndarja e investimit ne vite<br />

Shuma gjithsej<br />

leke<br />

Nr Emertimi<br />

2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022<br />

1 Ndertim rruge 3,000,000,000<br />

2 Sistemi i ujitjes 8,774,500,000<br />

3 Mbjellje te reja 34,045,140,000<br />

Nderhyrje<br />

4 ne ullishte<br />

5,596,610,000<br />

ekzistuese<br />

5 Makineri e pajisje 8,502,065,000 850,206,500 850,206,500 850,206,500 850,206,500<br />

6 Fidanishte 400,400,000<br />

Perpunimi<br />

7<br />

2,852,200,000 339,300,000 730,600,000 751,400,000 91,000,000 221,000,000 0<br />

(fabrikat)<br />

Totali i<br />

8<br />

63,170,915,000 1,189,506,500 1,580,806,500 1,601,606,500 941,206,500 221,000,000 0<br />

shpenzimeve<br />

Totali i<br />

9 shpenzimeve 63,170,915,000 58,826,295,500 60,407,102,000 62,008,708,500 62,949,915,000 63,170,915,000 63,170,915,000<br />

progresive<br />

Totali i te<br />

10 185,552,303,750 8,729,437,500 12,560,250,000 14,676,600,000 15,735,750,000 34,682,250,000 35,232,500,000 35,661,000,000<br />

ardhurave<br />

185,552,303,750 37,003,953,750 49,564,203,750 64,240,803,750 79,976,553,750 114,658,803,750 149,891,303,750 185,552,303,750<br />

Totali te<br />

ardhurave<br />

11<br />

progresive<br />

-10,842,898,250 2,232,095,250 17,026,638,750 51,487,888,750 86,720,388,750 185,552,303,750<br />

Afati i shlyerjes<br />

se investimit<br />

12<br />

Të ardhurat nga vaji i ullirit dhe ulliri për tavolinë janë në rritje dhe fillojnë shlyerjen e shpenzimeve në vitin e IX (viti 2018), vit në të cilin<br />

bilanci del pozitiv.


Studim: Gjendja aktuale e ullishtarisë dhe perspektiva e zhvillimit te saj<br />

63


64<br />

MBUMK - QTTB Vlorë

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!