Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
OZHM-të në Evropën qendrore dhe lindore, si dhe në BSHP: prioritetet, sfi dat dhe mundësitë<br />
tregut (veçanërisht pasi shumë vende të EQL/<br />
BSHP-së kanë ekonomi të vogla dhe të hapura),<br />
emigracioni, trafi kimi dhe <strong>për</strong>hapja e sëmundjeve<br />
ngjitëse siç janë HIV/AIDS dhe tuberkulozi. Raporti<br />
i Projektit të Mijëvjeçarit të KB-së2 pranon lidhjen<br />
ndërmjet të mirave publike dhe OZHM-ve, dhe<br />
rekomandon ofrimin e të mirave të tilla rajonale si:<br />
• Investimi në infrastrukturën transnacionale<br />
<strong>për</strong> transport, energji dhe menaxhim të ujit,<br />
<strong>për</strong>fshirë autostradat, rrjetet elektrike, rrjetet e<br />
telekomunikacionit dhe rrjetet e naftësjellësve<br />
dhe gazsjellësve;<br />
• Menaxhimi i bashkërenduar i problemeve<br />
mjedisore transnacionale;<br />
• Krijimi ose forcimi i institucioneve <strong>për</strong><br />
promovimin e bashkëpunimit ekonomik me<br />
theks të veçantë në bashkërendimin dhe<br />
harmonizimin e politikave dhe procedurave<br />
tragtare;<br />
• Krijimi ose forcimi i mekanizmave politikë <strong>për</strong><br />
promovimin e dialogut rajonal dhe ndërtimin<br />
e konsensusit.<br />
Raporti i Mijëvjeçarit poashtu bën thirrje <strong>për</strong><br />
mbështetje ndërkombëtare në ofrimin e të mirave<br />
të tilla publike rajonale, si dhe <strong>për</strong> integrimin e<br />
tyre në strategjitë kombëtare <strong>për</strong> zvogëlimin e<br />
varfërisë, të bazuara në OZHM-të.<br />
Vendet e EQL/ BSHP-së ofrojnë shembuj të<br />
fuqishëm se sa <strong>për</strong>fi tohet nga një bashkëpunim<br />
i tillë transnacional – si dhe sa është çmimi nëse<br />
ky bashkëpunim mungon. Zgjerimi i Bashkimit<br />
Evropian në maj të vitit 2004 dhe ndikimi i tij i<br />
vazhdueshëm në Evropën Juglindore (i lidhur<br />
me mundësinë e zgjerimit të mëtejshëm) tregon<br />
se si integrimi i suksesshëm dhe bashkëpunimi<br />
shumëkombësh ka sjell bonuse tejet të mëdha<br />
<strong>për</strong> vendet e EQL-së. BE-ja ofron një efekt të<br />
rëndësishëm demonstrues se si mund të rriten<br />
siguria, prosperiteti dhe zhvillimi <strong>për</strong>mes<br />
bashkëpunimit ndërqeveritar. Kjo bëhet <strong>për</strong>mes<br />
një modeli që respekton sovranitetin e shteteve<br />
më të vogla derisa ndihmon ekonomitë e dobëta<br />
të zënë hapin në zhvillim, duke kombinuar<br />
integrimin ekonomik rajonal me ndihmën<br />
drejtuar kah zhvillimi i institucioneve. Përveç<br />
reformave ankoruese në shumë vende të EQLsë,<br />
BE-ja ka kontribuar gjerësisht në stabilitetin e<br />
Evropës Juglindore (shih kapitullin 2).<br />
Për dallim nga kjo, sukseset në integrimin<br />
ekonomik transnacional ndërmjet shteteve të<br />
BSHP-së kanë qënë shumë modeste. Kjo mund<br />
të thuhet veçanërisht <strong>për</strong> Azinë Qendrore,<br />
ku mungesa e një bashkëpunimi të fuqishëm<br />
ekonomik ka pasur ndikim mjaft të madh në<br />
cilësinë e mjedisit – veçanërisht në vendet e vogla<br />
më të varfëra (shih Rubrika 4.9)<br />
Rubrika 4.9 Bashkëpunimi rajonal <strong>për</strong> zhvillim njerëzor dhe siguri njerëzore në Azinë Qendrore<br />
Raporti i <strong>UNDP</strong>-së <strong>për</strong> zhvillimin njerëzor rajonal mbi Bashkëpunimin rajonal <strong>për</strong> zhvillimin<br />
njerëzor dhe sigurinë njerëzore në Azinë Qendrore <strong>për</strong>qëndrohet në problemet e bashkëpunimit<br />
dhe integrimit ndërkombëtar në mes të pesë vendeve të Azisë Qendrore (Kazakistanit,<br />
Kirgistanit, Taxhikistanit, Turkmenistanit dhe Uzbekistanit) dhe <strong>për</strong>piqet që të ndërtojë<br />
konsensusin rreth çështjeve të rëndësishme të këtij rajoni. Raporti fokusohet në dimensionet<br />
rajonale të tregtisë, transportit dhe tranzitit, investimit privat dhe integrimit të sektorit fi nanciar,<br />
ujit, energjisë, mjedisit, emigrimit, shëndetësisë dhe arsimit dhe parandalimit të katastrofave,<br />
rreziqeve natyrore dhe atyre të shkaktuara nga njeriu. Ai poashtu trajton kufi zimet politike dhe<br />
institucionale rreth bashkëpunimit rajonal dhe ndërkombëtar <strong>për</strong>tej Azisë Qendrore dhe i lidh<br />
ato me perspektivën kombëtare <strong>për</strong> arritjen e OZHM-ve.<br />
Raporti sjell <strong>për</strong>fundimin se:<br />
• Bashkëpunimi dhe integrimi rajonal do t’iu sjell <strong>për</strong>fi time të mëdha popujve të Azisë<br />
Qendrore dhe do të kontribuoj në arritjen e OZHM-ve. Zvogëlimi i pengesave <strong>për</strong> tregti dhe<br />
transport brenda dhe jashtë rajonit, menaxhimi i <strong>për</strong>mirësuar rajonal i ujit dhe energjisë, një<br />
qasje rajonale ndaj luftës kundër HIV/ AIDS-it, rritja e standardeve të shkollimit, gatishmëria<br />
rajonale dhe kapacitetet e reagimit duhet të jenë elemente të rëndësishme të agjendës së<br />
bashkëpunimit rajonal.<br />
• Qeverisja e dobët e pasqyruar në kapacitetin e dobët institucional, me nivele të larta të<br />
korrupsionit dhe me perspektivë të kufi zuar <strong>për</strong> shumicën e njerëzve që të marrin pjesë në<br />
<strong>për</strong>pilimin e agjendave zhvillimore kombëtare të këtyre vendeve, paraqet pengesë serioze <strong>për</strong><br />
të <strong>për</strong>fi tuar nga bashkëpunimi dhe integrimi ndërkombëtar. Një qeverisje më e mirë është kyçe<br />
<strong>për</strong> të krijuar një Azi Qendrore të integruar, me prosperitet dhe stabile.<br />
• Bashkësia ndërkombëtare është shumë e interesuar <strong>për</strong> zhvillimin njerëzor dhe sigurinë<br />
njerëzore në Azinë Qendrore. Kina dhe Rusia, si dhe donatorët kryesorë ndërkombëtar, që nga<br />
viti 2001 kanë intensifi kuar mbështetjen e tyre <strong>për</strong> bashkëpunim dhe integrim rajonal në Azinë<br />
Qendrore. Kjo mbështetje duhet të vazhdojë dhe duhet të fokusohet në forcimin e institucioneve<br />
më të rëndësishme rajonale.<br />
Burimi: Zyra e <strong>UNDP</strong> në Poloni.<br />
Në Azinë Qendrore,<br />
mungesa e një<br />
bashkëpunimi të mirë<br />
rajonal ka pasur një<br />
ndikim të konsiderueshëm<br />
në zhvillimin ekonomik<br />
dhe në cilësinë e mjedisit<br />
– veçanërisht në vendet e<br />
vogla më të varfëra<br />
87