Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

86 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM donatore në Këshillin e Ndihmës për Zhvillim (KNZH) të OBZHE-së kanë mbajtur zotimet e tyre që të japin 0.7 përqind të bruto prodhimit vendor të tyre (BPV) si NZZH; niveli aktual (2003) i NZZH-së ishte vetëm rreth 0.23 përqind të BPVsë. Raporti i Projektit të Mijëvjeçarit2 vlerëson se për fi nancimin e programeve të nevojshme për arritjen e OZHM-ve, NZZH-ja duhet të rritet deri në rreth 0.53 – 0.54 përqind. Sidoqoftë, ndihma efektive teknike nuk është e thënë të jetë në formë monetare. Bartja e përvojës së fi tuar nga shtetet e reja anëtare të BE-së në përpilimin e politikave dhe në reformat e nevojshme institucionale për ndërtimin e ekonomive të shëndosha të tregut dhe qeverive demokratike – veçanërisht në vendet e Evropës Juglindore dhe në BSHP – poashtu mund të përbëjnë një formë të rëndësishme të bashkëpunimit zhvillimor. Kalimi i ketyre vendeve nga të qënit vende pranuese në vende ofruese të ndihmës mund të jap mësime më të gjëra rreth zhvillimit, veçanërisht në lidhje me apelin e OZHM8 për “partneritete të reja për zhvillim”. Format më tradicionale të ndihmës teknike të ofruara nga qeveria e Turqisë dhe Agjencia e saj për bashkëpunim ndërkombëtar, si dhe ndihma teknike e Federatës Ruse dhe falja e borxhit për vendet në zhvillim në Afrikë, Azi dhe në Amerikën Latine, theksojnë shumë mënyra përmes të cilave vendet e EQL/BSHP-së po kontribuojnë si donatorë të rinj ose jotradicional në bashkëpunimin për zhvillim ndërkombëtar. Vlera monetare e kontributeve të këtyre vendeve për NZZH-në globale mund të jetë relativisht e vogël, për shkak të niveleve të tyre relativisht të vogla të BPVsë për kokë banori (krahasuar me vendet e OBZHE KNZH-së) dhe pjesës së vogël të AKB-së të caktuara për NZZH-të. Megjithatë, ndikimi i mundshëm i mësimeve të mësuara dhe ekspertizës së vendeve të reja anëtare të BE-së në negocijimin e tranzicionit dhe në sfi dat zhvillimore të viteve 1990ta mund të jetë shumë i rëndësishëm. Si vende që kanë pranuar ndihmë dhe që janë rrëfi met kryesore të suksesshme të zhvillimit në botë në vitet e 1990ta, këta donatorë janë në pozitë unike për të ofruar njohuritë e ekspertëve për bashkësinë zhvillimore. Kontributetet potenciale që mund të japin donatorët e rinj nga radhët e vendeve të EQL/ BSHP-së për fqinjët e tyre lindorë dhe jugorë – si dhe vendeve në zhvillim në rajone tjera të botës – janë të shumta. Qeveritë, shoqëritë civile dhe sektorët privat në këto vende kanë akumuluar mjaft praktika shumë të mira dhe mësime të mësuara gjatë procesit të tranzicionit. Përshtatja e këtyre praktikave ka një rëndësi të veçantë për vendet në “fqinjësinë e gjerë” të Bashkimit Evropian, në Evropën Juglindore, në BSHP-në Perëndimore dhe Kaukaz, shumë nga të cilat po kërkojnë lidhje më të afërta (nëse jo hyrje) me BEnë. Duke shkëmbyer ekpertizën dhe praktikat më të mira të tyre rreth tranzicionit, donatorët e rinj mund të ndihmojnë mbushjen e zbrazëtive në fi nanca dhe në ndihmën për zhvillim që qëndron si pengesë për përmbushjen e OZHM-ve. Ata poashtu mund të përshpejtojnë integrimin e vendeve pranuese të ndihmës në BE. Proceset e hyrjes në BE bashkojnë mësimet për ndërtimin e institucioneve, refomat e tregut, përfshirjen sociale dhe qëndrueshmërinë mjedisore. Në një zonë të qeverisjes demokratike është shkëmbyer përvoja e shteteve të reja anëtare të BE-së në përmirësimin e funksionimit të parlamentit, qeverive rajonale dhe lokale, pavarësisë së gjykatave (përfshirë edhe institucionin e Ombudsmenit dhe gjykatat supreme) dhe janë arritur rezultate konkrete. Në politikën ekonomike, mësimet e mësuara nga zhvillimi i sektorit privat, liberalizimi i tregut dhe integrimi ekonomik nderkombëtar dhe ndërtimi i kapaciteteve për politika edhe më efi kase sociale duket se kanë rëndësi të veçantë. Përmirësimet e qëndrueshmërisë mjedisore në shtetet e reja anëtare ofrojnë shumë mësime të reja të cilat duhet të shfrytëzohen, veçanërisht në shtetet e BSHP-së. Suksesi i Polonisë në ndalimin e shpërndarjes së HIV-it gjatë fundit të viteve 1990ta poashtu paraqet një mësim të rëndësishëm për vendet fqinje, ku kjo epidemi është gati të dal jashtë kontrollit. Këta ‘donatorë të ri’ ballafaqohen me një numër problemesh të përbashkëta për t’u bërë kontribuesë me efi kas në ndihmën për zhvillim. Një sfi dë e tillë është edhe krijimi i mekanizmave transparent dhe efi kas të ofrimit të NZZHsë që i’u nevojiteshin ministrive të punëve të jashtme për bashkërendimin e projekteve dhe aktiviteteve të bashkëpunimit zhvillimor. Sfi dë janë edhe mungesat e punonjësve me përvojë në menaxhimin e aktiviteteve të bashkëpunimit zhvillimor, veçanërisht në lëminë e menaxhimit të ciklit të projektit. Mbetet të preken edhe disa çështje në lëminë e kornizave ligjore për aktivitetet e NZZH-së, vetëdijsimit publik dhe arsimimit. UNDP-ja u ka ofruar shteteve të reja anëtare ndihmë në të gjitha këto fusha. Mbështetja e OZHM-ve duke investuar në ‘të mirat publike rajonale’ Përgjegjësia për arritjen e OZHM-ve dhe synimeve kombëtare u mbetet qeverive. Por në shumë raste vendet nuk mund të arrijnë objektivat e tyre duke punuar vetëm brenda kufi njve të tyre. Kjo vërehet më së miri në rastin e ‘të mirave publike rajonale’ si krijimi dhe mirëmbajtja e rrjeteve ndërkufi tare të transportit, luftimi i rreziqeve për ekosistemet ndërkufi tare ose trajtimi i kërcënimeve dhe mundësive të shkaktuara nga liberalizimi i
OZHM-të në Evropën qendrore dhe lindore, si dhe në BSHP: prioritetet, sfi dat dhe mundësitë tregut (veçanërisht pasi shumë vende të EQL/ BSHP-së kanë ekonomi të vogla dhe të hapura), emigracioni, trafi kimi dhe përhapja e sëmundjeve ngjitëse siç janë HIV/AIDS dhe tuberkulozi. Raporti i Projektit të Mijëvjeçarit të KB-së2 pranon lidhjen ndërmjet të mirave publike dhe OZHM-ve, dhe rekomandon ofrimin e të mirave të tilla rajonale si: • Investimi në infrastrukturën transnacionale për transport, energji dhe menaxhim të ujit, përfshirë autostradat, rrjetet elektrike, rrjetet e telekomunikacionit dhe rrjetet e naftësjellësve dhe gazsjellësve; • Menaxhimi i bashkërenduar i problemeve mjedisore transnacionale; • Krijimi ose forcimi i institucioneve për promovimin e bashkëpunimit ekonomik me theks të veçantë në bashkërendimin dhe harmonizimin e politikave dhe procedurave tragtare; • Krijimi ose forcimi i mekanizmave politikë për promovimin e dialogut rajonal dhe ndërtimin e konsensusit. Raporti i Mijëvjeçarit poashtu bën thirrje për mbështetje ndërkombëtare në ofrimin e të mirave të tilla publike rajonale, si dhe për integrimin e tyre në strategjitë kombëtare për zvogëlimin e varfërisë, të bazuara në OZHM-të. Vendet e EQL/ BSHP-së ofrojnë shembuj të fuqishëm se sa përfi tohet nga një bashkëpunim i tillë transnacional – si dhe sa është çmimi nëse ky bashkëpunim mungon. Zgjerimi i Bashkimit Evropian në maj të vitit 2004 dhe ndikimi i tij i vazhdueshëm në Evropën Juglindore (i lidhur me mundësinë e zgjerimit të mëtejshëm) tregon se si integrimi i suksesshëm dhe bashkëpunimi shumëkombësh ka sjell bonuse tejet të mëdha për vendet e EQL-së. BE-ja ofron një efekt të rëndësishëm demonstrues se si mund të rriten siguria, prosperiteti dhe zhvillimi përmes bashkëpunimit ndërqeveritar. Kjo bëhet përmes një modeli që respekton sovranitetin e shteteve më të vogla derisa ndihmon ekonomitë e dobëta të zënë hapin në zhvillim, duke kombinuar integrimin ekonomik rajonal me ndihmën drejtuar kah zhvillimi i institucioneve. Përveç reformave ankoruese në shumë vende të EQLsë, BE-ja ka kontribuar gjerësisht në stabilitetin e Evropës Juglindore (shih kapitullin 2). Për dallim nga kjo, sukseset në integrimin ekonomik transnacional ndërmjet shteteve të BSHP-së kanë qënë shumë modeste. Kjo mund të thuhet veçanërisht për Azinë Qendrore, ku mungesa e një bashkëpunimi të fuqishëm ekonomik ka pasur ndikim mjaft të madh në cilësinë e mjedisit – veçanërisht në vendet e vogla më të varfëra (shih Rubrika 4.9) Rubrika 4.9 Bashkëpunimi rajonal për zhvillim njerëzor dhe siguri njerëzore në Azinë Qendrore Raporti i UNDP-së për zhvillimin njerëzor rajonal mbi Bashkëpunimin rajonal për zhvillimin njerëzor dhe sigurinë njerëzore në Azinë Qendrore përqëndrohet në problemet e bashkëpunimit dhe integrimit ndërkombëtar në mes të pesë vendeve të Azisë Qendrore (Kazakistanit, Kirgistanit, Taxhikistanit, Turkmenistanit dhe Uzbekistanit) dhe përpiqet që të ndërtojë konsensusin rreth çështjeve të rëndësishme të këtij rajoni. Raporti fokusohet në dimensionet rajonale të tregtisë, transportit dhe tranzitit, investimit privat dhe integrimit të sektorit fi nanciar, ujit, energjisë, mjedisit, emigrimit, shëndetësisë dhe arsimit dhe parandalimit të katastrofave, rreziqeve natyrore dhe atyre të shkaktuara nga njeriu. Ai poashtu trajton kufi zimet politike dhe institucionale rreth bashkëpunimit rajonal dhe ndërkombëtar përtej Azisë Qendrore dhe i lidh ato me perspektivën kombëtare për arritjen e OZHM-ve. Raporti sjell përfundimin se: • Bashkëpunimi dhe integrimi rajonal do t’iu sjell përfi time të mëdha popujve të Azisë Qendrore dhe do të kontribuoj në arritjen e OZHM-ve. Zvogëlimi i pengesave për tregti dhe transport brenda dhe jashtë rajonit, menaxhimi i përmirësuar rajonal i ujit dhe energjisë, një qasje rajonale ndaj luftës kundër HIV/ AIDS-it, rritja e standardeve të shkollimit, gatishmëria rajonale dhe kapacitetet e reagimit duhet të jenë elemente të rëndësishme të agjendës së bashkëpunimit rajonal. • Qeverisja e dobët e pasqyruar në kapacitetin e dobët institucional, me nivele të larta të korrupsionit dhe me perspektivë të kufi zuar për shumicën e njerëzve që të marrin pjesë në përpilimin e agjendave zhvillimore kombëtare të këtyre vendeve, paraqet pengesë serioze për të përfi tuar nga bashkëpunimi dhe integrimi ndërkombëtar. Një qeverisje më e mirë është kyçe për të krijuar një Azi Qendrore të integruar, me prosperitet dhe stabile. • Bashkësia ndërkombëtare është shumë e interesuar për zhvillimin njerëzor dhe sigurinë njerëzore në Azinë Qendrore. Kina dhe Rusia, si dhe donatorët kryesorë ndërkombëtar, që nga viti 2001 kanë intensifi kuar mbështetjen e tyre për bashkëpunim dhe integrim rajonal në Azinë Qendrore. Kjo mbështetje duhet të vazhdojë dhe duhet të fokusohet në forcimin e institucioneve më të rëndësishme rajonale. Burimi: Zyra e UNDP në Poloni. Në Azinë Qendrore, mungesa e një bashkëpunimi të mirë rajonal ka pasur një ndikim të konsiderueshëm në zhvillimin ekonomik dhe në cilësinë e mjedisit – veçanërisht në vendet e vogla më të varfëra 87
Page 1 and 2:
Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3:
Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7:
VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9:
VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11:
X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14:
Përmbledhje
Page 15:
në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19:
6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22:
2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24:
Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26:
Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28:
tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30:
shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31 and 32:
së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 33 and 34:
Table 2.2 Dallimet regjionale në q
Page 35 and 36:
Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38:
kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40:
(Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42:
shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44:
Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46:
Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47 and 48: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 49 and 50: prej vetëm 40 për qind të mesata
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61 and 62: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 63 and 64: urale, në mënyrë që të përmir
Page 65 and 66: vetëm 77 për qind të fëmijëve
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71 and 72: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 73 and 74: larta të varfërisë rurale janë
Page 75 and 76: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 77 and 78: shlyej 2.2 miliardë shtesë të pr
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83 and 84: 4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 85 and 86: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 97: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 101 and 102: 5Përfundimet
Page 103 and 104: kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105: • identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109: 96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111: 98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113: 100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116: Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118: Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120: http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121: http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 148 and 149:
136 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?