Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Korniza për veprim - UNDP Kosovo
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
OZHM-të në Evropën qendrore dhe lindore, si dhe në BSHP: prioritetet, sfi dat dhe mundësitë<br />
tjera të <strong>për</strong>fshirjes sociale) dhe janë të afatizuar<br />
(me vitin 2015) , duke sugjeruar kohën <strong>për</strong><br />
ndërmarrjen e politikave dhe <strong>veprim</strong>eve.<br />
Shtete e reja anëtare të BE-së ballafaqohen<br />
me rrezikun e rënies në mes të dy kornizave.<br />
Edhe pse niveli i tyre relativisht i lartë i BPVsë<br />
<strong>për</strong> kokë banori dhe i cilësisë së arsimit,<br />
shëndetësisë dhe i mjedisit i vë ato në <strong>për</strong>puthje<br />
me synimet globale të OZHM-ve, xhepat e<br />
tyre të mëdhenjë të rajoneve të varfëra dhe<br />
komunitetete e rrezikuara bëjnë që ato mos t’i<br />
plotësojnë kërkesat e Kartës Sociale të BE-së.<br />
Masat e BE-së të bazuara në të hyra dhe punësim<br />
lidhur me mos<strong>për</strong>fshirjen sociale nuk i trajtojnë<br />
domosdo boshllëqet. Përdorimi nga BE-ja i<br />
masës kombëtare <strong>për</strong> varfërinë relative (60 <strong>për</strong><br />
qind të të hyrave mesatare) ka tendenca të mos e<br />
llogarisë rendësinë e xhepave të varfërisë dhe të<br />
faktit se mesatarisht qytetarët e shteteve të reja<br />
anëtare janë shumë më të varfër sesa qytetarët<br />
e BE-15–shës. Kur ndahen sipas <strong>për</strong>katësisë<br />
etnike dhe rajoneve, indikatorët e OZHM-ve<br />
mund të <strong>për</strong>doren <strong>për</strong> identifi kimin e probleme<br />
të mos<strong>për</strong>fshirjes sociale dhe të varfërisë rurale.<br />
Ndarja e të dhënave i bën OZHM-të instrument<br />
të dobishëm në plotësimin e treguesve të BEsë<br />
<strong>për</strong> <strong>për</strong>fshirje sociale, veçanërisht në nivel<br />
kombëtar (‘niveli 3’ apo treguesit e ‘Laeken’).<br />
Treguesit e OZHM-ve mund të shërbejnë si urë<br />
mes agjendës së BE-së <strong>për</strong> <strong>për</strong>fshirje sociale dhe<br />
të agjendave globale zhvillimore. Këto mësime<br />
duhet të jenë në interes të shteteve kandidate të<br />
Evropës juglinore, të cilat janë duke u <strong>për</strong>gatitur<br />
<strong>për</strong> fi llimin e negociatave <strong>për</strong> hyrje në BE.<br />
Shtrirja e OZHM-ve në<br />
nivelin lokal<br />
Beteja <strong>për</strong> zbatimin e OZHM-ve fi tohet ose<br />
humbet në nivelin lokal, aty ku njerëzit jetojnë<br />
dhe punojnë. Nëse bashkësitë dhe organizatat<br />
e shoqërisë civile nuk mësojnë <strong>për</strong> OZHM-të<br />
dhe nuk marrin pjesë në hartimin dhe zbatimin<br />
e strategjive të OZHM-ve, atëherë OZHM-të nuk<br />
do të arrihen. Individët dhe bashkësitë shpesh<br />
janë në pozitë më të mirë që të identifi kojnë<br />
trendet kryesore të zhvillimit, sfi dat, problemet<br />
dhe nevojat, të artikulojnë prioritetet dhe<br />
preferencat e tyre dhe të <strong>për</strong>caktojnë se cilat<br />
aftësi dhe kapacitete mungojnë. Për këtë arsye<br />
OZHM-të duhet t’iu <strong>për</strong>shtaten edhe kushteve<br />
lokale edhe atyre kombëtare.<br />
Shtrirja e OZHM-ve në nivelin lokal i referohet<br />
ndarjes së objektivave globale të <strong>për</strong>shtatura <strong>për</strong><br />
nivelin kombëtar në nivelet nënkombëtare dhe<br />
lokale, të kombinuara me zhvillimin e kapaciteteve<br />
<strong>për</strong> planifi kim, zbatim dhe monitorim strategjik<br />
nga qeveritë nënkombëtare dhe organet e<br />
shoqërisë civile. Në praktikë, kjo agjendë e<br />
shtrirjes në nivelin lokal është ngushtë e lidhur<br />
me çështjet e decentralizimit dhe reformës së<br />
pushtetilt lokal. Operacionalizimi i OZHM-ve<br />
në nivelin lokal <strong>për</strong>piqet të mbajë agjendën e<br />
OZHM-ve larg të qënit proces “nga lartë poshtë”<br />
i cili nuk <strong>për</strong>fi ton nga angazhimi lokal dhe i<br />
palëve me interes. Përqëndrimi në nivelin lokal<br />
mund të ndihmojë edhe që të parandalohet<br />
ruajtja e pabarazive të mëdha nënkombëtare<br />
kur të arrihen synimet e OZHM-ve kombëtare.<br />
Elementet kryesore të ‘shtrirjes në nivelin lokal’<br />
janë ngritja e vetëdijes, <strong>për</strong>caktimi i synimeve<br />
dhe prioriteteve lokale, zhvillimi institucional i<br />
strukturave të pushtetit lokal, krijimi i sistemeve<br />
me pjesëmarrje <strong>për</strong> monitorim dhe mundësimi<br />
i investimeve <strong>për</strong> zhvillim ekonomik lokal dhe<br />
<strong>për</strong> ofrim të shërbimeve. Shtrirja në nivelin<br />
lokal poashtu kërkon që të bëhet integrimi i<br />
aktiviteteve lokale të OZHM-ve me politikat<br />
kombëtare si dhe decentralizimin dhe reformat<br />
tjera të qeverisjes. Në këtë mënyrë, lokalizimi i<br />
OZHM-ve është drejt<strong>për</strong>drejt i lidhur me sfi dat<br />
<strong>për</strong> një ofrim më efi kas të shërbimeve publike në<br />
nivel lokal –veçanërisht sa i <strong>për</strong>ket shërbimeve<br />
shëndetësore dhe arsimore që janë shumë të<br />
rëndësishme <strong>për</strong> arritjen e OZHM-ve.<br />
Shumica e vendeve të EQL/BSHP-së kanë<br />
fi lluar të bëjnë reforma dhe programe të<br />
decentralizimit <strong>për</strong> avancimin e qeverisjes<br />
lokale. Por në shumë vende decentralizimi është<br />
dëshmuar të ketë <strong>për</strong>parësitë dhe mangësitë e<br />
veta 17 . Procesi i decentralizimit shpesh ka pasur<br />
karakter spontan, i shtyer më shumë nga dëshira<br />
<strong>për</strong> të kthyer në anën e kundërt centralizimin e<br />
te<strong>për</strong>t të trashëguar nga periudha socialiste se<br />
sa nga të kuptuarit e <strong>për</strong>fi timit të “rregullimit”<br />
të qeverisë. Prandaj reformat e decentralizimit<br />
në shumë shtete të EQL/BSHP-së u kanë dhënë<br />
qeverive lokale <strong>për</strong>gjegjësi që nuk <strong>për</strong>kojnë me<br />
autoritetin ose resurset e tyre <strong>për</strong> të ushtruar<br />
ato (“mandatet e pafi nancuara”). Në vendet<br />
tjera decentralizimi fi skal u bë në mënyrë ad hoc,<br />
duke mos menduar shumë <strong>për</strong> bashkëpunimin<br />
ose masat ndërkomunale <strong>për</strong> barazimin e të<br />
ardhurave në mes të lokalitetet e varfëra dhe<br />
të pasura. Shumë pak komuna, nëse ka të tilla,<br />
posedojnë të dhëna të ndara që, në rastin më<br />
të mirë, do të nevojiteshin <strong>për</strong> matjen dhe<br />
monitorimin e progresit lokal drejt arritjes së<br />
OZHM-ve. Prandaj <strong>për</strong>pjekjet <strong>për</strong> lokalizimin<br />
e OZHM-ve në vendet e EQL/BSHP-së duhet të<br />
bëjnë garë me këtë <strong>për</strong>zierje të iniciativave të<br />
decentralizimit ad hoc dhe pasojave të tyre të<br />
paqëllimshme.<br />
Prandaj nuk befason fakti se shumica e qeverive<br />
nën nivelin kombëtar në mesin e vendeve të EQL/<br />
BSHP-së që kanë ndjekur agjendën e lokalizimit<br />
janë <strong>për</strong>qëndruar në ngritjen e vetëdijes. Por në<br />
disa shtete qeveritë rajonale dhe komunale tani<br />
po bëjnë <strong>për</strong>pjekje të inkorporojnë OZHM-të në<br />
proceset e planifi kimeve lokale. Kjo <strong>për</strong>fshinë<br />
<strong>për</strong>shtatjen e synimeve dhe treguesëve të<br />
Përshtatja e OZHM-ve<br />
në rrethana kombëtare,<br />
ndarja e treguesëve të<br />
OZHM-ve dhe <strong>për</strong>qëndrimi<br />
në të dhënat që nevojiten<br />
<strong>për</strong> të monitoruar trendet<br />
e ndara të rrezikshmërisë<br />
mund të zbulojnë fytyrën e<br />
vërtetë të varfërisë<br />
79