Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

72 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM Vendet që kanë arritur përparime në zvogëlimin e varfërisë janë ato që kanë patur më së shumti sukses në zbatimin e reformave ekonomike, politike dhe sociale OZHM-të janë manifestim konkret i Deklaratës së Mijëvjeçarit të OKB-së nga shtatori i vitit 2000, e cila bazohet në qeverisje të mirë Përvoja e vendeve të EQL/ BSHP-së tregon se gjasat për plotësimin e OZHM-ve janë ngushtë të lidhura me cilësinë e qeverisjes Ky raport tregon sesi agjenda e OZHM-ve është bërë relevante për vendet e EQL/BSHP-së duke e bërë përshtajen e synimeve globale me rrethanat në vend dhe duke caktuar objektivat, synimet dhe treguesit për matjen dhe monitorimin e përparimit të vendit. Gjithashtu i nëvizon një grumbull çështjesh që i cekin prioritetet, sfi dat dhe mundësitë të paraqitura përmes OZHM-ve të këtyre vendeve. Reformat dhe resurset Agjenda e OZHM-ve shpesh paraqitet si listë e nevojave që duhet të plotësohen dhe e kërkesave për bashkësinë ndërkombëtare për dhënien e resurseve në përmbushjen e tyre. Qasjet e tilla nuk e vërejnë rëndësinë e madhe të reformave institucionale dhe të politikave që janë të nevojshme për të siguruar që resurset e ofruara në përkrahje të OZHM-ve të përdoren mirë. Përvoja e vendeve e EQL/BSHP-së është posaçërisht e rëndësishme në këtë aspekt. Vendet që kanë bërë përparime më të mëdha në zvogëlimin e varfërisë, në barazinë gjinore, në avancimin e mbrojtjes shëndetësore dhe të arsimit dhe në kombinimin e rritës ekonomike dhe qëndrueshmërinë mjedisore – pra shtetet e reja anëtare të BE dhe shtetet që priten të hyjnë në BE – janë ato që kanë arritur suksese në zbatimin e reformave ekonomike, politike dhe sociale. Jo të gjitha masat për reforma kontribuojnë drejtpërdrejtë dhe pa ekuivoke drejt plotësimit të OZHM-ve. Çmimet më të larta të energjisë që janë të nevojshme për inkurajimin e ruajtjes dhe investimeve në modernizimin e industrisë, të bujqësisë dhe të shërbimeve të përbashkëta, kështu duke e prerë lidhjen zingjirore mes zhvillimit ekonomik dhe praktikave të paqëndrueshme mjedisore. Kjo mund të zvogëlojë të hyrat reale dhe konsumin e atyre që janë më afër vijës së varfërisë. Mbajtja e zgjedhjeve të mirëfi llta konkuruese mund të zvogëlojë numrin e femrave të përfaqësuara në kuvende dhe në këshilla komunal. Vendet si Belorusia dhe Turkmenistani, të cilat në përgjithësi u kanë rezistuar trendeve të tregut, demokratizimit dhe të globalizimit, nuk raportojnë domosdo rezultate të dobëta zhvillimore. Prapseprap, përvoja e vendeve të EQL/BSHPsë tregon se moszbatimi i reformave mund të pengojë zhvillimin njerëzor dhe t’i rrezikojë gjasat për plotësimin e OZHM-ve. Ekonomitë pa tregje dhe politika funkcionale dhe ku elitat nuk janë plotësisht përgjegjëse ndaj shoqërive të tyre, mund të mos e kenë kapacitetin institucional të nevojshëm për shndërrimin e fi nancimit të OZHM-ve në zhvillim të qëndrueshëm njerëzor.. Përmirësimi i qeverisjes OZHM-të janë manifestim konkret i Deklaratës së Mijëvjeçarit të Organizatës së Kombeve të Bashkuara, të miratuar në shtator të vitit 2000, e cila bazohet parimisht në qeverisje.1 përderisa OZHM-të janë të synime të matshme dhe të përqendruara për matjen e përparimit, Deklarata paraqet vizionin e gjithmbarshëm zhvillimor që përkrahet nga OZHM-ja. Qeverisja e mirë është pjesë thelbësore e atij vizioni: kjo shihet qartë në referencat e Deklaratës në ’liri dhe barazi’ dhe drejtësi e zhvillim’ dhe në nenin 5 të saj, i cili përkujton ‘drejtësinë dhe zhvillimin’. Koncensusi i Monterejit2 i vitit 2002 për fi nancimin e zhvillimit theksoi ngjashëm duke cekur se: “(11.) Qeverisja e mirë është thelbësore për zhvillimin e qëndrueshëm. Politikat e shëndosha ekonomike, institucionet solide demokratike që i përgjigjen nevojave të njerëzve dhe struktura e përmirësuar janë bazë për rritën e qëndrueshme ekonomike, për çrrënjosjen e varfërisë dhe për krijimin e vendeve të reja të punës. Liria, paqja dhe siguria, stabiliteti në vend, respektimi i të drejtave njerëzore (duke përfshirë të drejtën për zhvillim), sundimi i ligjit, barazia gjinore, politikat e orientuara kah tregu dhe përkushtimi i përgjithshëm për krijimin e shoqërive të drejta dhe demokratike, po ashtu janë esenciale dhe reciprokisht të ndërlidhura. (12.) Ne do t’u përmbahemi politikave të duhura dhe kornizave rregullative në nivelet tona përkatëse shtetërore në përputhje me ligjin e vendit me qëllim të nxitjes së nismave publike dhe private, duke përfshirë ato në nivel lokal, dhe do ta përkrahim sektorin dinamik dhe funksional të biznesit, duke e përmirësuar njëkohësisht rritjen e të hyrave dhe shpërndarjen e tyre, duke e rritur prodhimtarinë, duke i fuqizuar femrat dhe duke i mbrojtur të drejtat e punëtorëve, si dhe mjedisin. Ne pranojmë se roli i duhur i qeverive në ekonomitë e orientuara kah tregu do të ndryshojë prej vendit në vend. (13.) Luftimi i korrupsionit në të gjitha nivelet është prioritet. Korrupsioni është pengesë serioze në mobilizimin efektiv të resurseve dhe në shpërndarjen e tyre, si dhe i largon resurset prej aktiviteteve që janë vitale për çrrënjosjen e varfërisë dhe për zhvillimin e qëndrueshëm ekonomik.” Përvoja e vendeve të EQL/BSHP-së tregon se gjasat për plotësimin e OZHM-ve janë ngushtë të lidhura me cilësinë e qeverisjes. Nuk është rastësi
OZHM-të në Evropën qendrore dhe lindore, si dhe në BSHP: prioritetet, sfi dat dhe mundësitë se reformat e fi lluara nga shtetete e reja anëtare të BE-së gjatë procesit të hyrjes së tyre çuan në përmirësime të mëdha të cilësisë së qeverisjes, e cila ka rëndësi thelbësore në aftësinë e atyre shteteve për ta zbutur varfërinë. Kjo në veçanti vlen për fushat vijuese, të cilat janë ngushtë të lidhura me arritjen e OZHM-ve: Korrupsioni Korrupsioni është kërcënim serioz për zhvillimin dhe arritja e OZHM-ve në vendet e EQL/BSHPsë, shumica e të cilave vuajnë nga nivele të larta, si të korrupsionit të vogël në administrate, ashtu edhe të atij në shkallë të lartë. Përveç probemeve të përgjithshme të ndërlidhura me prodhimtarinë të ndryshueshme, me investimet e zvogëluara dhe në përqendrimin e vëmendjes së ndërmarrësve në lobizim e jo në plotësimin e nevojave të konsumatorëve, korrupsioni mund të jetë një kërcënim i veçantë për të varfërit dhe për ata që nuk janë të përfshirë në shoqëri, të cilët janë në qendër të OZHM-ve. Mitoja mund të absorbojë një pjesë më të madhe të të hyrave të familjeve të varfëra sesa të atyre mesatare. Pagesa e teksteve shkollore që parashihet të jipen falas mund t’i parandalojë fëmijët të shkojnë në shkollë. Po ashtu, mungesa e të hollave për blerjen e dhuratave në këmbim për ilaçe mund të rrisë shkallën e vdekshmërisë së familjeve të varfëra. Përkundër mënyrës së përhapjes, korrupsioni është shumë i vështirë për t’u luftuar. Shpeshherë qeveritë dhe donatorët është dashur të zgjedhin rrugët më të shkurtëra apo të miratojnë Ligjin kundër korrupsionit. Por, përpjekjet e tilla në parim kanë dështuar dhe kanë mundur të kenë efekt më të madh negativ sesa pozitiv, duke e përkeqësuar edhe më tej besimin në qeveri dhe në gjasat për gjendjen e zgjidhjes së këtij problemi. Por gjithashtu ka patur edhe përparime. Një numër gjithnjë më i madh i vendeve janë duke miratuar ligjet mbi lirinë e informimit dhe kanë rritur mundësitë për pjesëmarrjen e qytetarëve në politikëbërje. Disa vende kanë e kanë marrë seriozisht si parandalimin, ashtu edhe përndjekjen, dhe janë duke fi lluar të kuptojnë rënëdësinë e gjyqësorit të pavarur (shih më poshtë). Ndoshta ajo që është më e rëndësishme, votuesit në disa vende të EQL/ BSHP-së kanë fi lluar të humbin durimin me regjimet e korruptuara dhe kanë fi lluar të kërkojnë ndryshime. Bartja demokratike e pushtetit Demokracia përfaqësuese është çelës për një qeverisje të mirë dhe, rrjedhimisht, për arritjen e OZHM-ve. Kjo siguron që qeveria dhe aktivitetet e saj të përfaqësojnë dëshirat e grupeve të gjëra sociale e jo vetëm të elitave apo të të privilegjuarve. Duke e avancuar futjen e energjive të reja në sistemin politik, njëkohësisht duke mbrojtur interesat e atyre që i kanë humbur zgjedhjet dhe duke u ndihmuar që të kenë pjesën e vet në sistemin politik, në bartjet e rregullta dhe demokratike të pushtetit, mund të krijohen sisteme politike shumë më përgjejgëse ndaj nevojave të shoqërisë. Tani për tani vetëm një vend në regjion e ka emëruar ‘kryetarin e përjetshëm’, ekziston një trend shqetësues në BSHP, që ka të bëjë me bartje jodemokratike të pushtetit. Këto shqetësime përfshijnë: • Përdorimin i gjyqësorit për zgjatjen e mandateve presidenciale; • Trashëgimitë sipas parimit të dinastive;4 dhe• Ripërcaktimi i kompetencave (p.sh.: kryetari i kryen disa mandate dhe pastaj e merrë detyrën e kryeministrit, funksionet e të cilit fuqizohen pa masë përmes ndryshimeve kushtetuese) Të gjitha këto mekanizma janë diskutuar në vendt e BSHP-së dhe janë përdorur në shumë prej tyre. Edhe pse nuk shkaktojnë probleme të trashëgueshme, kur kombinohen me rrallësinë e bartjes së pushtett presidencial prej mbajtësit të postit te sfi duesi përmes zgjedhjeve të drejta dhe të lira, këto trende natyrisht janë shkak për shqetësime. Përveç skepticizmit në rritje të qytetarëve lidhur me demokracinë përfaqësuese, kjo mungesë e zgjedhjeve konkuruese do të thotë se ndryshimet në udhëheqje – kur ndodhin pashmangshëm- kanë më shumë gjasa të kenë ndikim revolucionar dhe destabilizues. Reforma gjyqësore Gjyqësori i pavarur është komponent kyç i politikës moderne, demokratike dhe llogaridhënëse. Mungesa e një gjyqësori të tillë i zvogëlon drastikisht aftësitë e qytetarëve për t’i mbrojtur interesat e tyre kundruall shtetit dhe kundruall njëri-tjetrit. Kjo është e ndërlidhur me OZHM-të; sistemet efi kase dhe të paanshme gjyqësore mund të lehtësojnë legjislaturën dhe procedurat për parandalimin e diskriminimit gjinor (MDG2, MDG3), qasjen në informata (MDG4–shkallët e vdekshmërisë), apo ta zvogëlojnë korrupsionin (përdorimi efi kas i resurseve publike në plotësimin e të gjitha OZHM-ve). Në shumë vende të EQL/BSHP-së, gjyqësoret kanë qenë vetëm pjesërisht të suksesshëm në ndarje me ‘drejtësinë përmes telefonit’ të trashëguar nga sistemi socialist. Derisa është arritur përparim, posaçërisht në shtete e anëtare të reja të BE-së, gjyqësoret në shumë vende ndikohen lehtë nga ministria e drejtësisë dhe nga organet e tjera ekzekutive dhe komerciale. Demokracia përfaqësuese është çelës për qeverisje të mire dhe, rrjedhimisht, në arritjen e OZHM-ve Gjyqësori i pavarur është komponent kyç në politikën moderne, demokratike dhe llogaridhënëse 73
Page 1 and 2:
Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3:
Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7:
VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9:
VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11:
X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14:
Përmbledhje
Page 15:
në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19:
6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22:
2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24:
Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26:
Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28:
tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30:
shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31 and 32:
së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 33 and 34: Table 2.2 Dallimet regjionale në q
Page 35 and 36: Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38: kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40: (Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42: shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44: Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46: Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47 and 48: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 49 and 50: prej vetëm 40 për qind të mesata
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61 and 62: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 63 and 64: urale, në mënyrë që të përmir
Page 65 and 66: vetëm 77 për qind të fëmijëve
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71 and 72: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 73 and 74: larta të varfërisë rurale janë
Page 75 and 76: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 77 and 78: shlyej 2.2 miliardë shtesë të pr
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83: 4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 87 and 88: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 101 and 102: 5Përfundimet
Page 103 and 104: kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105: • identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109: 96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111: 98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113: 100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116: Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118: Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120: http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121: http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 134 and 135:
122 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?