Korniza për veprim - UNDP Kosovo

70
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM
Për dallim prej shumë
vendeve afrikane dhe
të karibeve, mallrat e
eksportuara të Azisë
qendrore nuk gëzojnë
qasje preferenciale në
tregjet e Organizatës për
Bashkëpunim dhe Zhvillim
Ekonomik
Përgjegjësia për
përmirësimin e
prospekteve zhvillimore të
Azisë qendrore në një masë
të madhe varet nga vetë
shtetet e Azisë qendrore
OZHM-ve të vendeve të Azisë qendrore. Raportet
e Kazakistanit dhe Taxhikistanit kërkojë përcjelljen
e treguesve, siç janë konsumi i energjisë, lëshimet
e karbon dioksidit dhe sipërfaqet e mbuluara me
pyje apo të mbrojtura. Raporti i Turkmenistanit
kërkon rritjen e shpenzimeve për ruatjen e natyrës
për 50% deri në vitin 2015. 86 Raportet kombëtare
të OZHM-ve po ashtu parashohin zvogëlime të
mëdha të numrit të amvisërive që nuk kanë lidhje
me ujësjellës dhe kanalizim.
Ashtu si edhe vendet e tjera të EQL/BSHP-së,
Azia qendrore vazhdon të përfi tojë nga rrita më
e madhe ekonomike pas krizës fi nanciare ruse.
Për dallim nga pjesa më e madhe e regjionit,
vendet e Azisë qendrore (përveç Kazakistanit)
nuk kanë përfi tuar shuma domethënëse të
Investimeve të huaja të drejtpërdrejta. Si rezultat
i kësaj, rrita ekonomike vazhdon të mbështetet
në karakterin e saj resurso-intenziv, pra, ende
nuk është ndarë nga praktika shkatërruese
mjedisore e ish-Bashkimit Sovjetik. Kjo është
mjaft e dukshme. Për shembull, në vendet e
Azisë qendrore, pozitat udhëheqëse të ndotësve
me dioksid karboni në raport me një njësi të
BPV-së i kanë Turkmenistani, Uzbekistani dhe
Kazakistani, të cilat janë në mesin e shtatë
vendeve më të ndotura në botë (së bashku me
Azerbejxhanin, Ukrainën, Korenë e Veriut dhe
Mongolinë). Në anën tjetër, përvoja e vendeve
të EQL/BSHP-së (Rumanisë dhe Polonisë) tregon
se rrita ekonomike nuk paraqet domosdo edhe
degradim mjedisor. Përvoja e këtyre vendeve
dhe e vendeve të tjera tregon se reformat në
rritjen e çmimeve të resurseve dhe të energjisë
e inkurajojnë mbrojtjen dhe i tërheqin IDH-të e
nevojshme modernizimin bujqësor dhe industrial
janë çelës për eliminimin e lidhjes shkakore mes
zhvillimit ekonomik dhe degradimit mjedisor. Po
ashtu, rënësi kyçe kanë edhe masat për ngritjen
e kapaciteteve të nevojshme për zbatimin më të
mirë të legjislaturës dhe konventave mjedisore
në nivel të vendit dhe në atë botëror.
Objektivi 8: Krijimi i partneritetit global
për zhvillimin e Azisë qendrore
Vendet më të varfëra të Azisë qendrore paraqesin
një numër sfi dash për bashkësinë zhvillimore
ndërkombëtare. Të gjitha këto shtete nuk kanë
dalje në det (Uzbekistani, Taxhikistani dhe
Kirgistani) raportojnë BPV-të për kokë banori që
janë të niveleve të Afrikës subsahariane, ndërsa
Taxhikistani dhe Kirgistani janë shumë të varura
nga ndihma e jashtme dhe disa herë kanë kaluar
nëpër ricaktime të afateve për kthimin e borxheve.
Të gjitha vendet e Azisë qendrore kërcënohen nga
jostabiliteti politik dhe trafi kimi i drogës që vjen
nga Avganistani fqinj.
Përkundër kësaj, bashkësia ndërkombëtare ende
nuk ia ka kushtuar rëndësinë Azisë qendrore, të
cilën ia ka kushtuar rajoneve të tjera botërore të
rrezikuara. Për dallim nga shumë vende afrikane dhe
të karaibeve, mallrat e eksportuara nuk kanë qasje
preferenciale në Organizatën për Bashkëpunim
dhe Zhvillim Ekonomik, ndërsa ristrukturimi i
borxheve të Taxhikistanit dhe Kirgistanit nuk është
lidhur formalisht me me nismën për vendet me
borxhe të larta 87 (Banka Botërore dhe FMN-ja
aktualisht janë duke diskutuar në mënyrë aktive me
qeverinë e Kirgistanit). Për mundësinë e hyrjes në
Iniciativën për vendet me borxhe të larta. Sikurse
Afrika, edhe Azia qendrore mund të përfi tojë
shumë përmes nismave globale për të pasur
qasje më të madhe në barëra dhe në informata e
teknologji moderne. Zvogëlimet në subvencionet
për produktet bujqësore në vendet e Organizatës
për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik tani
po negociohen në kuadër të kornizës të raundit
të OBT-të në Dohë, e cila mund të ofrojë kushte
për lulëzimin e tregtisë për eksportuesit e grurit,
pambukut dhe të produkteve të tjera bujqësore
nga shtetet e Azisë qendrore.
Argumentet që Azia qendrore të ketë më
shumë përkujdesje dhe resurse nga bashkësia
ndërkombëtare janë shumë të forta. Por,
përgjegjësia për përmirësimin e gjasave zhvillimore
të Azisë qendrore në masë të madhe varet nga vet
shtetet e Azisë qendrore, posaçërisht në aspektin e
vështirësive të tyre në avancimin e bashkëpunimit
ndërqeveritar. Vendet e Azisë qendrore e
praktikojnë politikën e tregtisë së varfërimit të
shtetit fqinjë dhe aplikojnë politikë kundër njëritjetrit;
shumë marrëveshje ndërshtetërore për
menaxhimin e resurseve ujore të Azisë qendrore
nuk zbatohen, ndërsa dinamika e jobarabartë e
reformave ekonomike në vendet e ndryshme i
ndikojnë që investorët e huajë ta mos e shikojnë
Azinë qendrore si një treg të integruar dhe më
tërheqës. Ndihmesa më e madhe e bashkësisë
ndërkombëtare duhet të shoqërohet me një
dëshirë më të madhe të vendeve të Azisë qendrore
për t’i ndihmuar vetëvetës.