Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

64 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM Varfërimi absolut në ndonjë formë ndikon në segmente të gjëra të shoqërisë Pa marrë parasysh përshtatjen e OZHM2 për ti përmbushur objektivet kombëtare, asnjë vend i Azisë Qendrore tani për tani nuk është në rrugë të mirë për të përmbushur synimet Pabarazia gjinore është brengë e madhe në Azinë Qendrore, që e manifeston vetveten në arsimim, tregje të fuqisë punëtore dhe gjetiu katastrofës nukleare i Çernobilit pushton kufi rin Ukraine-Bjellorus, dhe simbolizon trashëgiminë e keqmenaxhmentit mjedisor sovjetik. Raportet e OZHM-ve nga këto vende adresojnë këto çështje në një sërë mënyrash. Ato kërkojnë për rritje të sipërfaqeve të pyllëzuara. Për shembull, raporti i Moldavisë propozon një zgjerim prej 28 për qind ndërmjet viteve 1997 dhe 2015. Raportet kërkojnë rritje të përshpejtuar në madhësinë e hapësirave kombëtare të mbrojtura - për 150 për qind në Ukrainë dhe 60 për qind në Moldavi. Raportet gjithashtu kërkojnë zbritjen në lëshime të karbon-dioksidit: raporti i Bellorusisë parashikon një zbritje prej 11 për qind ndërmjet viteve 1990 dhe 2010. Qasja në ujë të pastër dhe objekte sanitare për shumë komunitete (posaçërisht në rajonet rurale) mbetet brengë në këto vende, posaçërisht në Kaukaz dhe Moldavi. Raportet e Gjeorgjisë dhe të Moldavisë kërkojnë zbritje prej 50 për qind të numrit të njerëzve që nuk kanë qasje në ujë të pastër për pijë apo objekte të përmirësuara sanitare gjer në vitin 2015. Raporti ukrainas përqendrohet në të siguruarit që kualiteti i ujit tërësisht të përmbushë standardet kombëtare, posaçërisht në rajonet rurale. Duke ju përmbajtur praktikave globale, brengat mbi ndikimin e përmirësimeve të rëndësishme në jetërat e banorëve të lagjeve të varfra gjithashtu paraqiten në këto vende për shkak të numrit të madh të refugjatëve dhe personave të zhvendosur të, cilët kanë mungesë të strehimit të sigurt si dhe të të drejtave të tjera bazë të pronësisë. Raporti Bellorus gjithashtu kërkon një ngritje prej 60 për qind në hapësirë banuese në dispozicion për popullatën e përgjithshme (mbi nivelet e vitit 1990). Siç është sugjeruar nga rangimet e Indeksit të qëndrueshmërisë mjedisore (tabela 2.2 dhe Figura 2.9), shumica e këtyre vendeve janë duke bërë përparime drejt objektivave mjedisore dhe të ndërlidhura të përcaktuara në raportet e tyre kombëtare të OZHM-ve. Përparimi duket më i madh për Federatën Ruse, Ukrainën dhe Bellorusinë që janë më të pasura. Në anën tjetër, shumë nga sfi dat e paraqitura nga kthimi i Çernobilit nga një simbol vetëvrasjeje ekologjike të epokës Sovjetike në mundësi lokale zhvillimore për komunitetet që janë më së tepërmi të prekura nga tragjedia e vitit 1986 mbesin të pazgjidhura. Kjo është bërë posaçërisht e ndjeshme në prill të vitit 2006, kur bota ka shënuar njëzet vjetorin e tragjedisë. Në Kaukaz perspektiva për qëndrueshmëri mjedisore është e ndërlidhur me sigurimin që prodhimi i zgjeruar i energjisë elektrike i rajonit si dhe profi let e transportit nuk krijojnë derdhje të naftës apo mbeturinave të tjera të cilat kërcënojnë resurset e mjaftueshme të biodiverzitetit dhe potencialit për ekoturizëm. Autoritete komunale në kryeqytete në Kaukaz mund të kenë nevojë që të ndërmarrin hapa shtesë për tu siguruar që shërbimet e ujit, objekteve sanitare si dhe shërbimeve të tjera bazë publike dhe komunale të vihen në dispozicion të numrit të madh të emigrantëve të cilët janë duke arritur nga rajonet rurale. 56 Objektivi 8: Zhvillimi i partneritetit global për zhvillim Federata Ruse tani është duke u rëmëkëmbur si vend donator, i cili kontribuon shuma të konsiderueshme të Ndihmës zyrtare zhvillimore dhe ndihmës teknike për ekonomitë në zhvillim dhe të tjerat në tranzicion. Si anëtare e kreditorëve sovrane e Klubit të Parisit që nga viti 1997, 57 Federata Ruse ka pasur (sipas kalkulimeve vetanake) rreth 300 miliardë $ në pretendime ndaj vendeve më të varfra të Afrikës dhe Azisë kur është shfaqur si kreditor/trashëgimtar i Bashkimit Sovjetik (shiko tabelën 3.3). Moska për këtë arsye është në pozitë të mirë për të luajtur rol të rëndësishëm në falje të borxheve dhe iniciativave të tjera multilaterale, qoftë globalisht apo më afër shtëpisë – dhe pritet që të shfrytëzoj presidencën e vet në vitin 2006 të G8 për këtë qëllim. Që nga fi llimi i viteve të 1990-ta, Federata Ruse ka falur rreth 52 miliardë $ në pretendime në këto vende (shiko tabelën 3.4), përveç shkëmbimeve të borxhit me ekuitete si dhe formave të tjera të aktivitetit kreditor përballë vendeve të BSHP-së dhe atyre në zhvillim. Në samitin e vitit 2005 të grupit G8 në Gleneagël, Moska ka premtuar që të Tabela 3.3 Pretendimet fi nanciare të Federatës Ruse në vendet në zhvillim (fundi i vitit 1993) Pretendimet fi nanciare të Federatës Ruse (miliardë $) – Vendet e mbuluara nga sistemi i raportimit të debitorëve 114 – Azia 60 – Europa 9 – Afrika veriore / Lindja e afërt 27 – Nënsahara 15 – Amerika Latine 3 – Të tjera 59 Totali 173 Burimi: FMN 1995..
shlyej 2.2 miliardë shtesë të pretendimeve ndaj vendeve Afrikane. Që nga viti 2000, Federata Ruse ka ngritur përkrahjen e FMN-së, Bankës Botërore, si dhe programeve të tjera multilaterale të synuara drejt përkrahjes së vendeve me të ardhura të ulëta në Afrikë dhe gjetiu. Brenda BSHP-së, Moska ka synuar Armeninë dhe Taxhikistanin si pranues prioritar të ndihmës zhvillimore. Rusia nuk është vendi i vetëm i BSHP-së i cili vepron si donatorë, sidoqoftë: Armenia dhe Azerbajxhani të dyja kanë ofruar ndihmë fi nanciare për vendet e Afrikës dhe Azisë Jugore të cilat janë prekur nga cunami i dhjetorit të vitit 2005. Pa marrë parasysh nivelet relativisht të ulëta të të ardhurave, Federata Ruse dhe së paku disa nga vendet e BSHP-së Perëndimore dhe të Kaukazit mund të kërkojnë ngritje të rolit si donatorë në të ardhmen – posaçërisht nëse rritja e fuqishme në BPV dhe të ardhura buxhetore vazhdon. Se si mund të harmonizohet kjo me shumë nevoja urgjente fi nanciare brenda këtyre vendeve mbetet për tu parë. Angazhimet e ngritura në iniciativën e Kombeve të Bashkuara mbi Bashkëpunimin Teknik me Vendet në Zhvillim mund të jetë e dobishme në këtë aspekt. Pa marrë parasysh këtë, raportet kombëtare të OZHM-ve për këto vende i qasen OZHM8 si pranues më parë se sa si donatorë të ndihmës zhvillimore. Raportet e Azerbejxhanit dhe të Moldavisë prioretizojnë përpjekjet për të zbritur papunësinë e të rinjve. Raporti i Moldavisë liston qasjen në rritje në ilaçe esenciale si synim i OZHM8. Një sërë i këtyre raporteve theksojnë telekomunikimet si çështje të OZHM8, posaçërisht në aspekt të dallimeve në zhvillime teknologjike ndërmjet rajoneve urbane dhe rurale. Azia Qendrore Azia Qendrore (këtu e kuptuar si Kazakistani, Kirgistani, Taxhikistani, Turkmenistani dhe Uzbekistani) përmban ato vende të BSHP-së në të cilat OZHM-të në formën e tyre globale janë më relevante. Krahasuar me vendet e tjera të studiuara në këtë raport, shumica e vendeve të Azisë Qendrore kanë profi le demografi ke zhvillimore të vendit, që përbëhen nga popullata të reja, të cilat janë duke u rritur në mënyrë të përshpejtuar.1 Disa nga këto vende (Kirgistani, Taxhikistani, Uzbekistani) dërgojnë një numër domethënës të punonjësve emigrantë (kryesisht të meshkujve të rinj) jashtë vendit (shpesh në Federatën Ruse) për të punuar. Të ardhurat e dërguara ofrojnë përkrahje shumë të rëndësishme për buxhetet e amvisërive si dhe bilancin e pagesave në Taxhikistan, si shembull. Siç shfaqet në tabelën 2.13, BPV-të e raportuara për kokë banore nga Taxhikistani, Kirgistani dhe Uzbekistani, janë në një nivel me shumë vendet Afrikane. Edhe pse vlerat e Indeksit mbi zhvillimin njerëzor të Azisë Qendrore janë ndjeshëm më të mëdha sesa ato të shumë vendeve të tjera në zhvillim, duke ju falënderuar sistemeve më të mira shëndetësore dhe arsimore, së paku disa nga këto përparësi duket se janë duke u dobësuar me kalimin e kohës. Vështirësitë në zhvillimin e mekanizmave të efektshëm të bashkëpunimit ndërqeveritar kanë kontribuar më tej drejt sfi dave zhvillimore të këtyre vendeve, siç edhe kontribuon sigurimi që benefi tet e resurseve natyrore të Azisë Qendrore ndahen në mënyrë të barabartë. Fatmirësisht, ringjallja ekonomike e cila ka ndodhur në fund të viteve të 1990-ta duket se është duke zbritur varfërinë në Azinë Qendrore. Të dhënat e fundit të Bankës Botërore tregojnë që Taxhikistani – vendi më i varfër i rajonit, në aspekt të BPV-së për kokë banori – ka zbritur përqindjen e atyre të cilët jetojnë me më pak se 2.15 $ në ditë sipas Paritetit të Fuqisë Blerëse nga 91 për qind në 74 për qind gjatë viteve 1999 - 2003. 62 Për qindja e popullatës së klasifi kuar që jeton nën minimumin e ekzistencës në Kazakistan ka zbritur nga 39 në 24 për qind përgjatë viteve 1999 - 2002, 63 si dhe ka zbritur edhe mëtej që nga atëherë (në 16.1 për qind në vitin 2004). Disa lajme të mira gjithashtu janë paraqitur në të dhënat relative mbi varfërinë. Tabela 3.4 Falja e borxheve nga Federata Ruse për debitorët me të ardhura të ulëta Vendi Borxhet e huaja ndaj Federatës Ruse Borxhi i huaj i falur nga Federata Ruse (miliardë $) Përqindja e borxhit të huaj të falur (%) Vitet e marrëveshjeve të ristrukturimit të borxhit Siria 13.4 9.8 73 2005 Mongolia 11.4 11.1 97 2003 Vietnami 11.3 9.5 84 2001 Iraku 10.5 9.5 90 2004 Angola 5.0 3.5 70 1996 Nikaragua 3.1 6.0 194 1992, 1996, 2004 Mozambiku 2.5 2.3 92 1997, 2002 Laosi 1.1 0.7 64 2003 Zambia 0.8 0.6 75 2001 Total Burimi: UNDP Rusi, 2005. 59.1 53.0 90 Agjendat kombëtare e OZHM-ve Edhe të dhënat zyrtare mbi vdekshmërinë e foshnjave dhe fëmijëve nga Azia Qendrore ofrojnë shkak për brengosje Shumica e vendeve të Azisë Qendrore kanë raportuar përmirësime domethënëse në trende të vdekshmërisë së nënave pas vitit 1990 65
Page 1 and 2:
Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3:
Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7:
VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9:
VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11:
X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14:
Përmbledhje
Page 15:
në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19:
6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22:
2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24:
Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26: Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28: tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30: shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31 and 32: së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 33 and 34: Table 2.2 Dallimet regjionale në q
Page 35 and 36: Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38: kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40: (Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42: shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44: Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46: Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47 and 48: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 49 and 50: prej vetëm 40 për qind të mesata
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61 and 62: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 63 and 64: urale, në mënyrë që të përmir
Page 65 and 66: vetëm 77 për qind të fëmijëve
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71 and 72: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 73 and 74: larta të varfërisë rurale janë
Page 75: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83 and 84: 4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 85 and 86: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 101 and 102: 5Përfundimet
Page 103 and 104: kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105: • identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109: 96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111: 98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113: 100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116: Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118: Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120: http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121: http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 124 and 125: 112 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 126 and 127:
114 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?