Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

60 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM Për qindjet relativisht të larta të aborteve të raportuara në këto vende sugjerojnë që qasja në kontraceptivë modern mbetet problematike Çrregullimet e qarkullimit të gjakut, të frymëmarrjes si dhe çrregullimet e tjera jo infektive (posaçërisht kanceri) e lëndimet në aksidente, janë kërcënimet kryesore shëndetësore ndaj mirëqenies njerëzore Sipas një parashikimi ‘optimist’, prej 4 gjer në 5.4 milionë njerëz në Federatën Ruse mund ta kenë virusin HIV/ AIDS deri në vitin 2020 sisteme ndërkombëtare të vlerësimit të cilësisë, dhe për tu siguruar që sistemet universitare të akreditimit janë në përputhje me standardet botërore. Avokimi rreth OZHM-ve mund të jetë në gjendje që të ngritë sasinë e resurseve të Ndihmës zyrtare zhvillimore, të cilat qarkullojnë në sektore arsimore, posaçërisht në Kaukaz dhe Moldavi. Këto resurse mund të mos paraqesin ndonjë ndryshim, sidoqoftë, nëse futen në struktura të pareformuara të cilat nuk janë në gjendje t’i përgatisin të rinjët (apo të ritrajnojnë prindërit e tyre) për të qenë konkurrentë në një botë e cila është duke shkuar drejt globalizimit. Objektivi 3: Nxitja e barazisë gjinore dhe fuqizimi i gruas Në disa aspekte, statusi i femrave në Federatën Ruse si dhe vendet e BSHP-së Perëndimore është i krahasueshëm në mënyrë të favorshme atë të meshkujve. Ka më shumë femra të regjistruara në institucione të larta arsimore se sa meshkuj në këto vende: për qindja e studentëve universitar femra ndaj meshkujve është rreth 1.11 (në Ukrainë) gjer 1.26 – 1.28 (në Federatën Ruse dhe Bellorusi). Femrat gjithashtu përbëjnë 50 – 56 për qind të fuqisë punëtore jo-bujqësore në Federatën Ruse, Ukrainë, Bellorusi dhe Moldavi. Gjithashtu është me rëndësi që BSHP-ja Perëndimore dhe Kaukazi është një nënrajon në Evropën Qendrore dhe Lindore / BSHP ku për qindja e femrave në fuqinë punëtore duket të jetë stabile. Epidemia e HIV/ AIDS e cila është duke u paraqitur në Rusi dhe Ukrainë (popullata e këtyre dy shteteve përbëjnë 85 për qind të popullatës së përgjithshme në këto shtete) është kryesisht sëmundje e meshkujve të rinj që janë shfrytëzues intravenozë të narkotikëve. Meshkujt e rinj në Federatën Ruse kanë dy herë më shumë gjasa sesa femrat që të vdesin nga tuberkulozi. Trendet e vdekshmërisë së meshkujve të raportuara në vendet e BSHP-së Perëndimore janë si të pazakonta ashtu edhe shqetësuese: femrat jetojnë më gjatë se meshkujt për 11 – 13 vite në Federatën Ruse, Ukrainë dhe Bjellorusi (krahasuar me 4 – 5 vite në Shtetet e Bashkuara dhe Japoni).3 Pabarazitë gjinore të cilat i disavantazhojnë femrat sidoqoftë paraqesin sfi da të vështira për shtetet e BSHP-së Perëndimore dhe të Kaukazit. Nivelet e larta të arsimimit të femrave nuk kthehen lehtë në lëvizje pozitive në karrierë dhe në ato të të ardhurave që do të ishin të krahasueshme me të meshkujve. Edhe pse femrat në vitin 2002 janë llogaritur për 64 për qind të të gjithë punonjësve profesionistë dhe teknik në Gjeorgji, Federatë Ruse dhe Ukrainë, ato kanë mbajtur vetëm 37 – 38 për qind të pozitave më të larta në Federatën Ruse dhe Ukrainë, dhe vetëm 28 për qind në Gjeorgji. Të ardhurat e femrave e shprehur në për qindje të të ardhurave të meshkujve vlerësohen që janë nga dy të tretat në Armeni dhe Federatë Ruse gjer në vetëm 40 për qind në Gjeorgji. Kuvendet e këtyre shteteve janë ndër institucionet me më së paku përfaqësim gjinor në rajon të Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së: femrat në vitin 2003 kanë përbërë rreth 5 për qind të parlamentarëve në Armeni dhe Ukrainë, 9 – 10 për qind në Gjeorgji, Federatë Ruse dhe Azerbajxhan. Raportet kombëtare të OZHM-ve shfaqin dallimet gjinore në qasje ndaj arsimimit fi llestar. Raporti i Azerbajxhanit zgjeron këtë për të përfshirë edhe arsimimin e lartë, ku synohet dallimi gjinor në shkollim përtej mbarimit të arsimimit detyrues. Raporti i Gjeorgjisë thekson që femrat janë të nënpërfaqësuara në të gjitha nivelet e sistemit arsimor, gjë që më së tepërmi është e qartë në universitete. Raportet kombëtare për Armeninë, Gjeorgjinë dhe Moldavinë gjithashtu përqendrohen në përfaqësimin e femrave në kuvend. Raportet e Bellorusisë dhe Gjeorgjisë paraqesin shqetësime lidhur me përqindjen e pozitave të zëna nga femrat në legjislacionin lokal; Raportet nga Armenia, Bellorusia dhe Gjeorgjia gjithashtu përqendrohen në përqindjen e tyre të pozitave të larta në organet kombëtare ekzekutive. Raporti i Ukrainës kërkon përgjysmimin e dallimit të pagave mesatare ndërmjet meshkujve dhe femrave nga vitet 1990 - 2015, përderisa raportet e Armenisë dhe Bellorusisë përqendrohen në zbritjen e numrit të të femrave të papunësuara (të cilat në Bellorusi përbëjnë dy të tretat e numrit të gjithmbarshëm), posaçërisht në mesin e atyre të cilat vuajnë nga papunësia afatgjate. Raporti gjeorgjian kërkon nxitjen e pjesëmarrjes së fuqisë punëtore të femrave përmes ngritjes së ndihmës sociale si dhe zhvillimit të institucioneve publike parashkollore. Brengat e tilla janë shumë të përshtatshme dhe duhet të adresohen. Sidoqoftë, në Kaukaz dhe Moldavi, nuk është e qartë se si zgjidhjet e propozuara mund të harmonizohen me kufi zimet ekzistuese fi skale, si dhe nivelin e lartë të migrimit jashtë vendit të të dyja gjinive (por posaçërisht të meshkujve), i cili bëhet përmes formave ligjore dhe atyre joligjore. Mëtej, ekzistojnë rreziqe të cilat paraqiten nga pavëmendja relative ndaj shkaqeve dhe pasojave të trendeve të pafavorshme demografi ke të cilat prekin meshkujt në këto vende, posaçërisht në shtetet e Federatës Ruse dhe të BSHP-së Perëndimore. Në Kaukaz, migrimi i madh i meshkujve (në kërkim të punësimit fi timprurës në Rusi dhe vende të Organizatës për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik) është duke zgjeruar mosbalancimet në mes të gjinive, posaçërisht në vendet rurale. Këto mosbalancime nuk janë shkëputje për femra: disa analizues kanë argumentuar që mungesa e meshkujve në pjesët rurale të Kaukazit është duke shpie në kthimin e martesave poligamike për femrat të cilat ndihen që duhet të jenë të martuara për shkaqe të sigurisë sociale dhe ekonomike. Në Federatën Ruse dhe vendet e BSHP-së Perëndimore, nivelet relativisht të
larta të varfërisë rurale janë duke shtyrë meshkujt e rinj dhe femrat në qytete që të kërkojnë kushte më të mira ekonomike, përmes kësaj bëhet zhveshja e vendeve rurale nga të rinjët. Pasi që femrat në këto vende mesatarisht jetojnë 11 – 13 vite më gjatë se meshkujt (shiko tabelën 3.1) rajonet rurale në këto vende janë duke pësuar ngritje të numrit të femrave pensioniste. Implikimet e këtyre trendeve gjinore për zhvillim rural dhe lehtësim të varfërisë ende nuk janë kuptuar tërësisht. Objektivi 4: Zbritja e vdekshmërisë së fëmijëve Vdekshmëria e fëmijëve paraqet problem të vazhdueshëm në Kaukaz, dhe në një masë më të ulët në Federatën Ruse dhe shtetet e BSHP-së. Ofrimi i pamjaftueshëm i përkujdesjes shëndetësore të kualifi kuar në periudhën e paralindjes dhe gjatë lindjes është faktor kyç, posaçërisht në rajonet rurale. Anketat shfaqin që gjer në 55 për qind të femrave shtatzëna në Azerbajxhan, 46 për qind në Armeni dhe 37 për qind në Gjeorgji nuk pranojnë përkujdesje para lindjes dhe pas tremujorit të parë të shtatzënisë. Shumë lindje ende ndodhin jashtë objekteve shëndetësore: të dhënat në dispozicion tregojnë që një nga tetë fëmijët janë të lindur në kushte të tilla në Armeni dhe Gjeorgji. Në Azerbajxhan, shifra është një nga katër fëmijë. 46 Raportet kombëtare të OZHM-ve adresojnë arsyet e këtyre statistikave fatkeqe. Raporti i Armenisë kërkon që gjer në vitin 2015 të zbres normën e vdekjeve të vitit 1990 për fëmijët nën moshën pesëvjeçare për dy të tretat, dhe të foshnjave - përgjysmë. Raporti i Bellorusisë kërkon përgjysmimin e normës së vdekshmërisë së fëmijëve nën moshën pesëvjeçare. Raportet kombëtare për Azerbajxhanin, Gjeorgjinë dhe Moldavinë gjithashtu kërkojnë zbritje për dy të tretat të vdekshmërisë së foshnjave dhe fëmijëve gjatë kësaj periudhe. Fatmirësisht, shifrat mbi vdekshmërinë e fëmijëve dhe foshnjave në përgjithësi janë shumë më të ulëta në Federatën Ruse dhe vendet e BSHP-së Perëndimore. Raporti i Ukrainës sidoqoftë, kërkon zbritjen e këtyre normave gjer në 28 për qind. 47 Raportet nga Azerbajxhani dhe Moldavia përqendrohen në imunizimin si prioritet kyç, duke kërkuar imunizim gjithëpërfshirës nga fruthi para ditëlindjes së parë të fëmijës gjer në vitin 2015. Raporti i Bjellorusisë përqendrohet në luftimin e defekteve të lindjes si dhe paaftësive fëmijërore si dhe pasojat e tyre. Është duke u bërë përparim drejt përmbushjes së këtyre qëllimeve, posaçërisht në Armeni dhe shtete të BSHP-së Perëndimore. Sidoqoftë, normat Tabela 3.2 Lëshimet e karbon-dioksidit në vendet e EQL / BShP-së Vendi Ton lëshime është karbon dioksidit për milion $ të BPV-së Dallimi nga mesatarja globale (%) Ukraina 2,147 +428 Azerbajxhani 1,846 +353 Moldavia 1,159 +185 Federata ruse 914 +125 Bellarusia 851 +109 Armenia 508 +25 Gjeorgjia 471 +16 Burimi: WEF et al., 2005. e vdekshmërisë për foshnjat dhe fëmijët e rinj në këto vende mbesin të larta. Objektivi 5: Përmirësimi i shëndetësisë së nënave Raportet kombëtare të Armenisë dhe Bellorusisë kanë njohur rëndësinë e qëllimeve globale mbi zbritjen e vdekshmërisë së femrave gjatë lindjes (në Armeni - për tri të katërtat që nga viti 1990 gjer në vitin 2015 dhe në Bjellorusi- në 12 raste për 100,000 lindje deri në vitin 2015). Raporti i Ukrainës përqendrohet jo vetëm në zbritjen e vdekjeve të cilat janë si rezultat i lindjes së fëmijëve por gjithashtu në ato të cilat ndodhin në periudhën pas lindjes. Raportet e Moldavisë dhe të Gjeorgjisë kërkojnë që të sigurohet që të gjatë të gjitha lindjeve të fëmijëve të ketë punonjës profesionistë mjekësor. Kurse raporti për Moldavi liston këtë objektiv që është arritur që në vitet e 1990-ta, këto shifra janë listuar në 96 dhe 89 për qind në raportet e Gjeorgjisë dhe të Azerbajxhanit përkatësisht. Normat relativisht të larta të aborteve të raportuara në këto vende sugjerojnë që qasja në mjete kontraceptive moderne mbetet problematike. Sipas të dhënave kombëtare, femra mesatare i nënshtrohet 2.6 aborteve në Armeni, 3.0 aborteve në Azerbejxhan, dhe 3.7 aborteve në Gjeorgji. Sipas një burimi, gjer në 60 për qind të të gjitha shtatëzanive në këto vende bëhen padashur, pasi që vetëm 12 gjer në 22 për qind të femrave të martuara shfrytëzojnë metodat moderne kontraceptive. 48 Gjithashtu, përderisa 1 nga 12 femra i janë nënshtruar abortit çdo vit në Ukrainë në fi llim të viteve të 1990-ta, raporti kombëtar kërkon zbritjen e kësaj dukurie për 70 për qind gjer në vitin 2015. Objektivi 6: Luftimi i HIV/ AIDS, tuberkulozit dhe sëmundjeve të tjera Si në shumicën e vendeve të tjera të Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së, sëmundjet Agjendat kombëtare e OZHM-ve Malaria paraqet kërcënim të rëndësishëm ndaj shëndetësisë publike për rajonet në një sërë të këtyre vendeve, posaçërisht në Kaukaz Cilësia e mjedisit në shumicën e këtyre vendeve është e barabartë apo vetëm pak më i mirë sesa mesataret globale 61
Page 1 and 2:
Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3:
Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7:
VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9:
VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11:
X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14:
Përmbledhje
Page 15:
në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19:
6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22: 2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24: Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26: Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28: tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30: shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31 and 32: së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 33 and 34: Table 2.2 Dallimet regjionale në q
Page 35 and 36: Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38: kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40: (Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42: shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44: Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46: Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47 and 48: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 49 and 50: prej vetëm 40 për qind të mesata
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61 and 62: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 63 and 64: urale, në mënyrë që të përmir
Page 65 and 66: vetëm 77 për qind të fëmijëve
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 75 and 76: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 77 and 78: shlyej 2.2 miliardë shtesë të pr
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83 and 84: 4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 85 and 86: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 101 and 102: 5Përfundimet
Page 103 and 104: kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105: • identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109: 96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111: 98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113: 100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116: Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118: Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120: http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121: http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 124 and 125:
112 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?