Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

52 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM Dallimet në qasje të arsimimit janë posaçërisht të dukshme në raste të banorëve rural, femrave dhe romëve. Normat e pjesëmarrjes në fuqi punëtore për femra janë relativisht të larta, dhe normat e papunësisë gjithashtu tejkalojnë ato të meshkujve, të cilat tanimë janë larta kjo shifër për Shqipërinë është regjistruar në 25 për qind në vitin 2002. Hapësira të deprivuara gjenden anembanë Evropës Juglindore, duke prekur familje të mëdha (në Bullgari, Kosovë, Rumani), romët (në Bullgari, Maqedoni dhe Serbi e Mal të Zi), Turqit etnikë (në Bullgari) si dhe refugjatët dhe personat e zhvendosur (Serbi dhe Mal të zi si dhe Bosnje dhe Hercegovinë). Varfëria është shumë më e shpeshtë në rajonet rurale sesa ato urbane të Evropës Juglindore: normat e varfërisë rurale janë dyfi sh mbi ato të normave urbane në Rumani, katër herë më të larta në Bullgari, dhe 2.5 herë më të larta në Shqipëri (ku rreth 80 për qind të banorëve rural janë të varfër). Një model i ngjashëm vazhdon në Serbi, ku pa marrë parasysh zbritjet e fundit të rajoneve urbane, normat e varfërisë në vende rurale mbesin të larta. Theksi i BE-së në përfshirje sociale, si dhe nivelet relativisht të larta të të ardhurave të vendeve të Evropës Juglindore, kanë shpie autorët e shumë raporteve të OZHM-ve të këtyre vendeve që të ridefi nojnë OZHM1 në aspekt të varfërisë relative.2 Rreth për qind të popullatës Rumane ka qenë nën linjën e reviduar të varfërisë (të caktuar sipas shpenzimeve të konsumit) në vitin 2002; qeveria është zotuar që të zvogëloj përgjysmë përmasat e këtij grupi gjer në vitin 2009. Një masë tjetër e varfërisë relative është zbatuar në Maqedoni, ku qeveria ka pranuar propozimet për të zbritur përgjysmë numrin e atyre shpenzimet e konsumit të të cilëve janë nën 70 për qind të vlerës mesatare kombëtare (kalkuluar sipas bazës së vitit 2002). Dallimi i varfërisë duhet gjithashtu që të zvogëlohet më tepër se përgjysmë. Raporti i Bosnjës dhe Hercegovinës kërkon zbritjen e koefi cientit Gini për pabarazi në të ardhura nga 0.26 në 0.20 ndërmjet viteve 2000 dhe 2015. Me një Gini koefi cient prej 0.43, Shqipëria shfaq një ndër nivelet më të larta të pabarazisë në të ardhura në nënrajon. Ngjashëm, raporti kombëtar i OZHM-ve i Malit të Zi kërkon një ngritje prej 50 për qind të pjesës së konsumit kombëtar të gëzuar nga një e pesta më e varfër e popullatës ndërmjet viteve 1990 dhe 2015 (nga 10 deri në 15 për qind).2 Që nga viti 1998 më pak se 5 për qind të popullatës së Kroacisë ka rënë nën kufi rin më gjithëpërfshirës global prej 4.30 $ sipas Paritetit të Fuqisë Blerëse të shprehur në dollarë amerikanë, raporti kombëtar ka propozuar miratimin e një linje relative të varfërisë, sipas së cilës më tepër se një e gjashta e popullatës është klasifi kuar si e varfër.2 Raporti kombëtar i Kroacisë kërkon përgjysmimin e kësaj shifre gjer në vitin 2015. Siç është rasti në shumë vende të Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së, varfëria në Evropën Juglindore është e ndërlidhur për së afërmi me papunësinë, normat e raportuara për të cilën dallojnë nga 6 për qind në Rumani tek rreth 50 për qind në Kosovë. Edhe në vendet me norma relativisht të ulëta të papunësisë, tregjet dobët të rregulluara të fuqisë punëtore shpesh shtyjnë punësimin në sektorin joformal (I cili mendohet se mbulon 33 për qind të atyre të punësuar në Bosnje dhe Hercegovinë). Punonjësit e rinj shpesh duket të jenë në mesin e atyre të cilët janë vërtet të papunësuar: gjysma e të rinjve në Maqedoni janë raportuar që janë të papunë. Objektivi 2: Arritja e arsimimit gjithë për fshirës fi llor në Evropën Juglindore Vendet e Evropës Juglindore në përgjithësi kanë qenë në gjende që të mirëmbajnë, dhe në disa raste zgjerojnë, fushëveprimin e arsimimit fi llestar. Normat e shkollimit në këto vende gjithashtu janë mbi ato të vendeve me nivele të krahasueshme të zhvillimit njerëzor. Disa vende tanimë kanë qenë të suksesshme që të kthehen në normat e regjistrimit në arsimim të mesëm të cilat kanë ekzistuar para tranzicionit (mbi 68 për qind në Bullgari). Arritja e këtij qëllimi duhet kë jetë e mundshme për vendet e tjera në nën-rajon, pasi që shumica kanë zgjeruar arsimimin e detyrueshëm në nëntë vite dhe më tepër. Përparimi në mbajtjen e rinisë më gjatë në sistemin shkollor gjithashtu është inkurajues, pasi që për qindjet e braktisjes së shkollimit mbeten minimale në disa vende (p.sh. Bosnje dhe Hercegovinë, Kroaci, Rumani). Ekziston hapësirë për zbritje të mëtejme të normave të braktisjes së shkollimit, posaçërisht në vendet rurale. OZHM2 duhet të jetë më së tepërmi relevant për ato pjesë të Evropës Juglindore ku qasja në arsimim kualitativ është e kufi zuar nga infrastruktura ose fi nancimi joadekuat, apo edhe nga përjashtimi social. Zbritjet e normave të regjistrimit nga nivelet prej afër 100 për qind në vitin 1990 në 90 për qind në Shqipëri dhe 84 për qind në Maqedoni përgjatë viteve 2000 – 2002 janë arsye për brengosje. Problemet e tjera përfshijnë madhësitë e mëdha të klasave urbane (p.sh. 45 – 50 studentë për klasë në qytetet shqiptare) , stafi arsimor dobët i trajnuar, ndërtesa shkollore të vjetruara, dhe posaçërisht presione të mëdha fi nancimi për shkollat rurale. Shkollat boshnjake paraqesin posaçërisht rast të vështirë: edhe pse ndërtesat shkollore janë rindërtuar që nga mesi i viteve të 1990-ta përmes ndihmës ndërkombëtare, ekziston furnizim i pamjaftueshëm i pajisjeve. Pothuaj 60 për qind nuk kanë asnjë lloj librarie, si dhe shumica nuk kanë qasje në internet. Dallimet në qasje në arsimim janë posaçërisht të dukshme në rastin e banorëve rural, femrave dhe Romëve. Përderisa 87 për qind të fëmijëve urban në Shqipëri mbarojnë klasën e pestë,
vetëm 77 për qind të fëmijëve rural e arrijnë një gjë të tillë. Norma e mbarimit të shkollimit fi llestar në rajonet rurale në Bullgari është 17 për qind më e ulët se sa në rajonet urbane. Analfabetizmi është mjaft më i lartë në fshatrat e Kosovës krahasuar me rajonet urbane, duke u ngritur në 14 për qind në mesin e femrave. Rreth 35 për qind të romëve në Rumani pranojnë që kanë vështirësi serioze me lexim, përderisa 85 për qind të romëve në tri komunitete të Kosovës janë raportuar që janë analfabet. Një pjesë e problemit shtrihet në për qindjet më të larta të braktisjes së shkollimit për fëmijët romë: 42 për qind të amvisërive Rome në Bullgari kanë fëmijë të cilët nuk kanë përfunduar arsimimin fi llestar. Mbi 35 për qind të popullatës Rome në Rumani mbi moshën 10 vjeçare mund të kenë vështirësi serioze me lexim.2 Sipas raportit të Serbisë, vetëm 20 për qind të fëmijëve Romë vijojnë shkollimin fi llestar, dhe 13 për qind vijojnë shkollimin e mesëm. Objektivi 3: Nxitja e barazisë gjinore dhe fuqizimi i femrave në Evropën Juglindore Gjendja e çështjeve gjinore në Evropën Juglindore është i shumëllojshme. Edhe pse për qindjet e pjesëmarrjes së femrave në fuqinë punëtore janë relativisht të larta, për qindjet e papunësisë së femrave tejkalojnë ato të meshkujve, të cilat tanimë janë mjaft të larta (tabela 3.1). Si edhe në shtetet e reja anëtare të BE-së, femrat në shumicën e vendeve të Evropës Figura 3.1 Për qindjet e pjesëmarrjes së fuqisë punëtore në vende të zgjedhura, 2004 (në përqindje)) 80 60 40 20 0 Burimi: UNECE prill 2005. Juglindore kanë për qindje të larta të mbarimit të shkollimit fi llor dhe të mesëm. Ato gjithashtu tejkalojnë numrin e meshkujve të regjistruar në shkollim të lartë. Në vitin 1995, shifrat e vajzave dhe djemve të regjistruar në shkolla të mesme në Shqipëri kanë qenë përafërsisht të barabarta, ku vajzat kanë tejkaluar numrin e djemve të regjistruar në shkolla fi llestare universitete. Më tepër femra se sa meshkuj janë duke studiuar në universitete edhe në Maqedoni. Kjo nuk do të thotë që femrat kanë më tepër të ardhura, sidoqoftë, shifrat e femrave në pozitat më të larta politike ose menaxheriale mbesin të ulëta. Tranzicioni ka pasur ndikim domethënës dhe jo gjithmonë pozitiv mbi punësimin e femrave dhe pjesëmarrjen e tyre në tregun e fuqisë punëtore në Evropën Juglindore. Ndërmjet viteve 1990 dhe 2000, norma e pjesëmarrjes në fuqi punëtore për femrat ka rënë nga 67 në 44 për qind në Shqipëri. Këto çështje të tregut të fuqisë punëtore janë të përcjella në disa raste nga brenga mbi dhunën ndaj femrave, si dhe mohimin e zgjedhjeve jetësore të ndërlidhura me rolet tradicionale të gjinive. Raportet kombëtare të Serbisë dhe Maqedonisë shfaqin nënpërfaqësim të femrave nga disa grupe etnike (posaçërisht rome) në arsimim të mesëm dhe më të lartë. Disa të dhëna shfaqin që femrat rome ka tetë herë më shumë gjasa të jenë analfabete se sa anëtarët e komuniteteve të tjera në Maqedoni, si dhe për qindjet e analfabetizmit tek femrat e minoritetit turk janë tri herë më të larta se sa për qindja e përgjithshme e Maqedonisë. Shqipëria Kroacia Maqedonia Serbia edhe Mali i Zi Suedia Agjendat kombëtare e OZHM-ve OZHM4 mban rëndësinë e vet për vendet e Evropës Juglindore, pasi që normat e tyre të vdekshmërisë së foshnjave dhe fëmijëve mbesin mbi nivelet e vendeve që janë anëtare të reja të BE-së Brengat mbi tuberkulozin janë të dukshme në raportet kombëtare të OZHM-ve nga vendet e EJL-së 53
Page 1 and 2:
Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3:
Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7:
VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9:
VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11:
X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14: Përmbledhje
Page 15: në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19: 6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22: 2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24: Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26: Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28: tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30: shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31 and 32: së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 33 and 34: Table 2.2 Dallimet regjionale në q
Page 35 and 36: Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38: kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40: (Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42: shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44: Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46: Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47 and 48: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 49 and 50: prej vetëm 40 për qind të mesata
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61 and 62: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 63: urale, në mënyrë që të përmir
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71 and 72: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 73 and 74: larta të varfërisë rurale janë
Page 75 and 76: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 77 and 78: shlyej 2.2 miliardë shtesë të pr
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83 and 84: 4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 85 and 86: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 101 and 102: 5Përfundimet
Page 103 and 104: kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105: • identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109: 96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111: 98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113: 100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116:
Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118:
Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120:
http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121:
http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 124 and 125:
112 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?