Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

50 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM Estonia dhe Letonia kanë shënuar përhapje të HIV-it tek të rriturit ndërmjet 0.5 dhe 1 për qind, gjë që paraqet ndër për qindjet më të larta për vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së Problemet shëndetësore shpesh janë të koncentruara në grupet e tilla të ndjeshme siç janë romët, të papunësuarit në aspektin afatgjatë, si dhe banorët e rajoneve rurale. Si donatorë me ekspertizë në fushën e tranzicionit, shtetet e reja postkomuniste anëtare të BE-së janë në pozitë të mirë për të ndihmuar vendet fqinje në Ballkan dhe BSHP si dhe në vendet e tjera në zhvillim mjaft shumë nën mesataret e BE-së. Në anën tjetër, këto norma në përgjithësi mbesin mbi mesataret e BE-së, dhe mund të jenë posaçërisht problematike për grupet e ndjeshme. Raportet e OZHM-ve kombëtare tregojnë që zvogëlimet e mëtejme të vdekshmërisë së foshnjave kërkojnë përmirësime në mesin e normave mjaft të larta që gjinden në nënrajone të posaçme apo në mesin e grupeve të ndjeshme. Raporti i Lituanisë përqendrohet në zvogëlimin e dallimeve ndërmjet vdekshmërisë rurale dhe urbane, e cila është zgjeruar në disa vitet e fundit. Në Sllovaki, përqendrimi është në vdekshmërinë në komunitetet rome rurale. Sipas të dhënave të një ankete të kryer nga UNDP/ Organizata Botërore e Punës, rreth gjysma e fëmijëve romë në Republikën Çeke, Sllovaki dhe Hungari rijnë pa ushqim së paku 1 – 2 ditë për çdo muaj. Për 5 – 10 për qind të fëmijëve romë çek dhe sllovak, mungesa e ushqimit duket të jetë kërcënim konstant. 18 Objektivi 5: Përmirësimi i shëndetit reporduktiv të nënave në shtetet e reja anëtare të BE-së Shtetet e reja anëtare të BE-së tanimë kanë fi lluar që të gëzojnë normat më të ulëta të vdekshmërisë gjatë lindjes në mesin e shteteve të Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së, duke ju falënderuar pothuaj qasjes së gjithmbarshme në përkujdesje shëndetësore të paralindjes, gjatë lindjes, dhe pas saj. 19 Polonia dhe Republika Çeke tanimë kanë zbritur përgjysmë normat e vdekshmërisë së nënave gjatë lindjes që kanë ekzistuar para tranzicionit. Përparimi i mëtejmë në Sllovaki, Hungari dhe ndoshta në Republikë Çeke mund të kërkojë përpjekje të posaçme në rajonet rurale dhe ndërmjet komuniteteve rome. Një sërë raportesh kombëtare kërkojnë në zbritje të aborteve dhe shtatzënave adoleshente si elemente të përmirësimit të shëndetësisë së nënave. Mungesa e formave të efektshme kontraceptive i ka lënë këto vende me norma relativisht të larta të aborteve në fi llim të tranzicionit. Përderisa disa shtete të reja anëtare kanë parë zbritjen e këtyre normave përgjysmë që nga viti 1990, ato ende përbëjnë dyfi shin e mesatareve të BE-së. Raportet kombëtare në Poloni dhe Slloveni kërkojnë zbritje të theksuara (75 për qind) në për qindje të shtatëzanive nga adoleshentet, si dhe theksojnë përparim domethënës në këtë fushë që nga viti 1990. Raportet nga Sllovakia dhe Sllovenia kërkojnë një përqendrim mbi femrat rome në rajonet lindore të këtyre vendeve, ku shtatzënitë nga adoleshentet duket të jenë mjaft të shpeshta. Dëshirat për të përmirësuar shëndetësinë e nënave në këto vende gjithashtu mund të pasqyrojnë brengat mbi për qindjet e natalitetit, të cilat kanë zbritur mjaft shumë nën nivelet e zëvendësimit si dhe të mesatareve e BE-së si dhe janë drejtues kyç i zvogëlimit të popullatës të raportuar në të gjitha shtetet e reja anëtare. Edhe pse këto zbritje kanë fi lluar para vitit 1990, pasiguria e ngritur njerëzore e kombinuar me tranzicionin, mund të ketë krijuar zhbindje të mëtejme për të pasur fëmijë. Objektivi 6: Luftimi i HIV/ AIDS, tuberkulozit si dhe sëmundjeve të tje ra në shtetet e reja anëtare të BE-së Edhe pse ky rajon është i prekur nga HIV/AIDS dhe tuberkulozi shumë më pak se sa Evropa Qendrore apo Evropa Qendrore dhe Lindore apo BSHP-ja, Estonia dhe Letonia shënojnë norma të shpërndarjes së HIV-it në mesin e të rriturve prej 0.5 dhe 1 për qind, të cilat janë nën më të lartat për vendet e Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-jsë. 20 Epidemia e HIV-it ka prekur në mënyrë joproporcionale grupet e tilla të rrezikuara siç janë meshkujt homoseksualë, punonjësit e seksit si dhe shfrytëzuesit intravenozë të narkotikëve. HIV/ AIDS dhe tuberkulozi janë brenga më të vogla në vendet e tjera të reja anëtare të BE-së, ku normat e HIV/ AIDS në përgjithësi mbesin nën 0.1 për qind të popullatës së rritur. Monitorimi i përmirësuar i epidemive si dhe raportimi është i theksuar nga raportet kombëtare te OZHMsë, siç është sigurimi i shërbimeve mjekësore për njerëzit të cilët jetojnë me HIV/AIDS. Ato gjithashtu kërkojnë monitorim të përmirësuar si dhe intervenim të hershëm për grupet e rrezikuara që të marrin dhe bartin tuberkulozin e frymëmarrjes – të burgosurit, njerëzit të cilët jetojnë me HIV/ AIDS, të pastrehët dhe të varfërit. Pasi që kërcënimet epidemike janë relativisht të parëndësishme në shumicën e shteteve të reja anëtare, raportet e tyre kombëtare të OZHM-ve përqendrohen kryesisht mbi brengat lidhur me sëmundjet kardiovaskulare dhe të frymëmarrjes. Këto probleme shëndetësore shpesh janë të koncentruara në grupet e tilla të ndjeshme siç janë romët, të papunësuarit në periudha afatgjata, si dhe banorët e vendeve rurale. Statusi shëndetësor i romëve hedh dyshim mbi një profi l demografi k i cili përndryshe mund të quhet i favorshëm i Evropës Qendrore: jetëgjatësia e romëve është raportuar të jetë 10 – 15 vite më e shkurtër krahasuar me atë të joromëve. 21 Sëmundjet e qarkullimit të gjakut dhe të frymëmarrjes janë shkaqet kryesuese të vdekjes. Higjiena publike nën standarde si dhe margjinalizimi ekonomik nënshtrojnë romët ndaj hepatitit B, sëmundjeve të bartshme seksualisht, si dhe HIV/ AIDS në shpeshtësi më të lartë sesa mesataret kombëtare. 22 Raporti i OZHM-ve kombëtare për Slloveninë vë në theks shifra në rritje të mjekëve dhe farmacistëve në rajone
urale, në mënyrë që të përmirësohet qasja në përkujdesje shëndetësore. Raportet kombëtare të Sllovakisë dhe Sllovenisë gjithashtu theksojnë rëndësinë e ndryshimeve të mënyrës së jetesës për të përmirësuar shëndetësinë publike. Objektivi 7: Sigurimi i qëndrueshmërisë mjedisore në vendet e reja anëtare të BE-së Indeksi i Qëndrueshmërisë Mjedisore i paraqitur në tabelën 2.2 sugjeron që cilësia e mjedisit në vendet e reja anëtare në përgjithësi është mbi mesataret globale dhe mbi nivelet e raportuara në vendet e tjera të Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së. Ai gjithashtu sugjeron që cilësia e mjedisit në vendet e reja anëtare është mjaft shumë nën mesataret e niveleve të BE-së. Ai gjithashtu sugjeron që kualiteti i ambientit në Poloni dhe Republikë Çeke (dy vendet e reja anëtare më të mëdha) janë në realitet nën mesataret globale. Të dhënat nga Indeksi i Qëndrueshmërisë Mjedisore theksojnë pjesëmarrjen e dobët në konventat globale mbi ambientin si brengë e posaçme për të gjitha këto vende. Procesi i pranimit në BE ka ofruar nxitje dhe resurse për shtetet e reja anëtare për të integruar gjerësisht principet e zhvillimit të qëndrueshëm në politika kombëtare. Kthimi i zbritjeve të kualitetit mjedisor të cilat kanë ndodhur nën planifi kim qendror, si dhe azhurnimi i infrastrukturave mjedisore në nivele të BEsë, paraqiten në masë të theksuar në raportet kombëtare të OZHM-ve nga ky nënrajon. Rritja e përshpejtuar e konsumit personal të regjistruar që nga viti 1990 gjithashtu ka ngritur rëndësinë e sistemeve të mënjanimit të mbeturinave. Ambientalistët në këto vende duhet të luftojnë me nivele relativisht të ulëta (sipas standardeve të BE-së), posaçërisht në rajonet rurale. Çështjet e punësimit dhe qasjes në artikujt bazë në rajonet më të varfëra nuk është befasi që kanë qenë prioritare ndaj brengave mjedisore. Në anën tjetër, zhvillimi i sistemeve të trajtimit të ujit dhe të ujërave të zeza i nevojshëm për të përmirësuar higjienën publike dhe shëndetësinë në rajonet rurale apo për grupe të ndjeshme shpesh është në përputhje si me të ardhura më të larta, ashtu edhe me përmirësime të cilësisë së mjedisit. Objektivi 8: Zhvillimi i partneritetit global për zhvillimin e shteteve anëtare të reja të BE-së Ndihma ndërkombëtare dhe ndihma teknike, ,të cilën e kanë pranuar shtetet e reja anëtare të BEsë në vitet e 1990-ta kanë luajtur rol kyç për ti ndihmuar atyre që të zgjidhin sfi dat e tranzicionit. Anëtarësimet e tyre në BE (dhe Organizata për Bashkëpunim dhe Zhvillim Ekonomik) gjithashtu sjellin me vete mundësitë dhe obligimet e të ofruarit të ndihmës përmes Ndihmës Zyrtare Zhvillimore dhe ndihmës teknike. Si donatorë me ekspertizë në procesin e tranzicionit, shtetet e reja të BE-së postkomuniste janë në pozitë të mirë që të ndihmojnë vendet fqinje në Ballkan dhe BSHP, si dhe të gjitha vendet në pjesë të tjera të botës. Tranzicionet e tyre kryesisht të suksesshme në demokraci të tregut i kanë pajisur ato me një sërë praktikash më të mira në zhvillim dhe tranzicion që tani mund të barten tek fqinjët e tyre lindorë dhe perëndimorë. Që nga fundi i viteve të 1990-ta, këto vende *me ndihmën e UNDP-së dhe agjencive të tjera të Kombeve të Bashkuara) kanë punuar për të zhvilluar kapacitetet institucionale të nevojshme për të qenë donatorë të efektshëm të ndihmës teknike dhe në masë tanimë më të madhe fi nanciare. Si të tilla, këto vende kanë potencialin që të japin kontribute me rëndësi për partneritete të reja për zhvillim. Shtetet e reja anëtare të BE-së përballen me disa sfi da të rëndësishme në realizimin e këtij potenciali. Ato ofrojnë shuma relativisht të vogla të Ndihmës zyrtare zhvillimore, në përgjithësi rreth 0.1 për qind të bruto të ardhurave kombëtare.23 Një numër i madh i shteteve në zhvillim zakonisht zgjidhen si pranues të ndihmës së tyre teknike: Ndihma zyrtare zhvillimore e Republikës Çeke është ndarë ndër 50 vende. Kjo shpërndarje e ndihmës mund të ngarkojë aftësitë e donatorëve të rinj që të sigurojnë programim dhe livrim efektiv të Ndihmës zyrtare zhvillimore të tyre. Ndoshta çka është më me rëndësi, dhe në kontrast me shumë ‘donatorë tradicionalë’, shumica e këtyre vendeve nuk kanë përqafuar tërësisht OZHM-të si korniza për programim të Ndihmës zyrtare zhvillimore. Sidoqoftë, këta donatorë të rinj si ofrues të ekspertizës zhvillimore dhe të tranzicionit mund të kenë ndikim të rëndësishëm mbi sfi dat me të cilat përballen fqinjët e tyre në lindje dhe jug (shiko rubrikën 4.11). Evropa Juglindore Objektivi 1: Zhdukja e varfërisë ekstreme dhe e urisë Heterogjeniteti i këtij nënrajoni (BPV-të për kokë banori në vitin 2003 kanë dalluar nga 4,584 $ sipas Paritetit të Fuqisë Blerëse në Shqipëri në 11,080 $ sipas Paritetit të Fuqisë Blerëse në Kroaci) parandalon përpilimin e një profi li të përgjithshëm të varfërisë në Ballkan, si dhe nënvizon rëndësinë e miratimit kombëtar të OZHM-ve. Përderisa më pak se 1 për qind të popullatës në Turqi dhe Rumani jetojnë me më pak se 1 $ në ditë sipas Paritetit të Fuqisë Blerëse, Agjendat kombëtare e OZHM-ve Theksi i BE-së mbi përfshirjen sociale ka shtyrë autorët e shumë raporteve kombëtare të OZHM-ve të Evropës Juglindore që të ridefi nojnë OZHM1 në aspektin e varfërisë relative Vendet e EJL-së në përgjithësi kanë arritur të mirëmbajnë dhe në disa raste të zgjerojnë fushëveprimin e arsimimit fi llestar 51
Page 1 and 2:
Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3:
Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7:
VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9:
VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11:
X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14: Përmbledhje
Page 15: në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19: 6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22: 2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24: Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26: Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28: tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30: shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31 and 32: së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 33 and 34: Table 2.2 Dallimet regjionale në q
Page 35 and 36: Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38: kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40: (Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42: shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44: Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46: Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47 and 48: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 49 and 50: prej vetëm 40 për qind të mesata
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 65 and 66: vetëm 77 për qind të fëmijëve
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71 and 72: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 73 and 74: larta të varfërisë rurale janë
Page 75 and 76: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 77 and 78: shlyej 2.2 miliardë shtesë të pr
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83 and 84: 4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 85 and 86: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 101 and 102: 5Përfundimet
Page 103 and 104: kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105: • identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109: 96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111: 98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113:
100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116:
Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118:
Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120:
http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121:
http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?