Korniza për veprim - UNDP Kosovo

prej vetëm 40 për qind të mesatares kombëtare; gjer më një e katërta e të ardhurave të amvisërive
vijnë nga artikuj ushqimor të cilat kultivohen nga vet familjet. 102 Para devalvimit të monedhës i cila
ka ndodhur me rimëkëmbjen ekonomike të viteve 2000 - 2005, buxhetet e amvisërive gjithashtu
janë kufi zuar nga dhënia e pagave, pensioneve dhe e benefi teve të tjera sociale.
Si në rastin e shumë vendeve të Evropës Qendrore dhe Lindore, varfëria në Federatën Ruse, BSHPnë
perëndimore dhe Kaukaz me kalimin e kohës është duke u përqendruar te femrat. Gratë janë të
mbipërfaqësuara në grupet të cilat janë të varura nga ndihmat sociale shtetërore dhe shumë rrallë
mund të gjenden në vende më mirë të paguara të punës apo pozita të larta. 103 Të dhënat në shumë
nga këto vende jo vetëm që shfaqin që femrat janë më të varfra se meshkujt në aspekt absolut,
por që normat e varfërisë janë ngritur në mesin e femrave më shpejtë sesa në mesin e meshkujve
në të gjitha grupet e moshave, ku ngritjet më të mëdha janë vërejtur në mesin e grave pensionere.
Kjo pasqyron pagat më të ulëta të cilat gratë i fi tojnë gjatë jetës së tyre punuese (gjë që shpien në
pagesa më të ulëta të pensioneve), dhe faktin që, për shkak të vdekjeve më të hershme të meshkujve,
shumica e pensionerëve në këto vende janë femra. Amvisëritë me shumë vartës ka posaçërisht gjasa
që të jetojnë në varfëri, posaçërisht në qytete të vogla dhe rajone rurale. Femrat më të vjetra, të cilat
nuk janë të afta që të kultivojnë artikujt ushqimor, janë në fund të rangut social. 104
Zbritjet e normave të varfërisë të vërejtura në pesë vitet e fundit janë zhvillime shpresëdhënëse,
dhe pasi që ringjalljet ekonomike të cilat janë duke i udhëhequr ato duket që nuk ka gjasë që të
përfundojnë në të ardhmen e afërt, ato janë paralajmërim i mirë për perspektivën afatshkurtër dhe
afatmesme të këtyre vendeve. (Federata Ruse është duke shfrytëzuar të hyrat në buxhetin e saj në
rritje për të rivendosur pozitën e vet si donatorë, me një theks të veçantë në ofrimin e ndihmës
teknike për vendet më të varfra të BSHP-së si dhe zhvillimit të vendeve në pjesë të tjera të botë.)
Sidoqoftë, në aspektin afatgjatë, këto trende të favorshme duhet të merren parasysh ndaj një sfondi
të modeleve të pafavorshme demokratike. Të dhënat mbi popullatën në këto vende paraqiten paksa
problematike nga parregullsia e regjistrimeve të popullatës dhe nga shifrat e larta të refugjatëve, si
dhe të personave të zhvendosur, posaçërisht në Kaukaz. Sidoqoftë, të dhënat në dispozicion tregojnë
që popullata në këto vende ka zbritur për rreth 5 për qind përgjatë viteve 1990 - 2002, për shkak të
kombinimeve të normave të larta të vdekshmërisë, normave edhe më të ulëta të natalitetit dhe tëh
emigrimit. Ritmi i kësaj zbritjeje duket se është përshpejtuar që nga mesi i viteve të 1990-ta. 105 Dy
vendet më të mëdha të grupit, Rusia dhe Ukraina, të cilat kanë raportuar mbi 200 milionë banorë në
vitin 1990, është parashikuar që të bien nën 190 milion në vitin 2005. 106 Shumica e zbritjes mund ti
ngarkohet normave të larta të vdekshmërisë në mesin e meshkujve, të cilat janë shfaqur edhe para
tranzicionit, dhe në të cilat faktorët e mënyrës së jetesës luajnë rol të madh. Kjo është posaçërisht
e dukshme në Federatën Ruse: gjatë periudhës së viteve 1992 - 2000, numri i vdekjeve ka tejkaluar
lindjet për pothuaj 6 milion. 107
Këto probleme demografi ke janë të ndërlidhura me trendet e pafavorshme epidemike dhe
shëndetësore. Sipas disa vlerësimeve, epidemia e HIV/ AIDS e cila tanimë është duke ndodhur në
Federatën Ruse mund të rezulton me gjer në 7 milionë vdekje, gjë që zvogëlon popullatën në vitin
2020 në 128 milion, p.sh. për rreth 10 për qind (rubrika 2.4). Përhapja e HIV-së tani besohet se ka
tejkaluar 1 për qind të popullatës së rritur në Federatën Ruse dhe Ukrainë (si dhe në Estoni), dhe
vazhdon të rritet në Bellorusi (shiko tabelën 2.7). Modelet epidemike bazuar në shpërndarjen e
Figura 2.14 Normat e varfërisë rajonale në Kirgistan, 2003 (linja e varfërisë = 2.15 $ Paritetit të
Fuqisë Blerëse të shprehur në dollarë amerikanë)
Burimi: Vlerësimet e autorit
Shkalla e Varfërisë:
OZHM-të dhe trendet zhvillimore
Disa nga arritjet e
mëhershme në barazi
gjinore janë dobësar
37