Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

36 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM BPV-ja për kokë banori prej 1,106 $ sipas Paritetit të Fuqisë Blerëse të shprehur në dollarë amerikanë (në vitin 2003) ka qenë nën shtetet Afrikane Mijëvjeçarit dhe Objektivave Zhvillimore të Mijëvjeçarit. Federata Ruse, BSHP-të Perëndimore dhe Kaukazi Ky grup, i cili përfshinë shtatë shtete (Armeninë, Azerbajxhanin, Bjellorusinë, Gjeorgjinë, Moldavinë, Federatën Ruse dhe Ukrainën), përbën rreth 50 për qind (224 milionë banore) të popullatës së rajonit të Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së. Federata Ruse përbën pothuaj dy të tretat e popullatës së grupit dhe shumicën e hapësirës. Këto vende janë ndër më heterogjenet me sa i përket traditave kulturore, etnicitetit dhe niveleve të zhvillimit ekonomik. Pasuria e qyteteve siç është Moska dhe Kievi janë në kontrast të theksuar me varfërinë e komuniteteve të largëta rurale të cilave shpesh i’u mungon infrastruktura bazë. Dallimet ndërmjet rajoneve më të zhvilluara dhe atyre që nuk janë të zhvilluara të Federatës Ruse në vetvete janë aq të mëdha sa edhe ato ndërmjet vendeve më të zhvilluara dhe më të pazhvilluara të Evropës Qendrore dhe Lindore / BSHP-së. Që nga viti 2000, Indeksi i Zhvillimit Njerëzor i Moskës prej 0.872 ka qenë afër atij të Sllovenisë, përderisa indikatori i Republikës së Tivës (0.634) ka qenë nën atë të Taxhikistanit.1 Këto vende kanë përfi tuar nga rritja shumë e madhe ekonomike gjatë viteve 2000 - 2005. Sidoqoftë, kjo rritje ka përcjellë zvogëlime të mëdha në BPV në fi llim të viteve të 1990-ta, të cilat kanë qenë pasqyrim i hiperinfl acionit, konfl ikteve dhe i zhvendosjes ekonomike që Tabela 2.13 BPV-ja për kokë banor në vendet e Azisë Qendrore dhe të Afrikës (Pariteti i Fuqisë Blerëse i shprehur në dollarë amerikan), 2003 Nigeria Burimi: UNDP 2005 Kenia Taxhikistan Ruanda Uganda Bregu i fi ldisht Uzbekistan kanë përcjellë rënien e Bashkimit Sovjetik. Vetëm në vitin 1992, BPV-të në Armeni dhe Gjeorgji janë raportuar që kanë rënë për 40 për qind, përderisa Azerbajxhani dhe Moldavia kanë raportuar rënie prej rreth 25 për qind. Si rezultat i kësaj, gjer në vitin 2003 vetëm Bellorusia raportonte një kthim në nivelet para tranzicionit të BPV-së (ndërsa të dhënat relativisht të favorshme të BPV-së janë vënë në pyetje nga FMN-ja). Më shumë kanë mbetur prapa në Gjeorgji dhe Moldavi (BPV-ja e të cilave në vitin 2004 ka qëndruar në 43 për qind të vlerës së vitit 1989) si dhe në Ukrainë (me 54 për qind).101 Para vitit 2000, Ukraina nuk kishte raportuar as një vit të vetëm të rritjes së BPV-së që nga pavarësia. Në krahasim me shtetet e reja të BE-së dhe të EJLsë, normat zyrtare të papunësisë në Federatën Ruse, BSHP-së perëndimore si dhe Kaukazit janë mjaft të ulëta. Por pas këtyre të dhënave janë të fshehura të dhëna mbi papunësi të madhe, ndërsa rregulloret mbi tregun e fuqisë punëtore e politikat sociale në këto vende nuk ofrojnë mbrojtje të efektshme ndaj varfërisë apo përjashtimit social. Mungesa e mundësive të qëndrueshme alternative të punësimit të kombinuara me papunësinë e synuar dobët si dhe benefi te të tjera social kanë shtyre shumë punonjës që të vazhdojnë të paraqiten në punë në ndërmarrje shtetërore (apo gjysmështetërore) që nuk janë ristrukturuar, edhe kur nuk marrin paga, apo kurë pagat e tyre paguhen në formë të mallrave. Pagat të cilat paguhen në këto vende nuk mbulojnë gjithmonë kostot bazë të jetesës, posaçërisht në vendet rurale. Pagat rurale në Federatën Ruse arrijnë shumën Kirgistan Sudan Kameruni Gana Turkmenistani Kazakistani Afrika e Jugut
prej vetëm 40 për qind të mesatares kombëtare; gjer më një e katërta e të ardhurave të amvisërive vijnë nga artikuj ushqimor të cilat kultivohen nga vet familjet. 102 Para devalvimit të monedhës i cila ka ndodhur me rimëkëmbjen ekonomike të viteve 2000 - 2005, buxhetet e amvisërive gjithashtu janë kufi zuar nga dhënia e pagave, pensioneve dhe e benefi teve të tjera sociale. Si në rastin e shumë vendeve të Evropës Qendrore dhe Lindore, varfëria në Federatën Ruse, BSHPnë perëndimore dhe Kaukaz me kalimin e kohës është duke u përqendruar te femrat. Gratë janë të mbipërfaqësuara në grupet të cilat janë të varura nga ndihmat sociale shtetërore dhe shumë rrallë mund të gjenden në vende më mirë të paguara të punës apo pozita të larta. 103 Të dhënat në shumë nga këto vende jo vetëm që shfaqin që femrat janë më të varfra se meshkujt në aspekt absolut, por që normat e varfërisë janë ngritur në mesin e femrave më shpejtë sesa në mesin e meshkujve në të gjitha grupet e moshave, ku ngritjet më të mëdha janë vërejtur në mesin e grave pensionere. Kjo pasqyron pagat më të ulëta të cilat gratë i fi tojnë gjatë jetës së tyre punuese (gjë që shpien në pagesa më të ulëta të pensioneve), dhe faktin që, për shkak të vdekjeve më të hershme të meshkujve, shumica e pensionerëve në këto vende janë femra. Amvisëritë me shumë vartës ka posaçërisht gjasa që të jetojnë në varfëri, posaçërisht në qytete të vogla dhe rajone rurale. Femrat më të vjetra, të cilat nuk janë të afta që të kultivojnë artikujt ushqimor, janë në fund të rangut social. 104 Zbritjet e normave të varfërisë të vërejtura në pesë vitet e fundit janë zhvillime shpresëdhënëse, dhe pasi që ringjalljet ekonomike të cilat janë duke i udhëhequr ato duket që nuk ka gjasë që të përfundojnë në të ardhmen e afërt, ato janë paralajmërim i mirë për perspektivën afatshkurtër dhe afatmesme të këtyre vendeve. (Federata Ruse është duke shfrytëzuar të hyrat në buxhetin e saj në rritje për të rivendosur pozitën e vet si donatorë, me një theks të veçantë në ofrimin e ndihmës teknike për vendet më të varfra të BSHP-së si dhe zhvillimit të vendeve në pjesë të tjera të botë.) Sidoqoftë, në aspektin afatgjatë, këto trende të favorshme duhet të merren parasysh ndaj një sfondi të modeleve të pafavorshme demokratike. Të dhënat mbi popullatën në këto vende paraqiten paksa problematike nga parregullsia e regjistrimeve të popullatës dhe nga shifrat e larta të refugjatëve, si dhe të personave të zhvendosur, posaçërisht në Kaukaz. Sidoqoftë, të dhënat në dispozicion tregojnë që popullata në këto vende ka zbritur për rreth 5 për qind përgjatë viteve 1990 - 2002, për shkak të kombinimeve të normave të larta të vdekshmërisë, normave edhe më të ulëta të natalitetit dhe tëh emigrimit. Ritmi i kësaj zbritjeje duket se është përshpejtuar që nga mesi i viteve të 1990-ta. 105 Dy vendet më të mëdha të grupit, Rusia dhe Ukraina, të cilat kanë raportuar mbi 200 milionë banorë në vitin 1990, është parashikuar që të bien nën 190 milion në vitin 2005. 106 Shumica e zbritjes mund ti ngarkohet normave të larta të vdekshmërisë në mesin e meshkujve, të cilat janë shfaqur edhe para tranzicionit, dhe në të cilat faktorët e mënyrës së jetesës luajnë rol të madh. Kjo është posaçërisht e dukshme në Federatën Ruse: gjatë periudhës së viteve 1992 - 2000, numri i vdekjeve ka tejkaluar lindjet për pothuaj 6 milion. 107 Këto probleme demografi ke janë të ndërlidhura me trendet e pafavorshme epidemike dhe shëndetësore. Sipas disa vlerësimeve, epidemia e HIV/ AIDS e cila tanimë është duke ndodhur në Federatën Ruse mund të rezulton me gjer në 7 milionë vdekje, gjë që zvogëlon popullatën në vitin 2020 në 128 milion, p.sh. për rreth 10 për qind (rubrika 2.4). Përhapja e HIV-së tani besohet se ka tejkaluar 1 për qind të popullatës së rritur në Federatën Ruse dhe Ukrainë (si dhe në Estoni), dhe vazhdon të rritet në Bellorusi (shiko tabelën 2.7). Modelet epidemike bazuar në shpërndarjen e Figura 2.14 Normat e varfërisë rajonale në Kirgistan, 2003 (linja e varfërisë = 2.15 $ Paritetit të Fuqisë Blerëse të shprehur në dollarë amerikanë) Burimi: Vlerësimet e autorit Shkalla e Varfërisë: OZHM-të dhe trendet zhvillimore Disa nga arritjet e mëhershme në barazi gjinore janë dobësar 37
Page 1 and 2: Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3: Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7: VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9: VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11: X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14: Përmbledhje
Page 15: në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19: 6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22: 2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24: Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26: Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28: tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30: shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31 and 32: së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 33 and 34: Table 2.2 Dallimet regjionale në q
Page 35 and 36: Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38: kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40: (Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42: shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44: Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46: Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61 and 62: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 63 and 64: urale, në mënyrë që të përmir
Page 65 and 66: vetëm 77 për qind të fëmijëve
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71 and 72: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 73 and 74: larta të varfërisë rurale janë
Page 75 and 76: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 77 and 78: shlyej 2.2 miliardë shtesë të pr
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83 and 84: 4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 85 and 86: OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 99 and 100:
OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 101 and 102:
5Përfundimet
Page 103 and 104:
kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105:
• identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109:
96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111:
98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113:
100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116:
Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118:
Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120:
http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121:
http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?