Korniza për veprim - UNDP Kosovo

More documents

Recommendations

Info

20 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJEÇARIT: KORNIZA PËR VEPRIM Vendet e BSHP-së kanë një biodiversitet mjaft të madh të paprekur dhe burime të tjera natyrore, të cilat me një menaxhim të duhur, mund të bëhen atribute të rëndësishme zhvillimore në të ardhmen Tabela 2.1 Shkalla e ndotjes me dioksid karboni në vendet e EQL/BSHP-së Grupimi sipas regjioneve Shkalla e ndotjes me dioksid karboni në tona për milionë $ Dallimi nga mesatarja botërore e BPV-së (%) Vendet e BSHP-së 1,327 +226 Southeast European countries I 582 +43 Shtetet e reja anëtare të BE-së 437 +7 Shtete kryesore me të ardhura mesatarisht të larta 413 +1 Mesatarja botërore 407 0 Shtetet e tjara në zhvillim IV 117 −71 EU 15 V Vërejtje: 92 −77 I : Përfshinë Shqipërinë, Bosnje Hercegovinën, Bullgarinë, Kroacinë, Rumaninë, Serbinë dhe Malin e Zi (përfshirë Kosovën), Maqedoninë, dhe Turqinë. II : Përveç Qipros dhe Maltës. III : Përfshinë Brazilin, Kubën, Kinën, Indinë, Indonezinë, Meksikon, Afrikën e Jugut dhe Korenë e Jugut. IV : Përfshinë Australinë, Kanadanë, Islandën, Japoninë, Zelandën e Re, Norvegjinë, Zvicrën dhe SHBA-të. V. : Tregon anëtarët e BE-së para viitit 2004, përveç Luksemburgut. Burimi: WEF et al., 2005. të gjakut, si dhe të pasojave nga aksidentet. Prapseprap, epidemia është duke marrë jetërat e shumta, posaçërisht në mesin disa grupeve të rrezikuara. Përdorimi intravenoz i drogës është mënyra kryesore e bartjes së virusit të HIV-it në vendet e BSHP-së. Po ashtu, është regjistruar rritje e këtij numri edhe në Azinë Qendrore, e cila shtrihet përgjatë rrugëve kryesore të trafi kimit të drogës që shkojnë prej Lindjes kah Përendimi.35 Wpërderisa përdorimi i gjilpërave të njëjta mbetet shqetësim i madh, modelet e fundit epidemiologjike theksojnë bartjen e kësaj sëmundjeje përmes marrëdhënieve seksuale si një burim tjetër i rrezikut. Një e katërta deri një e treta e narkomanëve intravenozë në disa regjione ruse është raportuar se kanë.OZHMtë dhe trendet zhvillimore kanë patur kontakte seksuale me punëtore komerciale të seksit që është një grup tjetër i rrezikuar.36 Të dyja grupet janë të mbipërfaqësuara në mesin e të burgosurve – grup i tretë i rrezikuar, ku seksi pa mjete mbrojëtse dhe shfrytëzimi i përbashkët i gjilpërave është relativisht i shpeshtë. Për më tepër, 10 për qind nga 875,000 të burgosurit në sistemin e burgjeve të Federatës Ruse (ky numër përbën gjysmën e të burgosurve në mbarë regjionin) janë diagnostifi kuar me tuberkulozë (TB).37 Diku rreth 433,000 raste janë evidentuar në vendet e EQL/BSHP-së, të cilat përfshijnë të gjitha 16 shtetet të konsideruara si ‘kritike’ në regjionin më të gjerë evropian të mbuluar nga Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH). Nëse krahasojmë pesë shtete (Kazakistan, Rumani, Federatë Ruse, Ukrainë dhe Uzbekistan), do të shohim se janë raportuar më shumë se 50 për qind të rasteve krahasuar me rastet e raportuara në mbarë Evropën (duke përfshirë Evropën Përendimore) dhe BSHP-në .38 Edhe pse HIV/ AIDS në këto vende është kryesisht sëmundje e narkomanëve të ri meshkuj, analizat e fundit tregojnë se shkalla e prevalencës tek femrat është duke u rritur më shpejt sesa ajo e meshkujve.39 Rritja e madhe e numrit të nënave të infektuarve me HIV në Ukrainë dhe Rusi (shih tabelën 2.8) është posaçërisht brengosëse. Sistemet e kujdesit shëndetësor nganjëherë vëjnë presion mbi nënat me HIV që t’i lejnë fëmijët e tyre: sipas vlerësimeve të UNICEF-it, rreth 20 për qind e fëmijëve të lindur nga nënat me virus të HIV-it braktisën dhe numri i tyre po rritet me ritëm të shpejtuar.40 HIV/AIDS ndikon në statusin shoqëror të femrës në mënyra të tjera të stërholluara por të rëndësishme. Femrat Psikologjikisht janë në më të prirura ne infektim me virusin e HIV-it dhe kanë më pak guxim që të kërkojnë marrëdhënie të mbrojtura seksuale. Femrat janë shpesh të prekuara në mënyrë disproporcionale me rastin e hyrjes së AIDS-it në familje. Pasi që ato në përgjithësi kryejnë punët më të mëdha rreth kujdesit shtëpiak, AIDS-i në familje mund të kufi zon angazhimin e gruas në tregun e punës dhe t’i zhvendos ato edhe më poshtë në shkallën e mirëqenies ekonomike. Mjedisi Komunizmi është shkatërruar pjesërisht për shkak të reagimit të popullit ndaj politikave të paqëndrushme në sektorin e energjisë dhe të mjedisit. Ekosistemet në disa prej vendeve të EQL/BSHP-së para viteve të 1990-ta përjetuan nivele më të larta të ndotjes së ajrit, ujit dhe të tokës, të matura ndonjëherë. Katastrofa nukleare e vitit 1986 në centralin bërthamor të Çernobilit në Ukrainë dhe tharja e Detit Aral në Azinë Qendrore (rubrika 2.5), janë shembuj shumë drastik të trashëgimisë mjedisore të sistemit sovjetik. Në krahasim me shkallën e ndotjes në fi llimvitet e 1990-ta, përparimi i bërë në këtë drejtim është mbresëlënës. Ndotja me dioksit të karbonit ka rënë për 27 për qind gjatë viteve
Table 2.2 Dallimet regjionale në qëndrueshmërinë mjedisore Grupimi regjional i vendeve Dallimi prej mesatares botërore të IQM-së (%) I Federata Ruse, BSHP-të përendimore dhe Kaukazi +1 Federata Ruse +6 Bellarusia +3 Armenia +3 Gjeorgjia +2 Moldavia +1 Azerbajxhan −5 Ukraina −5 Vendet e Azisë Qendrore −19 Kazakistani −3 Kirgistani −3 Taxhikistani −23 Uzbekistani −31 Turkmenistani −34 Vendet e Evropës Juglinodre II +2 Kroacia +19 Shqipëria +18 Bosnia dhe Hercegovina +2 Bullgaria 0 Maqedonia −5 Serbia dhe Mali i Zi III −5 Rumania −7 Turqia −7 Shtete e reja anëtare të BE-së IV +8 Letonia +21 Lituania +18 Estonia +17 Sllovenia +16 Sllovakia +6 Hungaria +4 Republika Çeke −7 Polonia −10 Vendet e BSHP-së −7 BE 15 V +13 Vendet e tjera të zhvilluara VI +26 Vendet e tjera kryesore me të hyra mesatares VII −1 Vërejtje: Të dhënat janë të bazuara në mesataren e ponderuar të IQM-së për vendet në këtë grupim. I Dallimet pozitive tregojnë gjendjen mjedisore më të mirë sesa mesatarja botërore, ndërsa dallimet negative tregojnë gjendjen mjedisore më të keqe sesa mesatarja botërore. Shtatë përqindëshi për vendet e BSHP-së do të thotë se treguesit e qëndrueshmërisë mjedisore ishin mesatarisht 7 për qind më të vegjël sesa mesatarja botërore për këto vende. (në vitin 2005, mesatarja botërore ishte 50) II : përfshinë Shqipërinë, Bosnje Hercegovinën, Bullgarinë, Kroacinë, Maqedoninë, Rumaninë, Serbinë dhe Malin e Zi (përfshirë Kosovën) dhe Turqinë. III: Përfshinë Kosovën. IV: Përveç Qipros dhe Maltës. V: Tregon anëtarët e BE-së para vitit 2004, përveç Luksemburgut. VI: Përfshinë Australinë, Kanadanë, Islandën, Japoninë, Zelandën e Re, Norvegjinë, Zvicrën dhe SHBA-të. ViII: Përfshinë Brazilin, Kinën, Indinë, Indonezinë, Meksikon, Afrikën e Jugut dhe Korenë e Jugut Burimi : WEF et al., 2005. OZHM-të dhe trendet zhvillimore 21
Page 1 and 2: Raporti regjional i OZHM-së për E
Page 3: Ekipi i raportit Bashkërendues i p
Page 6 and 7: VI u bazuar në deklaratat e udhëh
Page 8 and 9: VIII OBJEKTIVAT ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 10 and 11: X OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 13 and 14: Përmbledhje
Page 15: në çrrenjosjen e pabarazive brend
Page 18 and 19: 6 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËV
Page 21 and 22: 2Trendet zhvillimore të OZHM-ve n
Page 23 and 24: Centralizimi fi lloj t’ia lëshoj
Page 25 and 26: Tabela 2.2 Nivelet e BPV-së real ,
Page 27 and 28: tregtare, si dhe për trajtimin e f
Page 29 and 30: shoqërive në shtet e reja anëtar
Page 31: së foshnjeve dhe të fëmijëve n
Page 35 and 36: Figura 2.10 Qasja në furnizim të
Page 37 and 38: kandidate të BE-së (Rumania dhe T
Page 39 and 40: (Figura 2.12). Trende të ngjashme
Page 41 and 42: shprehur në dollarë amerikan. Fam
Page 43 and 44: Hungari apo Slloveni jetojnë nën
Page 45 and 46: Qipro dhe Malta kanë përjetuar nj
Page 47 and 48: Rubrika 2.4 HIV/ AIDS dhe tuberkulo
Page 49 and 50: prej vetëm 40 për qind të mesata
Page 51 and 52: larta të shkollimit si dhe përvoj
Page 53 and 54: kryesore e këtyre vështirësive e
Page 55 and 56: 3 Agjendat kombëtare të OZHM-së
Page 57 and 58: Kjo është posaçërisht e dukshme
Page 59 and 60: vende, siç janë: Republika Çeke
Page 61 and 62: të reja për ndërmarrësinë e fe
Page 63 and 64: urale, në mënyrë që të përmir
Page 65 and 66: vetëm 77 për qind të fëmijëve
Page 67 and 68: në shumicën e këtyre vendeve, sh
Page 69 and 70: Anëtarësimi i afërt i tyre në B
Page 71 and 72: fëmijëve të cilët janë të ven
Page 73 and 74: larta të varfërisë rurale janë
Page 75 and 76: si dhe HIV/ AIDS në veçanti. Mala
Page 77 and 78: shlyej 2.2 miliardë shtesë të pr
Page 79 and 80: Edhe në vendet e tjera ku femrat k
Page 81 and 82: Raportet e OZHM-ve të Kazakistanit
Page 83 and 84:
4OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 85 and 86:
OZHM-të në Evropën qendrore dhe
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
5Përfundimet
Page 103 and 104:
kombëtare mund të bëhen të rën
Page 105:
• identifi kimin më të mirë t
Page 108 and 109:
96 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 110 and 111:
98 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJË
Page 112 and 113:
100 OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJ
Page 115 and 116:
Referencat Aladin, N. 1999. Ndryshi
Page 117 and 118:
Pakti i Stabilitetit për Evropën
Page 119 and 120:
http:/ / hdr.undp.org/ reports/ glo
Page 121:
http:/ / lnweb18.worldbank.org/ eca
Page 124 and 125:
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
Page 138 and 139:
Page 140 and 141:
Page 142 and 143:
Page 144 and 145:
Page 146 and 147:
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
OBJEKTIVET ZHVILLIMORE TË MIJËVJE
Page 160 and 161:
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
Page 170 and 171:
Page 172 and 173:
Page 174 and 175:
Page 176 and 177:
Page 178 and 179:
Page 180 and 181:
Page 182 and 183:
Page 184 and 185:
Page 186:
UNDP është rrjet global zhvillimo
show all

Korniza për veprim - UNDP Kosovo

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?