Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Korniza për veprim - UNDP Kosovo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
së foshnjeve dhe të fëmijëve nën moshën pesë<br />
vjeçare nën 98 në 1000 lindje. 29<br />
Shkalla e vdekshmërisë së nënave në fi llimin<br />
e viteve të 1990-ta në vendet e EQL/BSHP-së<br />
në <strong>për</strong>gjithsëi ishte shumë më e vogël se në<br />
shumicën e vendeve të zhvilluara. Fatkeqësisht,<br />
trendet e vdekshmërisë së nënave janë rritur në<br />
12 vende që nga viti 1995-2000. Kjo shkallë është<br />
rritur <strong>për</strong> ¾ në Shqi<strong>për</strong>i, gati është dyfi shuar në<br />
Armeni dhe në Bosnje e Hercegovinë dhe ka<br />
arritur shifër marramendëse në Azerbajxhan<br />
dhe Kazakistani prej 150 <strong>për</strong> qind. Tani në<br />
Azerbajxhan dhe Kirgistan vdes një nënë <strong>për</strong><br />
çdo 1000 lindje, ndërsa <strong>për</strong> çdo 2000 lindje vdes<br />
një nënë në Shqi<strong>për</strong>i, Armeni, Estoni, Federatën<br />
Ruse dhe në Turqi. Për çdo grua që vdekë,<br />
shumë gra të tjera bëhen të paafta <strong>për</strong> shkak<br />
të sëmundjeve. Pothuajse Të gjitha këto vdekje<br />
do të mund të shmangeshin me një qasje më të<br />
mirë në shërbimet cilësore shëndetësore. Për<br />
dallim nga kjo gjendje, është shënuar <strong>për</strong>parim<br />
i mirë në Kroaci, Republikën Çeke, Maqedoni<br />
dhe në Poloni, ku të gjitha këto shtete e kanë<br />
zvogëluar shkallën e vdekshmërisë së nënave<br />
prej 14-18 në 100.000 lindje në vitin 1995, në<br />
numra njëshifror në vitin 2000. 30<br />
Shqetësimet e tjera <strong>për</strong> shëndetin reproduktiv<br />
të nënave <strong>për</strong>fshijnë abortimet e shpeshta<br />
dhe qasjen jo të duhur në mjete kontraceptive.<br />
Femrat në Kaukaz, Federatën Ruse dhe në<br />
Rumani kanë pranuar se kanë bërë së paku dy<br />
abortime gjatë jetës së tyre. (tabela 2.6). Shkallët<br />
e larta të abortimit janë drejtpëdrejt të lidhura<br />
me qasje joadekuate në metodat moderne<br />
Tabela 2.8 Fëmijët e lindur nga nënat me virus të AIDS-it në Rusi gjatë 1996 – 2003<br />
8.000<br />
7.000<br />
6.000<br />
5.000<br />
4.000<br />
3.000<br />
2.000<br />
1.000<br />
0<br />
Burimi: Qendra federale shkencore dhe metodologjike <strong>për</strong> HIV/AIDS 2004: 16.<br />
kontraceptive. Femrat në Gjeorgji, të cilat<br />
raportojnë <strong>për</strong> abortime më të shpeshta, po<br />
ashtu thojnë se llojet e tjera të kontracepcionit<br />
aktualisht nuk janë në dispozicion <strong>për</strong> gati ¼ e<br />
tyre. 31<br />
Nevoja <strong>për</strong> metoda më moderne të<br />
kontracepcionit vihet në pah edhe më shumë<br />
nga epidemia gjithnjë e më e madhe e HIV-it në<br />
vendet e EQL/BSHP-së, posaçërisht në Ukrainë,<br />
Federatën Ruse dhe në Estoni. Në fund të vitit<br />
2004, vlerësohej se gjithsej numri i personave<br />
të infektuar me HIV në këto vende ishte 1,4<br />
milion. Derisa shkalla e vlerësuar e prevalencës<br />
së HIV-it tek të rriturit në këto vende është 0.6<br />
– 0.9 <strong>për</strong> qind, dhe është më e ulët sesa në<br />
regjionet e tjera, prapseprap kjo shkallë është<br />
duke u rritur mjaft shpejtë (tabela 2.7). 33 Tvendet<br />
e EQL/BSHP-së tregojnë një ndryshueshmëri<br />
të konsiderushme <strong>për</strong>kitazi me prevalencën e<br />
HIV-it, mirëpo, derisa Federata Ruse, Ukraina<br />
dhe Estonia iu kanë afruan 1 <strong>për</strong> qindëshit të<br />
prevalencës apo e kanë tejkaluar atë, pothiajse<br />
të gjitha vendet e tjera e kanë prevalencën e<br />
HIV-uit te të rriturit më të ulët se 0.3%. Që nga<br />
viti 2002, dy vende – Federata Ruse dhe Ukraina<br />
vlerësohet t’i kenë 1 milion njerëz të infeltuar<br />
me virusin e HIV/AIDS-it , në krahasim me më<br />
pak se 120.000 raste në të gjitha shtete e tjera<br />
të EQL/BSHP-së. 34Shkalla e prevalencës së HIV/<br />
AIDS-it në shumicën e vendeve të EQL/BSHPsë<br />
mbetet e ulët krahasuar me standardet<br />
ndërkombëtare, dhe AIDS është shkak shumë<br />
më pak serioz i vdekshmërisë sesa sëmundjet<br />
e organeve të frymëmarrjes apo të qarkullimit<br />
rastet e reja<br />
1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003<br />
OZHM-të dhe trendet zhvillimore<br />
Kazakistani, Rumania,<br />
Federata Ruse, Ukraina<br />
dhe Uzbekistani raportojnë<br />
<strong>për</strong> më shumë se 50 <strong>për</strong><br />
qind të rasteve krahasuar<br />
me rastet e raportuara<br />
në mbarë Evropën dhe<br />
BSHP-në<br />
19
Change language