RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo

SEDAMNAESTA I DVADESETA SJEDNICACKSKBiH I DISKUSIJE O NACIONALNOM PITANJU
Intenziviranje diskusije o međunacionanim odnosima u uslovima reforme,
samo je na drugačiji način izražen odnos društva i njegovih snaga prema stepenu
razvoja društvenih odnosa i socijalizma i ona, kao i intenziviranje borbe
za samoupravljanje i socijalističke odnose u društvu, predstavlja nužnost da se
na ovoj etapi našeg razvoja, daju ocjene o suštini međunacionalnih odnosa, da
bi programska politika Saveza komunista koju zastupa bila djelotvorna i politički
efikasna”. Naglašava se kako je u pitanju i razrada politike obračuna sa
snagama koje su koristile slabosti ili pogreške komunističkog pokreta za vlastite
aktivnosti. Navodi se kako su se neki komunisti pitali zašto tolike diskusije
o međunacionalnim odnosima kada je “bratstvo i jedinstvo naša tekovina”,
“kada to radni ljudi ne osjećaju” i slično. Veli se da je to krivi pravac razumijevanja
društvene stvarnosti, jer on sugerira kako problemi u međunacionalnim
odnosima ne postoje nego da se oni izmišljaju u političkim vrhovima i među
inteligencijom. Ističe se kako je bilo pojava nacionalizma i šovinizma, te su se
komunisti suprotstavili tim nacionalističkim pojavama (istupanje političkih
funkcionera poslije Četvrtog plenuma, članci o međunacionalnim odnosima
objavljeni u “Odjeku”, diskusije o jeziku i slično), ali se u tim nastojanjima
nije dovoljno ušlo u prave izvore ispoljavanja nacionalizma. 4 Ipak, naglašava
se kako su “etatističko-birokratski korijeni nacionalizma i njihovo ispoljavanje
najopasniji vid nacionalizma danas”, a oni se u Bosni i Hercegovini ispoljavaju
na slijedeći način:
“u tendencijama republičkog i lokalnog začaurivanja, u sputavanju integracionih
procesa i saradnje sa drugim; u olakom izražavanju shvatanja da
smo mi eksploatisani od drugih, u nevjerici u opšti plan našeg razvoja i odnosa
razvijeni i nerazvijeni; u zaklanjanju za republički interes, u nepovjerenju
prema drugim republikama, u pojednostavljenim shvatanjima da je BiH
zaostala zbog toga što nije nacionalna Republika itd.; u pritiscima za centralističko
rješavanje nekih materijalnih problema bez obzira na opšte stanje i
4 Na trećem plenumu CKSKBiH početkom 1961. Grujo Novaković je u referatu govorio i
o pojavama šovinizma, te naveo slučaj Doboja, gdje je tokom 1958. i 1959. godine bilo preko
200 većih tuča sa oko 800 učesnika, a rezultiralo je sa 25 mrtvih, 170 teže ozlijeđenih.
Broj tuča u prvih devet mjeseci 1960. je znatno porastao u odnosu na isto razdoblje 1959.
godine. “Većina ovih tuča je na šovinističkoj osnovi i najviše se dešavaju na raznim vjerskim
svečanostima i drugim proslavama” (aj, CKSKBiH, k. 2)
RASPRAVE O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA 243