RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo
RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo
RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
BOSANSKOHERCEGOVAČKI MUSLIMANI NA POČETKU NOVOG MILENIJA: SOCIOLOŠKI POGLEDI<br />
Save<strong>za</strong> komunista jugoslavije) mjesto i uloga religije u aktualnim društveno-političkim<br />
razumijevana je, u najmanjem, dvojako – prvo ideologijski, pri<br />
čemu je religija krajnje negativno percipirana kao tradicionalistička, anahrona<br />
i retrogradna pojava inkopatibilna sa novom progresivnom “misli epohe”, a religijsko<br />
vođstvo gotovo isključivo kao klerikalno i anti-revolucionarno, i drugo,<br />
kulturno-povijesno, gdje je religija činjenica u bliskoj vezi sa nacionalnim<br />
bićem i osjećajima južnoslavenskih naroda.<br />
Međutim, uopšte uzevši, odnos države i religijskih <strong>za</strong>jednica u Socijalističkoj<br />
Federativnoj Republici jugoslaviji (SFRj) dobro je razradio Paul Mojzes<br />
kada je klasificirao slijedeće stadije razvoja tih odnosa: stadij radikalnog<br />
ograničenja vjerskih sloboda – od 1945. do 1953., stadij postepenog ukidanja<br />
<strong>za</strong>brana – od 1953. do 1965., potom stadij značajne liberali<strong>za</strong>cije odnosa – od<br />
1965. do 1971., onda nanovo uspostavljena selektivna ograničenja slobode –<br />
od 1971. do 1982., stadij koji je na pragu pune vjerske slobode – od 1982. do<br />
1989., i konačno period “velike transformacije” – od 1989. do 1992. (Mojzes,<br />
1997).<br />
Poznato je da je naročito <strong>za</strong> prvi period uređenja društvenih odnosa,<br />
odmah nakon <strong>za</strong>vršetka Drugog svjetskog rata, odnosno prve dvije decenije<br />
jugoslavenskog socijalizma, indicirano kako su na sceni procesi u kojima je<br />
praktična atei<strong>za</strong>cija društva ideološki protežirana i isforsirana kao jedan vid<br />
oficijalno poželjnog svjetonazora, a atei<strong>za</strong>m pozicija kojom se iskazivala lojalnost<br />
političkom sistemu.<br />
<strong>za</strong> to društvo može se reći da se radilo o jednoj vrsti sekulari<strong>za</strong>cije kao<br />
iznuđene i ubr<strong>za</strong>ne pojave, ali one koja nije nastala prvenstveno kao odgovor<br />
na dostignuti socio-kulturni nivo razvijenosti, što je bio slučaj u <strong>za</strong>padnim<br />
društvima, nego da se u suštini radilo o procesu isforsiranim poličkim imperativom,<br />
koji ima značajnu političku ulogu stabili<strong>za</strong>cije novoustanovljenog<br />
društvenog sistema. 2<br />
2 Ovdje treba napomenuti da se prisilna ili isforsirana sekulari<strong>za</strong>cija nije dešavala samo u<br />
društvima pod vladavinom tzv. komunističke/socijalističke ideologije – Nicholas j. Demerath<br />
(2003) podsjeća na prisilnu sekulari<strong>za</strong>ciju kao rezultat imperijalne politike Britanije<br />
u Indiji, isforsiranu sekulari<strong>za</strong>ciju japana nakon Drugog svjetskog rata (<strong>za</strong>brana državnog<br />
Shintoa) naročito pod uticajem SaD-a, Ben-Gurionovu politiku u Izraelu, politiku Kemala<br />
attaturka u turskoj, itd., kao i otvoreno pitanje tzv. difuzne sekulari<strong>za</strong>cije kao nusprodukta<br />
globali<strong>za</strong>cije (koja jeste jedan vid prisile <strong>za</strong> promjenom načina života i kulture tzv.<br />
urođeničkih <strong>za</strong>jednica širom svijeta).<br />
<strong>RASPRAVE</strong> O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA 225
Change language