RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo

Na skupu je, sudeći po novinskim člancima, bilo prisutno više od 150 000
ljudi, spominje se čak i broj od 180 000. za nepostojanje memorijalnih spomenika
koji bi obilježili mjesta stradanja optuženi su komunisti, ali i Islamska
vjerska zajednica koja nije pokazala sklonosti da njeguje svijest o ovim dešavanjima.
76 Naglašeno distanciranje od agresivnosti srpskih kolektivnih zborova,
prisutno je i u sljedećim riječima: “takve psihologije mogu prijetititi novim
pokoljima, novim lažima, novim krečenjima povijesti i pamćenja, mogu dernečiti
po tuđim kostima i suzama, ali, kao takvi, nikada neće saznati šta je to
u podnevnom ezanu što može više od 150 000 srca spitomiti da miruju, i da
praštaju, i da pruže ruke pomirenja”. 77
Mala posjećenost dženaze koja je 16. septembra 1990. klanjana u Kulen
Vakufu “za žrtve četničkog pokolja iz septembra 1941.” ocijenjena je od strane
autora članka u Preporodu kao posljedica osnivačkog skupa stranke SDa za
Veliku Kladušu: “Dženaza šehitima sutradan ih nije toliko privlačila. a bilo
je to sjećanje na tri i po hiljade nedužnih stradalih muslimana u posljednjem
ratu. zaslužili su više fatiha. Babo im je bio preči.“ 78
Navedeni podatak ilustruje prioritete naroda Krajine kojem je lokalni
vođa kao oličenje prosperiteta i napretka stajao iznad apstraktne prošlosti.
Politička ambicija vrha SDa spojila je principijelno nespojive elemente što će
se u godinama koje slijede vratiti kao bumerang političkom vođstvu stranke,
ali u suštini najbolnije prelomiti preko leđa naroda Krajine.
Dakle, da rezimiramo, bosanskohercegovački Muslimani su se, u uvjetima
jugoslovenske krize koja se nakon VIII sjednice SK Srbije iz 1987. i
revolucija iz 1989. u Istočnoj Evropi, ubrzano primicala eskalaciji, našli sa
nedovoljno političkog subjektiviteta, sa priznatim imenom, ali nedovršenim
procesom nacionalnog konstituisanja, pod negatorskim, asimilatorskim i
76 “zvjersko klanje hiljada muslimana na obalama Drine, po fočanskim, čajničkim, sandžačkim
selima, još je zvjerskije prešućivano. Komunistički “zamrzivač “ ledio je svaku pomisao
na odavanje elementarne počasti prema nevinim žrtvama (.......) Koliko je i sama Islamska
zajednica sukriva što se već pola stoljeća nije klanjala dženaza kraj Drine, kraj Čavkarice i
drugih stratišta Muslimana?“; Hadžem Hajdarević, “Dženaza – sućut i opomena”. Preporod,
1. septembar 1990, 2.
77 Isto
HOMOGENIzACIJA BOŠNJAKA KROz PREPOROD 1990.
78 ahmed Mehmedović, još jedna dženaza šehitima, Preporod, Sarajevo, 1. oktobar 1990.,
20/21
RASPRAVE O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA 213