RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo

HOMOGENIzACIJA BOŠNJAKA KROz PREPOROD 1990.
Čini se da je alija Isaković jedini koji otvoreno prilazi ovom pitanju: “Ovaj
termin (Musliman, o. a.) za muslimansku nacionalnost u jugoslaviji nije bezrezervno
prihvaćen, naročito od intelektualaca, bilo Muslimana, bilo drugih,
i pitanje je hoće li ostati, jer takav udaljava Muslimane od pojma o zemlji i
pojma o jeziku (što je dio njihove viševjekovne prošlosti). Ovaj naziv snažno
nameće religijsko poistovjećenje, unosi zabunu i iziskuje objašnjenja a naše
krhko pravopisno razlikovanje (malo m, veliko M) ne znači ništa u naroda
drugačijih pravopisnih normi i u naroda u kojih je ukorijenjen pojam Bošnjak
(kao Rusa).“ 53
Bošnjaštvo kao integralno ime za sve nacije u Bosni je pogotovo odbijano
u vremenu svekolikog opcrtavanja granica etno-nacionalnog identiteta i
isticanja razlika. zbog asimilatorskih tendencija srpske i hrvatske nacionalne
ideologije prema Muslimanima i činjenice da proces nacionalnog sazrijevanja
nije bio dovršen, utapanje u neku nadnacionalnu kategoriju se činilo kao gubljenje
još nespoznatog sebe. 54
Kultura sjećanja, kolektivno povijesno pamćenje, je konstrukcija sazidana
od ubjeđenja koja predstavljaju reviziju prošlosti u skladu sa objektivnom zbiljom,
ali i subjektivnim ubjeđenjima grupe ljudi koja se nameće kao buduća
politička elita. u politički nestabilnim regionima gdje su smjenjujući i smijenjeni
politički sistemi tj. elite gotovo uvijek u antagoniziranom odnosu, to se i
slavenski etnos na prostoru bosanskog kraljevstva, kasnijeg bosanskog pašaluka, uspješno
nakalemila islamska suprastruktura. u tom smislu nemaju nikakvog naučnog legitimiteta
neke tobožnje teorije koje se odnedavno agresivno naturaju, a po kojima se muslimanski
nacionalni identitet određuje davno prevaziđenim kategorijama krvi i tla. (....) to bi vodilo
(o.a. prihvatanje nominacije Bošnjak) pogibeljnom razbijanju jedinstvenog muslimanskog
nacionaliteta na više zavičajnih kategorija. time bi stalno postojeće i tinjajuće aspiracije za
asimilacijom, a s druge strane za eksterminacijom Muslimana dobile novi zamah.”. Muhamed
šabanović (intervju sa prof.dr. Mustafom Imamovićem), “Ko je ćor nimet?”. Ogledalo,
Sarajevo, januar/februar 1991, 42.
53 “O Muslimanima”. Preporod, Sarajevo, 1. Mart, 1990, 13 (riječ je o predgovoru iz knjige
a. Isakovića, O nacionaliziranju Muslimana, koji je u vidu eseja objavljen u Preporodu)
54 “Po mišljenju gospodina adila zulfikarpašića, imenom Bošnjak bi se pisali i Srbi i Hrvati
iz Bosne ako to hoće, pa ostaje nejasno u tom slučaju, kako će se Muslimani moći prepoznavati
iz prve ruke, jer raspoznavanje krušaka od jabuka u zakulisi Bošnjak – pravoslavac,
Bošnjak-katolik, Bošnjak-musliman, čini se, biće komplicirano.”. a. B., “Bosna i bošnjaštvo”.
Preporod, Sarajevo, 15. juli 1990, 16.
RASPRAVE O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA 205