RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo

HOMOGENIzACIJA BOŠNJAKA KROz PREPOROD 1990.
tom smislu kadrovsko osposobljavanje 44 , te obnova tradicionalnih i uspostava
novih vjerskih manifestacija 45 i dr.
44 Kadrovska onesposobljenost koja je proisticala iz višedecenijske lojalnosti režimu se nameće
kao bitan problem i razlog osude Iz-e. Obnova tabačkog mesdžida je u tom smislu
dvoznačna. Simbol procesa iz 1983., kada je zatvoren, demonstrativno se obnavlja 25. augusta
1990. kao trijumfalni pozdrav režimu na zalasku. Međutim njegova važnost leži i u tome
da mesdžid iz 1983. i ovaj obnovljeni iz 1990. predstavlja tribinu koja je trebala odgovoriti
potrebi vjerskog preporoda u suštinskom smislu, na svjež i neposredan način., Nedžad latić,
“tabački mesdžid ponovo služi muslimanskoj omladini”. Preporod, 15. august 1990, 5;
“Kuća mladosti i znanja”. Preporod, 1. septembar 1990, 9.
“Mnogo je onih koji se vraćaju vjeri. Ili, za prvo vrijeme, bar svojoj tradiciji. Kakvoga će
dojma biti novi džematlija ako uvidi da njegov imam jedva sriče maternji jezik i da mu je
vaz više improvizacija nego suvisla poruka”. Hadžem Hajdarević, “aktualnost hutbe danas”.
Preporod, 15. juli 1990, 2; Hutbi se poklanja posebna pažnja iz razloga što se je početak
vjerskog buđenja manifestirao, upravo, kroz obavljanje džuma namaza petkom. Pola stoljeća
komunističke vlasti je ostavilo u urbanim sredinama uveliko sekularizirano društvo, tako
da se vjerska pouka za odrasle nameće kao imperativ u uslovima kada je vjerski preporod
bitan popratni koncept u homogenizaciji Bošnjaka, Muharem Omerdić, “Vjerska pouka za
odrasle – imperativ našeg vremena”. Preporod, 15. septembar 1990, 27.
u komunizmu izgrađeni dio Sarajeva obilježen visokim neboderima i nacionalno mješovitim
stanovništvom je simbolizirao stvaranje zajednice naroda na temelju ideje bratstva i
jedinstva. upravo zato je rad na obnovi vjerskog života u ovom području zasluživao posebnu
pažnju. Ocjenjujući stanje duha kod muslimana, u jednom intervjuu početkom 1990.,
alija Izetbegović konstatuje da su “ intelektualac i seljak religiozni, ali onaj sloj “između”
uglavnom nije.“(naša je pretpostavka da se konstatacija odnosila na srednji urbani sloj koji
je i izrastao u vrijeme komunizma i koji je bio odan ideji bratsva i jedinstva)., Džemaludin
latić (intervju sa a. Izetbegovićem), “Islam – alternativa krizi moderne kulture”. Preporod,
1. mart 1990, 10/11.
45 Godine 1990, 16./17. juna, uz veliku euforiju, obnavlja se hodočašće na ajvatovicu, tzv.
mali hadž bh. Muslimana. Nedžad latić i Fahira Fejzić, “ajvatovica drugi put u slobodi”.
Preporod, 1. juli 1990, 8/9.
Veče ilahija i kasida koje se održalo u zetri 17./18. marta 1990. predstavljalo je prvu izvedbu
vjerskih pjesama izvan zakonom predviđenih objekata, i u tom smislu je simboliziralo
prodor vjere u sferu javnog, svojevrstan trijumf nad vlašću u eroziji, o čemu govori i naslov u
Preporodu “Čuda nema-čudo se dogodilo”.
Najinteresantnije od svega jeste masovan odziv, bilo je naime prisutno više od dvadeset hiljada
ljudi, koji svjedoči o potrazi za potisnutim identitetima. Organizatori predstave bili su
Radio – Sarajevo i Gazi Husrev-begova medresa koji su se usljed potencijalnog neodziva publike
mogli suočiti sa finansijskim fijaskom. Vremena nacionalno-vjerskih homogenizacija
učinila su ovakve manifestacije popularnim i ekonomski probitačnim., aziz Kadribegović,
→
RASPRAVE O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA 201