RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo

tekstu. Paradoksalno je ipak da su u aprilu 1993. godine upravo predstavnici
panislamističke struje bili ti koji su odbacili posljednjeg jugoslavenskog reisul-ulemu
jakuba Selimoskog i doveli do raspada Islamske zajednice jugoslavije,
unatoč protestima nekih članova bosanske uleme i islamskih vjerskih vođa
Makedonije, Kosova i Crne Gore. za predstavnike panislamističke struje,
politički suverenitet bošnjačke nacije implicirao je stvaranje vlastitih vjerskih
institucija, čime je njihova panislamistička ideologija još jednom popustila
pred čisto nacionalističkim stavovima i potezima.
Općenitije govoreći, volja za reislamizacijom bošnjačkog nacionalnog
identiteta rezultirala je “nacionalizacijom” islama koja je utjecala ne samo
na vjerske institucije, već i na vjerske simbole i prakse. Predstavnici panislamističke
struje priznali su da su odbacili ideju “bosanskog islama”, Mustafa
Cerić govori o “islamu u Bosni”, 27 a list “ljiljan” iskazuje indignaciju
nad činjenicom da “što je neki Bošnjak udaljeniji od izvornih kur’ansko-sunetskih
načela, tim se njegova muslimanska ‘verzija’ forsira kao bosanski i sve bosanskiji
‘islam’”. 28 Ipak, tokom rata u Bosni i Hercegovini, mnogi islamski obredi i simboli
pokazuju tendenciju gubljenja vjerskog značenja a dobijanja patriotskog.
Kult šehida (mučenika na allahovom putu) vjerovatno je najbolji primjer te
“nacionalizacije” islama. tokom rata poginuli borci sve su češće proglašavani
šehidima; u isto vrijeme, međutim, ova je riječ izgubila svoje vjersko značenje
a vjerski obredi vezani uz nju nisu uvijek obavljani. 29
Zaključak: Bošnjačka nacija bez nacionalne strategije?
Ključna istaknuta crta političke historije bosanskih Muslimana je činjenica
da su se oni organizirali kao “neo-milet” na kraju 19. stoljeća, prije no što
Ljiljan, tom II, br. 19 (10. maj 1993), str. 23.
27 Mustafa CERIĆ, Islam u Bosni, Sarajevo: VKBI, 1994.
28 Hadžem HajDaREVIĆ, “Bosanski islam”, Ljiljan, tom III, br. 74 (15. juni 1994), str.
32.
29 Vidjeti Xavier BOuGaREl, “Death and the Nationalist: Martyrdom, War Memory
and Veteran Identity among Bosnian Muslims”, u Xavier BOuGaREl / Elissa HElMS /
Ger DuIjzINGS (urednici), The New Bosnian Mosaic: Identities, Memories and Moral Claims
in a Post-War Society, aldershot: ashgate, 2007, str. 167-191.
132
Xavier Bougarel
RASPRAVE O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA