RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo
RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo
RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
OD “MUSLIMANA” DO “BOŠNJAKA”: PITANJE NACIONALNOG IMENA BOSANSKIH MUSLIMANA<br />
državnim vlastima, ali i stalno mijenjanje savezništva sa srpskim i hrvatskim<br />
političkim snagama. u tim okolnostima i u tom kontekstu treba razmatrati<br />
promjene i dileme u pogledu nacionalne identifikacije bosanskih Muslimana.<br />
Na kraju osmanskog perioda, bosanski Muslimani su se u Bosni i Hercegovini<br />
predstavljali kao “turci”, a kao “Bošnjaci” u ostatku Osmanskog carstva.<br />
Ono što nam danas izgleda kao paradoks <strong>za</strong>pravo je logična konsekvenca<br />
osmanskog političkog sistema, u kojem ovi termini nisu imali nacionalno<br />
značenje koje će steći kasnije. u osmanskom periodu, biti “turčin” značilo je<br />
biti musliman i uživati bolji društveni status nego što su ga uživali “Grci”, tj.<br />
pravoslavci, i “latini”, tj. katolici. termin “Bošnjak”, s druge strane, odnosio<br />
se samo na regionalno porijeklo, te je bio način da se uspostavi dinstinkcija u<br />
odnosu na anadolski ruralni živalj, turkuše, koji su govorili turski. ali nove<br />
realnosti postosmanskog perioda otvorile su pitanje načina identifikacije. Nakon<br />
1878. godine, izjasniti se kao “turčin” značilo je ve<strong>za</strong>ti svoju sudbinu<br />
sa sudbinom Osmanskog carstva, te time ugroziti vlastito pravo da se ostanu<br />
Bosni i Hercegovini. u samom Osmanskom carstvu, termin “turčin” je<br />
progresivno gubio svoje vjersko i dobijao etničko i nacionalno značenje. Istovremeno,<br />
kako bi se suprotstavila utjecaju srpskog i hrvatskog nacionalizma,<br />
austrougarska uprava je nastojala promovirati bošnjački nacionalni identitet<br />
koji obuhvata sve vjerske <strong>za</strong>jednice Bosne i Hercegovine i oslanja se na <strong>za</strong>jednički<br />
“bosanski jezik”. 4 Međutim, ovaj pojam bošnjaštva odbacile su ne samo<br />
srpska i hrvatska <strong>za</strong>jednica, već i velika većina bosanskih Muslimana: dok<br />
je muslimanska inteligencija, koja je tad bila u nastajanju, sa entuzijazmom<br />
prihvaćala tu ideju, tradicionalne bosanske muslimanske elite su bile sklonije<br />
<strong>za</strong>državanju religijskih granica naslijeđenih iz osmanskog perioda.<br />
Na početku 20. stoljeća, austrougarske vlasti su odustale od svog projekta<br />
bošnjaštva i priznale postojanje nekoliko različitih <strong>za</strong>jednica u Bosni<br />
Hercegovini, pri čemu je njihov <strong>za</strong>jednički jezik nazvan “srpsko-hrvatski”.<br />
Bosansko-muslimanski intelektualci su se počeli identificirati kao “Hrvati” ili<br />
“Srbi”, ali se velika većina bosansko-muslimanskog življa uzdržala od bilo kakve<br />
nacionalne identifikacije. taj nedostatak nacionalne identifikacije među<br />
bosanskim Muslimanima ilustrira njihovu teškoću da nađu vlastito mjesto<br />
4 Vidjeti, između ostalog, tomislav KRaljaČIĆ, Kallajev režim u Bosni i Hercegovini<br />
(1882-1903), <strong>Sarajevo</strong>: “Veselin Masleša”, 1987.<br />
<strong>RASPRAVE</strong> O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA 119
Change language