RASPRAVE o nacionalnom identitetu - Institut za istoriju Sarajevo

Xavier Bougarel
OD “MUSLIMANA” DO “BOŠNJAKA”:
PITANJE NACIONALNOG IMENA BOSANSKIH MUSLIMANA
Službeno priznanje muslimanske nacije 1960-tih privuklo je pažnju mnogih
naučnika specijalista za nacionalizam. 1 Distinkcija koja je tada uspostavljena
između “Muslimana” u nacionalnom značenju te riječi (sa velikim “M”)
i “muslimana” u religijskom značenju (malo “m”) otkriva ambivalentnost ovog
nacionalnog konstrukta i sve promjene identifikacije koje je on mogao donijeti.
Neki su bili čak ironični u pogledu mogućnosti da se deklariraju kao
“nemuslimanski Muslimani”.
tri decenije kasnije, zamjena nacionalnog imena “Musliman” imenom
“Bošnjak” nije uklonila sve dvosmislenosti vezane za nacionalni identitet bosanskog
muslimanskog stanovništva. Kao prvo, trebalo je napraviti distinkciju
između Bosanaca, tj. svih stanovnika Bosne i Hercegovine, i Bošnjaka, ranije
Muslimana, dinstinkciju koja i sama može dovesti do raznih namjernih ili
nenamjernih zabuna.
Kako bi se razumio značaj nedavne promjene nacionalnog imena, prvo je
potrebno razmotriti transformacije identiteta bosanskih Muslimana između
1878. godine (kraj osmanskog perioda) i 1991. (raspada komunističke jugoslavije).
Ova historijska perspektiva će nam omogućiti da bolje shvatimo šta
je to što je uistinu bitno u vezi sa promjenom nacionalne identifikacije koja se
desila tokom nedavnog rata u Bosni i Hercegovini.
1 Vidjeti, naprimjer, Ernest GEllNER, Nations and Nationalims, Oxford: Blackwell, 1983,
str. 71-72; antony SMItH, The Ethnic Origins of Nations, Oxford: Blackwell, 1986, str. 23.
RASPRAVE O NACIONALNOM IDENTITETU BOŠNJAKA 117